GSEB Std 11 Chemistry MCQ Chapter 7 સંતાન in Gujarati

Solving these GSEB Std 11 Chemistry MCQ Gujarati Medium Chapter 7 સંતાન will make you revise all the fundamental concepts which are essential to attempt the exam.

GSEB Std 11 Chemistry MCQ Chapter 7 સંતાન in Gujarati

નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી લખો :

પ્રશ્ન 1.
નાઇટ્રિક ઑક્સાઇડ, Br₂ સાથે પ્રક્રિયા કરીને નાઇટ્રોસિલ બ્રોમાઇડ આપે છે.
2NO(g) + Br₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NOBr(g)
જ્યારે અચળ તાપમાને અને દબાણે 0.087 મોલ NO અને 0.0437 મોલ Br₂ને બંધપાત્રમાં મિશ્ર કરવામાં આવે છે, ત્યારે સંતુલને 0.0518 મોલ NOBr ઉદ્ભવે છે, તો સંતુલને NO અને Br₂નો મોલ જથ્થો અનુક્રમે કેટલો થશે?
A. 0.0352, 0.0178
B. 0.0872, 0.0259
C. 0.0518, 0.0259
D. 0.0259, 0.0518
જવાબ
A. 0.0352, 0.0178

સંતુલને NOBrના મોલ = 0.0518
∴ 2x = 0.0518
∴ x = 0.0259
→ સંતુલને NOના મોલ = 0.087 – 2 (0.0259)
= 0.0352
→ સંતુલને Br₂ના મોલ = 0.0437 – 0.0259
= 0.0178

પ્રશ્ન 2.
ભૌતિક પ્રક્રમને સમાવતી સંતુલનની સામાન્ય લાક્ષણિકતા નીચેના પૈકી કઈ નથી?
A. આપેલા તાપમાને સંતુલન બંધપાત્રમાં જ શક્ય છે.
B. પ્રણાલીના બધા જ માપી શકાય તેવા ગુણધર્મો અચળ હોય છે.
C. સંતુલને બધા જ ભૌતિક પ્રક્રમો બંધ થઈ જાય છે.
D. સ્થાયી પરિસ્થિતિમાં વિરુદ્ધ પ્રક્રમો સમાન વેગથી લાગુ પડે છે.
જવાબ
C. સંતુલને બધા જ ભૌતિક પ્રક્રમો બંધ થઈ જાય છે.
સંતુલને પુરોગામી અને પ્રતિગામી પ્રક્રિયા ચાલુ જ હોય છે. કોઈ પ્રક્રમ બંધ થતો નથી.

પ્રશ્ન 3.
નીચેની પ્રક્રિયા માટે 298 K તાપમાને સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 2 × 10^-50 છે. જો આ તાપમાને O₂ની સાંદ્રતા 1.6 × 10^-2 M હોય, તો O₃ની સાંદ્રતા કેટલી થશે?
3O₂(g) → 2O₃(g)
A. 2 × 10^-15 × (1.6 × 10^-2)³
B. 2.86 × 10^-28
C. (1.6 × 10^-2)⁴
D. A અને B બંને
જવાબ
B. 2.86 × 10^-28
3O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2O₃(g)
∴ K_c = $\frac{\left[\mathrm{O}_3\right]^2}{\left[\mathrm{O}_2\right]^3}$
∴ 2.0 × 10^-50 = $\frac{\left[\mathrm{O}_3\right]^2}{\left(1.6 \times 10^{-2}\right)^2}$
∴ [O₃]² = 2.0 × 10^-50 × (1.6 × 10^-2)²
= 8.192 × 10^-56
∴ [O₃]= 2.86 × 10^-28 M

પ્રશ્ન 4.
નિયત તાપમાને બંધપાત્રમાં 0.2 bar દબાણે HI(g) ભરી તેનું વિઘટન કરવામાં આવે છે. જો સંતુલને HI(g)નું આંશિક દબાણ 0.04 bar હોય, તો સંતુલન અચળાંક K_p નું મૂલ્ય કેટલું હશે?
A. 3
B. 4
C. 6
D. 8
જવાબ
B. 4

પ્રશ્ન 5.
હેબર વિધિમાં વપરાતો H₂(g) એ ઊંચા તાપમાને કુદરતી વાયુ મિથેનની પાણીની બાષ્પ સાથેની પ્રક્રિયા દ્વારા મેળવાય છે. આ પ્રક્રિયા બે તબક્કામાં થાય છે. જેમાંના પ્રથમ તબક્કામાં CO અને H₂નું ઉત્પાદન કરવામાં આવે છે, જ્યારે બીજા તબક્કામાં પ્રથમ તબક્કા દરમિયાન મેળવેલા COની વધુ પ્રમાણમાં પાણીની બાષ્પ સાથે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. જો પ્રક્રિયા પાત્રમાં 673 K તાપમાને શરૂઆતમાં P_CO = P_H2O 4.0 bar હોય, તો સંતુલને P_H2 કેટલું થશે? (673 K તાપમાને K_p = 10.1 છે.)
પ્રક્રિયા : CO(g) + H₂O(g) $\rightleftharpoons$ CO₂(g) + H₂(g)
A. 12.71
B. 3.17
C. 5.32
D. 3.04
જવાબ
D. 3.04

∴ K_p = $\frac{p^2}{(4-p)^2}$
∴ 10.1 = $\frac{p^2}{(4-p)^2}$
$\sqrt{10.1}=\frac{p}{4-p}$
∴ 3.17 (4 – p) = p
∴ 12.68 – 3.17 p = p
∴ p = 3.04

પ્રશ્ન 6.
899 K તાપમાને નીચેની પ્રક્રિયા માટે K_p = 0.04 bar છે, જ્યારે C₂H₆ને 4.0 bar દબાણે ફ્લાસ્કમાં ભરવામાં આવે, ત્યારે સંતુલને C₂H₆ નું આંશિક દબાણ કેટલું થશે?
C₂H₆(g) $\rightleftharpoons$ C₂H₄(g) + H₂(g)
A. 0.30
B. 3.6
C. 4.0
D. 2.8
જવાબ
B. 3.6

∴ K_p = $\frac{p^2}{4-p}$
∴ p² = 0.04 (4 – p)
∴ p² = 0.16 – 0.04
દ્વિઘાત સમીકરણ દ્વારા ઉકેલતાં,
p = 0.38
∴ P_C2H6 = 4.0 – 0.38
= 3.62 atm

પ્રશ્ન 7.
PCl₅(g)નું બંધપાત્રમાં વિયોજન નીચે મુજબ થાય છે :
PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
જો સંતુલને પ્રક્રિયા મિશ્રણનું કુલ દબાણ P અને PCl₅નો વિયોજન અંશ x હોય, તો PCl₃નું આંશિક દબાણ કેટલું થશે?
A. ($\frac{x}{x+1}$) P
B. ($\frac{2 x}{1-x}$) P
C. ($\frac{x}{x-1}$) P
D. ($\frac{x}{1-x}$) P
જવાબ
A. ($\frac{x}{x+1}$) P

પ્રશ્ન 8.
800 K તાપમાને બંધપાત્રમાં સંતુલને N₂, O₂ અને NOની સાંદ્રતા અનુક્રમે 3 × 10^-3 M, 4.2 × 10^-3 M અને 2.8 × 10^-3 M હોય, તો નીચેની પ્રક્રિયાઓ સંતુલન અચળાંક K_c નું મૂલ્ય કેટલું થશે ?
N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
A. 0.622
B. 6.22
C. 0.0622
D. 0.266
જવાબ
A. 0.622

∴ K_c = $\frac{[\mathrm{NO}]^2}{\left[\mathrm{~N}_2\right]\left[\mathrm{O}_2\right]}=\frac{\left(2.8 \times 10^{-3}\right)^2}{\left(3 \times 10^{-3}\right)\left(4.2 \times 10^{-3}\right)}$ = 0.622

પ્રશ્ન 9.
NH₄COONH₂(s) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) + CO₂(g) પ્રક્રિયાનું સંતુલને દબાણ 3.0bar હોય, તો પ્રક્રિયા માટે K_pનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 4
B. 27
C. $\frac{4}{27}$
D. $\frac{1}{27}$
જવાબ
A. 4
NH₄COONH₂(s) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) + CO₂(g)
∴ K_p = $\frac{4 p^3}{27}=\frac{4(3)^3}{27}$ = 4

પ્રશ્ન 10.
A(g) + 3B(g) $\rightleftharpoons$ 4C(g) પ્રક્રિયામાં A ની શરૂઆતની સાંદ્રતા Bને સમાન હોય તથા સંતુલને A ની સાંદ્રતા C ને સમાન હોય, તો K_c નું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 0.08
B. 0.8
C. 8
D. $\frac{1}{8}$
જવાબ
C. 8

પ્રશ્ન 11.
400 K તાપમાને PCl₅(g)નું દબાણ 1 bar છે. જો તેનું નીચે મુજબ વિઘટન થતું હોય તથા તેનો વિયોજન અંશ 0.4 હોય, તો સંતુલને મિશ્રણની ઘનતા કેટલી થશે?
[PCl₅નું આણ્વીય દળ = 208.5]
પ્રક્રિયા : PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
A. 45.4 gL^-1
B. 4.54 gL^-1
C. 55.4 g L^-1
D. 3.45 g L^-1
જવાબ
B. 4.54 gL^-1

પ્રશ્ન 12.
0.78 M શરૂઆતની સાંદ્રતા ધરાવતા IClના વિઘટનથી ઉત્પન્ન થતા I₂ અને IClની સંતુલને સાંદ્રતા અનુક્રમે કેટલી થશે?
2ICl(g) $\rightleftharpoons$ I₂(g) + Cl₂(g), K_c = 0.14
A. 0.167 અને 0.446
B. 0.446 અને 0.167
C. 0.389 અને 0.104
D. 0.80 અને 0.17
જવાબ
A. 0.167 અને 0.446

∴ 0.3714 (0.78 – 2x) = x
∴ 0.2896 – 0.7428x = x
∴ 0.2896 = 1.7428x
∴ x = 0.166 M = [I₂]
∴ [ICl] = 0.78 – 2 (0.166)
= 0.446 M

પ્રશ્ન 13.
1000 K તાપમાને પ્રક્રિયા નીચે મુજબ છે :
CO₂(g) + C(s) $\rightleftharpoons$ 2CO(g), K_p = 3.0 bar છે.
જો શરૂઆતમાં P_CO2 = 0.48 bar અને P_CO bar અને ગ્રેફાઇટ હાજર હોય, તો સંતુલને CO અને CO₂ના આંશિક દબાણ અનુક્રમે કેટલા થાય?
A. 0.66 અને 0.15 bar
B. 0.15 અને 0.66 bar
C. 6.6 અને 1.5 bar
D. 0.066 અને 0.015 bar
જવાબ
A. 0.66 અને 0.15 bar

∴ 1.2 – 3x = 4x²
∴ 4x² + 3x – 1.2 = 0 દ્વિઘાત સમીકરણ મુજબ સાદું રૂપ આપતાં
x = 0.33 થાય
∴ P_CO = 2 × 0.33 = 0.66 અને P_CO2 = 0.15

પ્રશ્ન 14.
ચોક્કસ તાપમાને અને 10⁵ Pa કુલ દબાણે આયોડિનની બાષ્પ કદથી 40 % આયોડિન પરમાણુઓ ધરાવે છે, તો આપેલા સંતુલન માટે કેટલો થશે? I₂(g) $\rightleftharpoons$ 2I(g)
A. 6.72 × 10⁴
B. 2.67 × 10^-4
C. 2.67 × 10⁴
D. 2.67 × 10⁶
જવાબ
C. 2.67 × 10⁴
I₂(g) $\rightleftharpoons$ 2I(g)
I પરમાણુનું આંશિક દબાણ P_I = $\frac{40 \times 10^5}{100}$
= 0.4 × 10⁵ Pa
I₂ અણુનું આંશિક દબાણ P_I2 = $\frac{10^5 \times 60}{100}$
= 0.6 × 10⁵ Pa
હવે, K_p = $\frac{\left(\mathrm{p}_{\mathrm{I}}\right)^2}{\left(\mathrm{p}_{\mathrm{I}_2}\right)}$
= $\frac{\left(0.4 \times 10^5\right)^2}{0.6 \times 10^5}$
= 2.67 × 10⁴ Pa

પ્રશ્ન 15.
0.2 bar દબાણે HI(g)ના એક નમૂનાને એક ફ્લાસ્કમાં ભરવામાં આવે છે, તો સંતુલને HI(g)નું આંશિક દબાણ 0.04 bar છે, તો આપેલી સંતુલિત પ્રક્રિયા માટે K_Pનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
2HI(g) $\rightleftharpoons$ H₂(g) + I₂(g)
A. 20.25
B. 0.425
C. 6.025
D. 8.050
જવાબ
A. 20.25

પ્રશ્ન 16.
નિયત તાપમાને નીચેનાં સંતુલનો માટે K_c નું મૂલ્ય અનુક્રમે કેટલું થશે?
(i) 2NOCl(g) $\rightleftharpoons$→ 2NO(g) + Cl₂(g)
K_p 1.8 × 10^-2, T = 500 K
(ii) CaCO₃(s) $\rightleftharpoons$ CaO(s) + CO₂(g)
K_p = 167, T = 1073 K
A. 4.38 × 10^-4, 2.89
B. 4.38 × 10^-4, 1.89
C. 4.38 × 10^-5, 28.9
D. 4.38 × 10^-5, 18.9
જવાબ
B. 4.38 × 10^-4, 1.89
(i) 2NOCl(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) + Cl₂(g) માટે
K_p = K_c(RT)^Δn(g)
K_c = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{(\mathrm{RT})^{\Delta n_{(g)}}}$
= $\frac{1.8 \times 10^{-2}}{(0.082 \times 500)^1}$
= 4.38 × 10^-4 M

(ii) CaCO₃(s) $\rightleftharpoons$ CaO(s) + CO₂(g) માટે
K_p = K_c(RT)^Δn(g)
K_c = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{(\mathrm{RT})^{\Delta n_{(g)}}}$
= $\frac{167}{(0.082 \times 1073)^1}$
= 1.89 M

પ્રશ્ન 17.
450 K તાપમાને નીચેની પ્રક્રિયાનો K_p = 2 × 10¹⁰bar છે, તો આ જ તાપમાને K_c નું મૂલ્ય કેટલું થશે?
2SO₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2SO₃(g)
A. 2.67 × 10⁷
B. 5.24 × 10¹⁰
C. 5.41 × 10⁸
D. 7.38 × 10¹¹
જવાબ
D. 7.38 × 10¹¹
K_p = K_c(RT)^Δn(g)
∴ K_c = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{(\mathrm{RT})^{\Delta n_{(\mathrm{g})}}}=\frac{2 \times 10^{10}}{(0.082 \times 450)^{-1}}$
= 2 × 10¹⁰ × 0.082 × 450
= 7.38 × 10¹¹

પ્રશ્ન 18.
1127 K તાપમાને અને 1 bar દબાણે CO અને CO₂નું વાયુમય મિશ્રણ અને ઘન કાર્બન સાથે સંતુલને વજનથી 90.55 % CO ધરાવે છે, તો આ જ તાપમાને K_cનું મૂલ્ય કેટલું હશે?
C(s) + CO₂(g) $\rightleftharpoons$ 2CO(g)
A. 0.283
B. 0.513
C. 0.153
D. 0.365
જવાબ
C. 0.153

પ્રશ્ન 19.
CO(g) + Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ COCl₂(g) માટે $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}} {\mathrm{K}_{\mathrm{c}}}$ નું મૂલ્ય કોને સમાન થશે?
A. $\frac{1}{\mathrm{RT}}$
B. RT
C. $\sqrt{\mathrm{RT}}$
D. 1.0
જવાબ
A. $\frac{1}{\mathrm{RT}}$
CO(g) + Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ COCl₂(g)
∴ Δn_(g) = 1 – 2 = – 1
હવે, K_p = K_c(RT)^Δn
∴ K_p = K_c(RT)^-1
∴ $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{c}}}=\frac{1}{\mathrm{RT}}$

પ્રશ્ન 20.
નીચેની પ્રક્રિયાઓ અને તેમના સંતુલન અચળાંકો વચ્ચેનો કયો સંબંધ સાચો છે?
CO(g) + H₂O(g) $\rightleftharpoons$ CO₂(g) + H₂(g), K₁
CH₄(g) + H₂O(g) $\rightleftharpoons$ CO(g) + 3H₂(g), K₂
CH₄(g) + 2H₂O(g) $\rightleftharpoons$ CO₂(g) + 4H₂(g), K₃
A. K₁ · $\sqrt{\mathrm{K}_2}$ = K₃
B. K₂ · K₃ = K₁
C. K₃ = K₁ · K₂
D. K₃ · K₂³ = K₁²
જવાબ
C. K₃ = K₁ · K₂
પ્રથમ બે પ્રક્રિયાનો સરવાળો કરતાં ત્રીજી પ્રક્રિયા મળે છે.
∴ K₃ = K₁ · K₂

પ્રશ્ન 21.
2NO₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) +O₂(g) પ્રક્રિયા માટે K_c = 1.8 × 10^-6 છે.
તાપમાન 184 °C અને R = 0.0831 kJ mol^-1 છે. જો K_p અને K_c ની સરખામણી કરવામાં આવે ત્યારે,
A. K_p એ K_c કરતાં મોટું, નાનું અથવા સમાન હોઈ શકે છે, જેનો આધાર વાયુના કુલ દબાણ પર રહેલો છે.
B. K_p = K_c
C. K_p < K_c
D. K_p > _c
જવાબ
D. K_p > _c
અહીં, Δn_(g) = 3 – 2 = 1
∴ K_p > K_c

પ્રશ્ન 22.
1000 K તાપમાને C(s) + H₂O(g) $\rightleftharpoons$ CO(g) + H₂O(g) માટે ΔG^⊖નું મૂલ્ય – 8.1 kJ mol^-1 હોય, તો સંતુલન અચળાંક કેટલો થશે?
A. 6.24
B. 3.84
C. 2.64
D. 4.64
જવાબ
C. 2.64
Δ G^⊖ = – 2.303 RT log K_p
∴ – 8.1 = – 2.303 × 8.314 × 10^-3 × 1000 × log K_p
∴ log K_p = $\frac{8.1}{2.303 \times 8.314 \times 1000 \times 10^{-3}}$
= 0.4230
∴ K_p = Antilog 0.4230
= 2.64

પ્રશ્ન 23.
298 K તાપમાને NO₂ અને NOની પ્રમાણિત સર્જનમુક્ત ઊર્જા અનુક્રમે 52.0 અને 87.0 kJ mol^-1 હોય, તો નીચેની પ્રક્રિયાનો સંતુલન અચળાંક કેટલો થશે?
NO(g) + $\frac{1}{2}$O₂(g) $\rightleftharpoons$ NO₂(g)
A. 1.362 × 10⁶
B. 1.362 × 10^-6
C. 2.287 × 10^-6
D. 4.862 × 10^-5
જવાબ
A. 1.362 × 10⁶
Δ_fG^⊖_{(પ્રક્રિયા)} = ΣΔ_fG^⊖_{(નીપજ)} – ΣΔ_fG^⊖_{(પ્રક્રિયક)}
= 52.0 – 87.0
= – 35 kJ mol^-1
હવે, Δ G^⊖ = – 2.303 RT log K_p
∴ – 35 = – 2.303 × 8.314 × 10^-3 × 298 × log K_p
∴ log K_p = 6. 134
∴ K_p = 1.362 × 10⁶

પ્રશ્ન 24.
3X(g) + Y(g) $\rightleftharpoons$ X₃Y(g) પ્રક્રિયામાં સંતુલને X₃Yનો જથ્થો કોના લીધે અસર પામશે?
A. માત્ર દબાણ
B. માત્ર તાપમાન
C. તાપમાન, દબાણ અને ઉદ્દીપક
D. તાપમાન, દબાણ
જવાબ
D. તાપમાન, દબાણ
સંતુલને તાપમાન અને દબાણમાં ફેરફાર કરવાથી જથ્થો અસ૨ પામશે. (લ-શૅટેલિયરના સિદ્ધાંત મુજબ)

પ્રશ્ન 25.
અચળ કઠે, નીચેની કઈ પ્રક્રિયામાં અલ્પ પ્રમાણમાં આર્ગોન ઉમેરવાથી સંતુલન અચળાંકને અસર થશે નહિ?
A. H₂(g) + I₂(g) $\rightleftharpoons$ 2HI(g)
B. PCl₂(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
C. N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g)
D. બધી જ પ્રક્રિયાઓ
જવાબ
D. બધી જ પ્રક્રિયાઓ
બધી જ પ્રક્રિયાઓ વાયુમય પ્રણાલી ધરાવે છે. આર્ગોન એ નિષ્ક્રિય વાયુ હોવાથી તે ઉમેરવાથી સંતુલન અચળાંક પર કોઈ અસર થશે નહિ.

પ્રશ્ન 26.
પ્રક્રિયા A $\rightleftharpoons$ B જો અર્ધપૂર્ણ થતી હોય, તો નીચેનામાંથી કયો વિકલ્પ સાચો છે?
A. Δ G^⊖ > 0
B. Δ G^⊖ < 0
C. Δ G^⊖ = 0
D. Δ G^⊖ = – RT log 2
જવાબ
C. Δ G^⊖ = 0
Δ G^⊖ = ૦ સંતુલન સ્થપાય છે.

પ્રશ્ન 27.
H₂(g) + S(s) $\rightleftharpoons$ H₂S(g) પ્રક્રિયા માટે 925 K અને 1000 K તાપમાને સંતુલન અચળાંક અનુક્રમે 18.5 અને 9.25 છે, તો પ્રક્રિયાની એન્થાલ્પી કેટલી થશે?
A. 2 kJ mol^-1
B. 71 kJ mol^-1
C. -71 kJ mol^-1
D. 57 kJ mol^-1
જવાબ
C. -71 kJ mol^-1

પ્રશ્ન 28.
500 K તાપમાને 20 Lના પ્રક્રિયાપાત્રમાં 1.57 મોલ N₂, 1.92 મોલ H₂ અને 8.13 મોલ NH₃ને મિશ્ર કરવામાં આવેલા છે, તો આ તાપમાને સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 1.57 × 10²m^-2 તો નીચે પૈકી કયું વિધાન સાચું છે?
A. પ્રક્રિયા સંતુલને છે.
B. પ્રક્રિયા સીધેસીધી પ્રક્રિયકો બાજુ થાય છે.
C. પ્રક્રિયા સીધેસીધી નીપજો બાજુ થાય છે.
D. કંઈ કહી શકાય નહીં.
જવાબ
B. પ્રક્રિયા સીધેસીધી પ્રક્રિયકો બાજુ થાય છે.

તથા K_c = 1.57 × 10²
∴ અહીં, Q_c > K_c હોવાથી પ્રક્રિયા પ્રતિગામી દિશામાં થશે.

પ્રશ્ન 29.
Fe(OH)₃(s) $\rightleftharpoons$ Fe³⁺(aq) + 3OH^–(aq) પ્રક્રિયામાં સંતુલને OH^– ની સાંદ્રતા $\frac{1}{4}$ ગણી ઘટાડવામાં આવે, તો Fe³⁺ની સાંદ્રતા ………….. ગણી વધશે.
A. 8
B. 16
C. 64
D. 4
જવાબ
C. 64
અહીં, K_c = [Fe³⁺] [OH^–]³
લ-શૅટેલિયરના સિદ્ધાંત મુજબ [OH^–] = $\frac{1}{2}$ ગણી ઘટાડવામાં આવે, તો K_c નું મૂલ્ય અચળ જાળવવા માટે [Fe³⁺] 64 ગણી વધશે.

પ્રશ્ન 30.
નીચે પૈકી કયું સંતુલન, પાત્રના કદના ફેરફાર વડે અસર પામતું નથી?
A. PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
B. N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g)
C. N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
D. SO₂Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ SO₂(g) + Cl₂(g)
જવાબ
C. N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) માં બંને બાજુ મોલ-સંખ્યા સમાન હોવાથી પાત્રના કદના ફેરફારની અસર થશે નહિ.

પ્રશ્ન 31.
2SO₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2SO₃(g), ΔH^⊖ = – 198 kJ આ પ્રક્રિયા માટે નીચેની કઈ પરિસ્થિતિ પુરોગામી પ્રક્રિયા માટે યોગ્ય છે?
A. તાપમાન અને દબાણમાં ઘટાડો કરવો.
B. તાપમાન અને દબાણમાં વધારો કરવો.
C. તાપમાનનો વધારો અને દબાણમાં ઘટાડો કરવો.
D. તાપમાનનો ઘટાડો અને દબાણમાં વધારો કરવો.
જવાબ
D. તાપમાનનો ઘટાડો અને દબાણમાં વધારો કરવો.
આ પ્રક્રિયા ઉષ્માક્ષેપક હોવાથી તાપમાનનો ઘટાડો અનુકૂળ રહેશે તથા p ∝ n હોવાથી દબાણ વધવાથી નીપજોની મોલ સંખ્યા વધશે.

પ્રશ્ન 32.
ફિનોલના 0.05 M દ્રાવણનો આયનીકરણ અચળાંક 1 × 10^-10 છે. જો સોડિયમ ફિનોલેટના દ્રાવણમાં તેની સાંદ્રતા 0.01 M હોય, તો વિયોજન અંશ કેટલો થશે?
A. 1 × 10^-10
B. 1 × 10^-4
C. 1 × 10^-8
D. 1 × 10^-6
જવાબ
B. 1 × 10^-4
α = $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{a}}}{\mathrm{C}_{\mathrm{o}}}}=\sqrt{\frac{1 \times 10^{-10}}{1 \times 10^{-2}}}=\sqrt{1 \times 10^{-8}}$
= 1 × 10^-4

પ્રશ્ન 33.
0.16 g N₂H₄ને પાણીમાં ઓગાળી 500 mL જલીય દ્રાવણ બનાવવામાં આવે છે. જો N₂H₄ માટે આયનીકરણ અચળાંક 4 × 10^-6 હોય, તો N₂H₄નું દ્રાવણમાં કેટલા ટકા આયનીકરણ થયું હશે?
A. 12
B. 8
C. 2
D. 5
જવાબ
C. 2

પ્રશ્ન 34.
ઍસિટિક ઍસિડનો આયનીકરણ અચળાંક 1.74 × 10^-5 છે, તો 0.05 Mદ્રાવણમાં CH₃COOHનો વિયોજન અંશ અને pH અનુક્રમે કેટલા હશે?
A. 1.86 × 10^-2, 4
B. 1.24 × 10^-3, 4
C. 1.24 × 10^-3, 3
D. 1.86 × 10^-2, 3
જવાબ
D. 1.86 × 10^-2, 3
CH₃COOH + H₂O $\rightleftharpoons$ CH₃COO^– + H₃O⁺
∴ K_a = $\frac{\left[\mathrm{CH}_3 \mathrm{COO}^{-}\right]\left[\mathrm{H}_3 \mathrm{O}^{+}\right]}{\left[\mathrm{CH}_3 \mathrm{COOH}\right]}$
∴ [H₃O⁺] = $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{a}} \cdot \mathrm{C}_{\mathrm{o}}}$
= $\sqrt{1.74 \times 10^{-5} \times 0.05}$
= 9.33 × 10^-4 M
હવે, α = $\frac{\left[\mathrm{H}_3 \mathrm{O}^{+}\right]}{\mathrm{C}_{\mathrm{O}}}$
= $\frac{9.33 \times 10^{-4}}{0.05}$
= 1.86 × 10^-2
pH = – log[H₃O⁺]
= – log (9.33 × 10^-4)
= 4 log 10 – log 9.33
= 4.0000 – 0.9699
= 3.0301

પ્રશ્ન 35.
નિર્બળ બેઇઝના સંયુગ્મી ઍસિડ પ્રબળ હોય છે, તો નીચેના સંયુગ્મી બેઇઝની બેઝિક પ્રબળતાનો ઊતરતો ક્રમ કયો છે?
A. RO^– > OH^– > CH₃COO^– > Cl^–
B. OH^– > RO^– > CH₃COO^– > Cl^–
C. Cl^– > RO^– > OH > CH₃COO^–
D. CH3COO^– > RO^– > OH^– > Cl^–
જવાબ
A. RO^– > OH^– > CH₃COO^– > Cl^–
ROH < H₂O < CH₃COOH < HCl ઍસિડની પ્રબળતાનો ક્રમ

પ્રશ્ન 36.
H₂PO₄^– ને સમાવતાં ત્રણ સમીકરણો નીચે દર્શાવેલાં છે :
(i) H₃PO₄ + H₂O $\rightleftharpoons$ H₃O⁺ + H₂PO₄^–
(ii) H₂PO₄^– + H₂O $\rightleftharpoons$ HPO₄^2- + H₃O⁺
(iii) H₂PO₄^– + OH^– $\rightleftharpoons$ H₂PO₄ + O^2-
ઉપર્યુક્તમાંથી કયા સમીકરણમાં H₂PO₄^– ઍસિડ તરીકે વર્તશે?
A. માત્ર I
B. માત્ર III
C. I અને II
D. માત્ર II
જવાબ
D. માત્ર II
સમીકરણ (I) અને (II)માં H₃O⁺ મુક્ત થાય છે.

પ્રશ્ન 37.
ચાર સ્પીસીઝ નીચે દર્શાવેલ છે :
(i) HCO₃^– (ii) H₃O⁺ (iii) HSO₄^– (iv) HSO₃F
ઍસિડ પ્રબળતા માટે નીચેનામાંથી કયું યોગ્ય છે?
A. (IV) < (II) < (III) < (I)
B. (II) < (III) < (I) < (IV)
C. (I) < (III) < (II) ≤ (IV)
D. (III) < (I) < (IV) < (II)
જવાબ
C. (I) < (III) < (II) ≤ (IV)
K_aના મૂલ્ય પરથી

પ્રશ્ન 38.
નીચેનામાંથી કઈ સ્પીસીઝ બ્રૉન્સ્ટેડ ઍસિડ અને બેઇઝ એમ બંને તરીકે વર્તે છે?
A. H₂PO₂^–
B. HPO₃^–
C. HPO₄^2-
D. આપેલ તમામ
જવાબ
C. HPO₄^2-
બેઇઝ : HPO₄^2- + H⁺ → H₂PO₄^-1
ઍસિડ : HPO₄^2- → PO₄^3- + H⁺

પ્રશ્ન 39.
100 cm³ પાણી સાથે 0.023 g સોડિયમ ધાતુ પ્રક્રિયા કરે છે, તો મળતા દ્રાવણની pH કેટલી હશે?
A. 10
B. 11
C. 9
D. 12
જવાબ
D. 12
Na + H₂O → NaOH + $\frac{1}{2}$ H₂
સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે,
23 g Na, 1 મોલ NaOH ઉત્પન્ન કરે છે.
∴ 0.023 g Naમાંથી ઉત્પન્ન થતા NaOHનો મોલ
= 10^-3
∴ [OH^–] = $\frac{10^{-3} \times 1000}{100}$ = 10^-2
∴ pOH = 2 ∴ pH = 12

પ્રશ્ન 40.
0.1 M CH₃COOHના દ્રાવણનું pK_a નું મૂલ્ય 4.78 છે, તો દ્રાવણની pH કેટલી હશે?
A. 1.8991
B. 2.9281
C. 4.8991
D. 3.1919
જવાબ
B. 2.9281
pK_a = 4.78
∴ pK_a = – log K_a ∴ 4.78 = – log K_a
∴ log K_a = – 4.78
∴ K_a= Antilog $\overline{5}$.22
= 1.66 × 10^-5 M
હવે, [H₃O⁺]= $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{a}} \cdot \mathrm{C}_{\mathrm{O}}}$
= $\sqrt{1.66 \times 10^{-5} \times 0.1}$
= 1.28 × 10^-3 M
pH = – log [H₃O⁺]
= – log (1.28 × 10^-3)
= 3 log 10 – log 1.28
= 3.0000 – 0.0719
= 2.9281

પ્રશ્ન 41.
[Al(H₂O₆)]³⁺નો સંયુગ્મી બેઇઝ કયો છે?
A. [Al(H₂O)₅]²⁺
B. [Al(H₂O)₅OH]²⁺
C. [Al(H₂O)₅OH)³⁺
D. શક્ય નથી.
જવાબ
B. [Al(H₂O)₅OH]²⁺

પ્રશ્ન 42.
0.004 M હાઇડ્રેઝિનના દ્રાવણની pH 9.7 છે, તો તેના માટે pનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 6.20
B. 7.20
C. 8.20
D. 9.20
જવાબ
A. 6.20
pH + pOH = 14
∴ POH = 14.0 – 9.7
= 4.3
∴ pOH = – log [OH^–]
∴ log [OH^–] = – 4.3
∴ log [OH^–]= $\overline{5}$.7000
∴ [OH^–] = 5.012 × 10^-5 M
હવે, K_b = $\frac{\left[\mathrm{OH}^{-}\right]^2}{\mathrm{C}_{\mathrm{o}}}$
= $\frac{\left(5.012 \times 10^{-5}\right)^2}{4 \times 10^{-3}}$
= $\frac{25.12 \times 10^{-10}}{4 \times 10^{-3}}$
K_b = 6.28 × 10^-7 M
હવે, pK_b = – log K_b
= – log (6.28 × 10^-7)
= 7 log 10 – log 6.28
= 7.0000 – 0.7980
= 6.202

પ્રશ્ન 43.
0.1 M બ્રોમોઍસિટિક ઍસિડના દ્રાવણનો આયનીકરણ અંશ 0.132 હોય, તો આ ઍસિડના pK_aનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 2.7
B. 7.2
C. 12.3
D. 14
જવાબ
A. 2.7
Br CH₂ COOH(l) + H₂O(aq) $\rightleftharpoons$ Br CH₂COO^–(aq) + H₃O⁺(aq)
K_a = $\frac{\mathrm{C} \alpha^2}{1-\alpha}$
∴ K_a= Cα² ( 1 – α નિર્બળ ઍસિડ હોવાથી ≅ 1)
∴ K_a = 0.1 × (0.132)²
= 0.00174
= 1.74 × 10^-3
∴ pK_a = – log K_a
= – log (1.74 × 10^-3)
= 3 log 10 – log 1.74
= 3.0000 – 0.2405
= 2.7595
હવે, [H₃O⁺] = Cα
= 0.1 × 0.132
= 1.32 × 10^-2
∴ pH = – log (1.32 × 10^-2)
= 2 log 10 – log 1.32
= 2.0000 – 0.1206
= 1.8794

પ્રશ્ન 44.
CO₃^2- ના સંયુગ્મી ઍસિડનો વિયોજન અચળાંક કેટલો થશે? CO₃^2-નો વિયોજન-અચળાંક 2.1 × 10-4 છે.
A. 1.47 × 10^-11
B. 4.76 × 10^-11
C. 8.76 × 10^-8
D. 3.42 × 10^-10
જવાબ
B. 4.76 × 10^-11
K_a × K_b = K_w
∴ K_a = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{b}}}$
= $\frac{1 \times 10^{-14}}{2.1 \times 10^{-4}}$
= 4.76 × 10^-11

પ્રશ્ન 45.
H₃PO₄ + H₂O $\rightleftharpoons$ H₂PO₄^– + H₂O⁺ પ્રક્રિયાનો K_a1 પરિસ્થિતિમાં સૌથી વધારે અસર પામશે?
A. H₂PO₄^– આયન ઉમેરવાથી
B. H₃PO₄ ઉમેરવાથી
C. ઉદ્દીપક ઉમેરવાથી
D. ગરમ કરવાથી
જવાબ
D. ગરમ કરવાથી
તાપમાન વધવાથી વિયોજનનું પ્રમાણ વધશે.

પ્રશ્ન 46.
ડાયપ્રોટિક ઍસિડ H₂X માટે નીચેનામાંથી કયું સાચું છે?
A. K_a2 > K_a1
B. K_a1 > K_a2
C. K_a1 = K_a2
D. K_a1 = $\frac{1}{\mathrm{~K}_{\mathrm{a}_2}}$
જવાબ
B. K_a1 > K_a2
પ્રથમ આયનીકરણ અચળાંકનું મૂલ્ય હંમેશાં વધુ હોય.

પ્રશ્ન 47.
pHનું 2 મૂલ્ય ધરાવતા HClના 200 mL જલીય દ્રાવણને pHનું 12 મૂલ્ય ધરાવતા NaOHના 300 mL જલીય દ્રાવણ સાથે મિશ્ર કરતાં મળતા મિશ્ર દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 2
B. 12
C. 11.3
D. 7
જવાબ
C. 11.3
H⁺ના મોલ = $\frac{0.01 \times 200}{1000}$ = 2 × 10^-3
OH^– ના મોલ = $\frac{0.01 \times 300}{1000}$ = 3 × 10^-3
તટસ્થીકરણ બાદ બાકી રહેતા OH^– ના મોલ = 1 × 10^-3
∴ [OH^–] = $\frac{1 \times 10^{-3} \times 10^3}{500}$ = 2 × 10^-3
∴ pOH = – log [OH^–]
= – log (2 × 10^-3)
3 log 10 – log 2
= 3.0000 – 0.3010
= 2.6990
∴ pH = 11.3010

પ્રશ્ન 48.
જો 0.005 M કોડેઇન(C₁₈H₂₁NO₃)ના જલીય દ્રાવણની pH 9.95 હોય, તો તેના pK_bનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 8.92
B. 3.76
C. 4.29
D. 5.81
જવાબ
D. 5.81
કોડિન(C₁₈H₂₁NO₃) + H₂O $\rightleftharpoons$ (કોડિન)⁺ + OH^–
pH = 9.95
∴ pOH = 4.05
∴ pOH = – log[OH^–]
∴ [OH^–]= $\overline{5}$.95 = 8.913 × 10^-5

K_b = 1.588 × 10^-6
∴ pK_b = – log K_b
= – log (1.588 × 10^-6)
= 6 log 10 – log 1.588
= 6.0000 – 0.2009
= 5.7991

પ્રશ્ન 49.
એક જલીય દ્રાવણ વજનથી 10% એમોનિયા ધરાવે છે અને તેની ઘનતા 0.99 g cm^-3 છે. જો NH₄⁺ માટે K_a નું મૂલ્ય 5 × 10^-10 હોય, તો હાઇડ્રોજન આયનની સાંદ્રતા કેટલી થશે?
A. 9.27 × 10^-13 M
B. 9.27 × 10^-11 M
C. 9.27 × 10^-10 M
D. 9.27 × 10^-6 M
જવાબ
A. 9.27 × 10^-13 M
100 g દ્રાવણ 10 g NH₃ ધરાવે છે.

= $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{a}}} \cdot \mathrm{C}}$ (∵ K_a × K_b = K_w)
= $\sqrt{\frac{10^{-14}}{5 \times 10^{-10}} \times 5.82}$
= 1.07 × 10^-2 M
[H⁺][OH^–] = K_w પરથી,
∴ [H⁺] = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{W}}}{\left[\mathrm{OH}^{-}\right]}=\frac{10^{-14}}{1.07 \times 10^{-2}}$
= 0.9268 × 10
= 9.268 × 10^-13 M

પ્રશ્ન 50.
પ્રબળ ઍસિડના દ્રાવણની pH 6.0 છે, જો આપેલ દ્રાવણને 100 ગણું મંદ કરવામાં આવે, તો મંદન પછી દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 5.8
B. 6.9
C. 9.3
D. 13
જવાબ
B. 6.9
pH = 6∴ [H₃O⁺] = 10^-PH
= 10^-6 M
હવે, દ્રાવણનું કદ 100 ગણું મંદ કરતાં
∴ [H⁺] = $\frac{10^{-6}}{100}$
= 10^-8 M
∴ pH = 6.95

પ્રશ્ન 51.
10.65 pH ધરાવતું [Ca(OH)₂]નું જલીય દ્રાવણ બનાવવા માટે 250 mL પાણીમાં તેના કેટલા મોલ ઓગાળવા પડશે? Ca(OH)₂નું સંપૂર્ણ વિયોજન થાય છે.
A. 0.47 × 10^-4
B. 0.48 × 10^-4
C. 0.56 × 10^-4
D. 0.68 × 10^-4
જવાબ
C. 0.56 × 10^-4
pH = 10.65 ∴ POH = = 14 – 10.65 = 3.35
∴ [OH^–] = 10^-РОН
= 10^-3.35
[OH^–] = Antilog $\overline{4}$.65
= 4.467 × 10^-4
∴ Ca(OH)₂ 250 mL દ્રાવણમાં ઓગળવા માટે
જરૂરી મોલ = $\frac{4.467 \times 10^{-4} \times 250}{2 \times 1000}$ (∵ ડાયઍસિડિક બેઇઝ છે.)
= 5.58 × 10^-5
= 0.558 × 10^-4

પ્રશ્ન 52.
ઍસિડ HQના 0.1 M જલીય દ્રાવણની pH 3 છે, તો આ ઍસિડનો આયનીકરણ અચળાંક કેટલો થશે?
A. 3 × 10^-1
B. 1 × 10^-3
C. 1 × 10^-5
D. 1 × 10^-7
જવાબ
C. 1 × 10^-5
K_a = $\frac{\left[\mathrm{H}_3 \mathrm{O}^{+}\right]^2}{\mathrm{C}_{\mathrm{o}}}=\frac{\left(10^{-3}\right)^2}{0.1}$
= 1 × 10^-5

પ્રશ્ન 53.
0.20 M હાઇડ્રોસાયનિક ઍસિડ માટે K_aનું મૂલ્ય 4.9 × 10^-10 છે, તો તેની વિયોજનની ટકાવારી કેટલી થશે?
A. 4.95 %
B. 0.00549 %
C. 0.0495 %
D. 0.00495 %
જવાબ
D. 0.00495 %
K_a = α².C પરથી,
α = $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{a}} / \mathrm{C}_{\mathrm{o}}}=\sqrt{\frac{4.9 \times 10^{-10}}{0.2}}$ = 4.9497 × 10^-5
∴ % વિયોજન = 4.9497 × 10^-5 × 10²
= 4.9497 × 10^-3
= 0.00495 %

પ્રશ્ન 54.
નીચેનામાંથી કયા ઍસિડના pK_a નું મૂલ્ય સૌથી ઓછું હશે?
A. CH₃COOH
B. HCOOH
C. (CH₃)₂CHCOOH
D. CH₃CH₂COOH
જવાબ
C. (CH₃)₂CHCOOH

પ્રશ્ન 55.
પિરિડીનિયમ હાઇડ્રોક્લોરાઇડના 0.02 Mજલીય દ્રાવણની pH = 3.44 હોય, તો પિરિડીનનો આયનીકરણ અચળાંક કેટલો થશે?
A. 1.84 × 10^-7
B. 2.63 × 10^-9
C. 1.5 × 10^-9
D. 3.62 × 10^-7
જવાબ
C. 1.5 × 10^-9
C₆H₅N⁺HCl^– + H₂O $\rightleftharpoons$ С₆H₅N⁺HOH^– + HCl
જળવિભાજનને કારણે દ્રાવણ ઍસિડિક બને છે.
∴ pH = 7 – $\frac{\mathrm{pK}_{\mathrm{b}}}{2}-\frac{\log \mathrm{C}}{2}$
∴ 3.44 = 7 – $\frac{\mathrm{pK}_{\mathrm{b}}}{2}-\log \frac{0.02}{2}$
∴ pK_b = 8.82
હવે, pK_b = 8.82
∴ 8.82 = – log K_b
∴ K_b Antilog $\overline{9}$.18 = 1.5 × 10^-9

પ્રશ્ન 56.
નિર્બળ ઍસિડ HAનું pK_aનું મૂલ્ય 4.80 છે. નિર્બળ બેઇઝ BOHનું pK_b મૂલ્ય 4.78 છે, તો તેમાંથી મેળવાતા ક્ષાર BAના જલીય દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 9.58
B. 4.79
C. 7.01
D. 9.22
જવાબ
C. 7.01
નિર્બળ ઍસિડ અને નિર્બળ બેઇઝમાંથી બનતા ક્ષારના દ્રાવણની
pH = 70 + $\frac{1}{2}$ [pK_a – pK_b]
= 7.0 + $\frac{1}{2}$ [4.80 – 4.78]
= 7.0 + 0.01
= 7.01

પ્રશ્ન 57.
નિર્બળ બેઇઝ અને તેના ક્લોરાઇડના ક્ષારની સમાન મોલર સાંદ્રતા ધરાવતા બફર દ્રાવણનું pH મૂલ્ય કેટલું હશે? (નિર્બળ બેઇઝ માટે K_b 2 × 10^-5)
A. 5
B. 9
C. 4.7
D. 9.5
જવાબ
D. 9.5
pOH = pK_b + log $\frac{\text { [Salt] }}{\text { [Base] }}$
= 4.6990 + log $\frac{1}{1}$
POH = 4.6990
∴ pH = 14.000 – 4.6990
≅ 9.5
અહીં, pK_b = – log K_b
= – log (2 × 10^-5)
= 5 log 10 – log 2.0
= 5.000 – 0.3010
= 4.6990

પ્રશ્ન 58.
0.1 M NH₄OH અને 0.1 M NH₄Clના મિશ્ર દ્રાવણના pHનું મૂલ્ય 9.25 છે, તો NH₄OH માટે pK_bનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 9.25
B. 3.75
C. 4.75
D. 8.25
જવાબ
C. 4.75
pOH = pK_b + log $\frac{\left[\mathrm{NH}_4 \mathrm{Cl}\right]}{\left[\mathrm{NH}_4 \mathrm{OH}\right]}$
∴ 14 – 9.25 = pK_b + log $\frac{0.1}{0.1}$
∴ 4.75 = pK_b

પ્રશ્ન 59.
જો CH₃COOHના pK_aનું મૂલ્ય 4.76 હોય, તો એમોનિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડના pK_b નું મૂલ્ય કેટલું થશે? એમોનિયમ એસિટેટના દ્રાવણની pH 7.005 છે.
A. 5.35
B. 3.45
C. 2.25
D. 4.75
જવાબ
D. 4.75
pH = $\frac{1}{2}$ (pK_w + pK_a – pK_b)
7.005 = $\frac{1}{2}$ = (14 + 4.76 – pK_b)
∴ pK_b = 4.75

પ્રશ્ન 60.
4 pH ધરાવતું દ્રાવણ બનાવવા માટે 0.1 M CH₃COOHના 1 L દ્રાવણમાં કેટલાં મોલ CH₃COONa ઉમેરવું પડશે?
K_a = 1.8 × 10^-5
A. 1.80 × 10^-2
B. 4.70 × 10^-2
C. 2.86 × 10^-4
D. 3.32 × 10^-4
જવાબ
A. 1.80 × 10^-2

પ્રશ્ન 61.
નીચેનામાંથી કયાં સંમિશ્રણો બફર દ્રાવણ બનાવશે?
(i) NH₄Cl + NH₃
(ii) CH₃COOH + HCl
(iii) CH₃COONa + CH₃COOH
(iv) HCl + NaOH
A. (II) અને (III)
B. (I), (II) અને (IV)
C. (II) અને (IV)
D. (I) અને (III)
જવાબ
D. (I) અને (III)
બફર દ્રાવણની વ્યાખ્યા અનુસાર

પ્રશ્ન 62.
0.1 મોલ CH₃NH₂ (K_b = 5 × 10^-4) અને 0.08 મોલ HClને મિશ્ર કરી 1 L મંદ દ્રાવણ બનાવવામાં આવે છે, તો દ્રાવણમાં H⁺ની સાંદ્રતા કેટલી થશે?
A. 8 × 10^-2 M
B. 8 × 10^-11 M
C. 1.6 × 10^-11 M
D. 8 × 10^-5 M
જવાબ
B. 8 × 10^-11 M

પ્રશ્ન 63.
Al(OH)₃નો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 2.7 × 10^-11 છે, તો તેની દ્રાવ્યતા gL^-1 અને દ્રાવણની pH અનુક્રમે કેટલી થશે? [Al(OH)₃નું આણ્વીય દળ : 78]
A. 7.8 × 10^-2, 11.5
B. 7.8 × 10^-3, 9.5
C. 7.8 × 10^-2, 9.5
D. 7.8 × 10^-3, 11.5
જવાબ
A. 7.8 × 10^-2, 11.5
Al(OH)₃નો K_sp = 27 S⁴
∴S⁴ = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{27}$
∴ S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}$
= $\left(\frac{2.7 \times 10^{-11}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}$
[Al(OH)₃] = 1 × 10^-3 M ∴ [OH^–] = 3 × 10^-3
gL^-1 = M × M.W.
= 1 × 10^-3 × 78
= 7.8 × 10^-2
હવે, pOH = – log [OH^–]
= – log (3 × 10^-3)
= 3 log 10 – log 3
= 3.000 – 0.4771
= 2.5229
∴ pH = 11.4771

પ્રશ્ન 64.
0.1 g લેડ (II) ક્લોરાઇડનું સંતૃપ્ત દ્રાવણ બનાવવા માટે કેટલું પાણી જોઈએ?
(PbCl₂ માટે K_sp = 3.2 × 10^-8, PbCl₂ નું આણ્વીય દળ = = 278)
A. 100 mL
B. 180 mL
C. 120 mL
D. 150 mL
જવાબ
B. 180 mL
PbCl₂ 2 Ksp માટે K_sp = 4S³
S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{4}\right)^{\frac{1}{3}}$

= 1.79 × 10^-4 × 10⁶
= 1.79 × 10²
= 179 mL
≅180 mL

પ્રશ્ન 65.
25 °સે તાપમાને સંપૂર્ણ દ્રાવ્યક્ષાર A_xB_yની પાણીમાં દ્રાવ્યતા 1.4 × 10^-4M છે. જો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 1.1 × 10 ^-11હોય, તો નીચેનામાંથી કઈ શક્યતા છે?
A. x = 1, y = 2
B. x = 2, y = 2
C. x = 3, y = 1
D. x = 1, y = 3
જવાબ
A. x = 1, y = 2
વિકલ્પ નિવારણ પદ્ધતિ મુજબ,
A_x B_yમાં x = 1 અને y = 2 મૂકતાં ક્ષારનું સૂત્ર = AB₂ થશે.
∴ K_sp = 4S³
= 4 (1.4 × 10^-4)³
= 1.1 × 10^-11 M થાય.

પ્રશ્ન 66.
25° સે તાપમાને Mg(OH)₂નો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 1.0 × 10^-11 છે, તો 0.001 M Mg²⁺ આયનના દ્રાવણમાંથી કેટલી pH એ Mg²⁺ આયનો, Mg(OH)₂ સ્વરૂપે અવક્ષેપન પામવાનું શરૂ કરશે?
A. 9
B. 10
C. 11
D. 8
જવાબ
B. 10
Mg(OH)₂નો K_sp = [Mg²⁺] [OH^–]²
∴ [OH^–] = $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{\left[\mathrm{Mg}^{2+}\right]}}$
= $\sqrt{\frac{10^{-11}}{10^{-3}}}$
= 10^-4
РОН = 4
pH = 10

પ્રશ્ન 67.
MX₂ સામાન્ય સૂત્ર ધરાવતા ક્ષારનો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 4 × 10^-12 છે, તો ક્ષારના જલીય દ્રાવણમાં M²⁺ આયનની
સાંદ્રતા કેટલી થશે ?
A. 4 × 10^-10 M
B. 1.6 × 10^-4 M
C. 1 × 10^-4 M
D. 2 × 10^-6 M
જવાબ
C. 1 × 10^-4 M
MX₂ માટે K_sp = [M²⁺] [X^–]²
= 4S³
∴ S = $\sqrt[\frac{1}{3}]{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{4}}$
= $\left(\frac{4 \times 10^{-12}}{4}\right)^{\frac{1}{3}}$
= 1 × 10^-4 M

પ્રશ્ન 68.
1.0 × 10^-4 M Na₂CO₃નાં દ્રાવણમાં ઘન Ba(NO₃)₂ને સંપૂર્ણ ઓગાળવામાં આવે છે, તો કઈ સાંદ્રતાએ Ba²⁺ આયનો
અવક્ષેપન પામશે? (BaCO₃ માટે K_sp = 5.1 × 10^-9)
A. 4.1 × 10^-5 M
B. 5.1 × 10^-5 M
C. 8.1 × 10^-8 M
D. 8.1 × 10^-7 M
જવાબ
B. 5.1 × 10^-5 M
BaCO₃નો K_SP = [Ba²⁺] [CO₃^2-]
∴ [Ba²⁺] = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{\left[\mathrm{CO}_3{ }^{2-}\right]}=\frac{5.1 \times 10^{-9}}{1 \times 10^{-4}}$
= 5.1 × 10^-5 M

પ્રશ્ન 69.
298 K તાપમાને Sr(OH)₂ના દ્રાવણની દ્રાવ્યતા 19.32 gL^-1 છે, તો દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 12.60
B. 11.50
C. 13.50
D. 10.60
જવાબ
C. 13.50

∴ pH = – log [H⁺]
= – log (3.16 × 10^-14)
= log 14.0000 – log 3.16
= 14.0000 – 0.4997
= 13.5003

પ્રશ્ન 70.
0.05 M બેરિયમ ક્લોરાઇડના દ્રાવણમાં બેરિયમ સલ્ફેટની દ્રાવ્યતા કેટલી થશે? BaSO₄ માટે K_sp = 1.1 × 10^-10
A. 2.2 × 10^-9 M
B. 2.2 × 10^-9 M
C. 4.2 × 10^-9 M
D. 8.9 × 10^-9 M
જવાબ
B. 2.2 × 10^-9 M
BaCl₂ માંથી [Ba²⁺] = 0.05 M
ધારો કે BaSO₄માંથી [Ba²⁺] = x M
∴ [Ba²⁺] = 0.05 + x ≈ 0.05 M
∴ K_sp = [Ba²⁺] [SO₄^2-]
∴ 1.1 × 10^-10 = (0.05) (x)
∴ x = $\frac{1.1 \times 10^{-10}}{5 \times 10^{-2}}$
= 2.2 × 10^-9 M

પ્રશ્ન 71.
A₂X₃નો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 1.1 × 10^-23 છે. ધારો કે આ ક્ષારના કોઈ પણ પ્રકારનાં આયનો પાણી સાથે પ્રક્રિયા કરતા નથી, તો શુદ્ધ પાણીમાં A₂X₃ની દ્રાવ્યતા કેટલી થશે?
A. 1 × 10^-5 M
B. 2.5 × 10^-4 M
C. 1 × 10^-6 M
D. 2.5 × 10^-6 M
જવાબ
A. 1 × 10^-5 M
A₂ X₃ માટે K_sp = 108 S⁵
∴ S⁵ = $\frac{K_{s p}}{108}$
∴ S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{108}\right)^{\frac{1}{5}}$
= $\left(\frac{1.1 \times 10^{-23}}{108}\right)^{\frac{1}{5}}$
= $\left(0.01 \times 10^{-23}\right)^{\frac{1}{5}}$
= $\left(1 \times 10^{-25}\right)^{\frac{1}{5}}$
= 1 × 10^-5 M

પ્રશ્ન 72.
1 L HClના દ્રાવણની pH = 1 છે. આ દ્રાવણમાં કેટલું પાણી ઉમેરવું જોઈએ કે જેથી દ્રાવણની pH = 2 થાય?
A. 0.1 L
B. 0.9 L
C. 2.0 L
D. 9.0 L
જવાબ
D. 9.0 L
pH = 1 ∴ [H₃O⁺] = 0.1M
PH = 2 ∴ [H₃O⁺] = 0.01M
હવે, M₁V₁ = M₂V₂
0.1 × 1 = 0.01 × V₂
∴ V₂ = 10 L
∴ ઉમેરવું પડતું પાણી = 9 L

પ્રશ્ન 73.
Cr(OH)₃નો K_sp = 1.6 × 10^-30 છે. Cr(OH)₃ ની પાણીમાં મોલ૨ દ્રાવ્યતા ……………… છે.
A. $\sqrt[2]{1.6 \times 10^{-30}}$
B. $\sqrt[4]{1.6 \times 10^{-30}}$
C. $\sqrt[4]{\frac{1.6 \times 10^{-30}}{27}}$
D. $1.6 \times 10^{\frac{-30}{27}}$
જવાબ
C. $\sqrt[4]{\frac{1.6 \times 10^{-30}}{27}}$
Cr(OH)₃નો K_sp = 27 S⁴
S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}$
= $\left(\frac{1.6 \times 10^{-30}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}=\sqrt[4]{\frac{1.6 \times 10^{-30}}{27}}$

પ્રશ્ન 74.
કાર્બોનિક ઍસિડનો જલીય દ્રાવણમાં આયનીકરણ અચળાંક K₁ = 4.2 × 10^-7 તથા K₂ = 4.8 × 10^-11 છે, તો કાર્બોનિક ઍસિડના 0.034 M સંતૃપ્ત દ્રાવણ માટે કયું વિધાન સાચું છે?
A. CO₃^2- આયનની સાંદ્રતા 0.034 M છે.
B. CO₃^2- આયનની સાંદ્રતા HCO₃^–ની સાંદ્રતા કરતાં વધુ છે.
C. H⁺ અને HCO₃^–ની સાંદ્રતા લગભગ સમાન છે.
D. H⁺ની સાંદ્રતા CO₃^2-ની સાંદ્રતા કરતાં બમણી છે.
જવાબ
C. H⁺ અને HCO₃^–ની સાંદ્રતા લગભગ સમાન છે.
દ્રાવણ સંતૃપ્ત હોવાથી [H⁺] = [HCO₃^–]

પ્રશ્ન 75.
P₄(s) + 5O₂(g) $\rightleftharpoons$ P₄O₁₀(s) પ્રક્રિયાને સંતુલન અચળાંક માટે કયું સૂત્ર સાચું છે?
A. K_c = $\frac{\left[\mathrm{P}_4 \mathrm{O}_{10}\right]}{\left[\mathrm{P}_4\right]\left[\mathrm{O}_2\right]^5}$
B. K_c = $\frac{\left[\mathrm{P}_4 \mathrm{O}_{10}\right]}{5\left[\mathrm{P}_4\right]\left[\mathrm{O}_2\right]^5}$
C. K_c = [O₂]⁵
D. K_c = $\frac{1}{\left[\mathrm{O}_2\right]^5}$
જવાબ
D. K_c = $\frac{1}{\left[\mathrm{O}_2\right]^5}$
K_c = $\frac{1}{\left[\mathrm{O}_2\right]^5}$ (બાકીના ઘટકો ઘન છે.)

પ્રશ્ન 76.
2.5 mL $\frac{2}{5}$ M નિર્બળ મૉનોઍસિડિક બેઇઝ (K_b = 1 × 10^-12)નું તટસ્થીકરણ $\frac{2}{15}$ M HCl વડે કરવામાં આવે છે, તો તટસ્થીકરણ બિંદુએ H⁺ની સાંદ્રતા કેટલી થશે?
A. 3.7 × 10^-13 M
B. 3.2 × 10^-7 M
C. 3.2 × 10^-2 M
D. 2.7 × 10^-2 M
જવાબ
D. 2.7 × 10^-2 M
મૉનોબેઝિક ઍસિડ માટે મિલિમોલ = M × V_mL
= $\frac{2}{5}$ × 2.5
= 1
તટસ્થીકરણ બાદ ક્ષાર(BCl)ના મિલિમોલ = 0.1
∴ HClના મિલિમોલ = M × V_mL
= $\frac{2}{15}$ × V = 1
∴ V = 7.5 mL
∴ કુલ કદ = 7.5 + 2.5 10 mL
∴ [BCl] = $\frac{1}{10}$ = 0.1

પ્રશ્ન 77.
Ag⁺ + NH₃ $\rightleftharpoons$ [Ag(NH₃)]⁺; K₁ = 3.5 × 10^-3 … (1)
[Ag(NH₃)]⁺ + NH₃ $\rightleftharpoons$ [Ag(NH₃)₂]⁺;
K₂ = 1.7 × 10^-3 …….. (2)
[Ag(NH)₃)₂]⁺ બનવાની પ્રક્રિયાનો સંતુલન અચળાંક કેટલો થશે?
A. 6.08 × 10^-6
B. 6.08 × 10⁶
C. 6.08 × 10^-9
D. 6.08 × 10⁹
જવાબ
A. 6.08 × 10^-6
સમીકરણ (1) અને (2)નો સરવાળો કરતાં,
K = K₁ × K₂
= 3.5 × 10^-3 × 1.7 × 10^-3
= 5.95 × 10^-6

પ્રશ્ન 78.
K_aનું 10^-5 મૂલ્ય ધરાવતા નિર્બળ ઍસિડ HX, કૉસ્ટિક સોડા સાથે પ્રક્રિયા કરી 0.1 M સાંદ્રણ ધરાવતો ક્ષાર NaX બનાવે છે. NaXનો જળવિભાજન અંશ કેટલો થશે?
A. 0.01 %
B. 0.0001 %
C. 0.1 %
D. 0.5 %
જવાબ
A. 0.01 %
જળવિભાજન અંશ (K_h) = $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\mathrm{C} \cdot \mathrm{K}_{\mathrm{a}}}}$
= $\sqrt{\frac{10^{-14}}{0.1 \times 10^{-5}}}$
= 10^-4
% જળવિભાજન અંશ = 10^-4 × 100 = 0.01 %

પ્રશ્ન 79.
A_pB_q અલ્પદ્રાવ્ય ક્ષારનો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર (L_s) તથા દ્રાવ્યતા (S) હોય, તો ……………… .
A. L_s S^{p + q} · p^p · q^q
B. L_s = S^{p + q} · p^q · q^p
C. L_s S^pq . p^pP · q^q
D. L_s = Sp^pq . (pq)^{p + q}
જવાબ
A. L_s S^{p + q} · p^p · q^q

પ્રશ્ન 80.
નીચેના ક્ષારોના 0.1 Mજલીય દ્રાવણોની pH કયા ક્રમમાં વધે છે?
A. NaCl < NH₄Cl < NaCN < HCl
B. HCl < NH₄Cl < NaCl < NaCN
C. NaCN < NH₄Cl < NaCl < HCl
D. HCl < NaCl < NaCN < NH₄Cl
જવાબ
B. HCl < NH₄Cl < NaCl < NaCN
NaCl ⇒ (પ્રબળ ઍસિડ + પ્રબળ બેઇઝ)માંથી બનેલો ક્ષાર
∴ તટસ્થ
NH₄Cl ⇒ (પ્રબળ ઍસિડ + નિર્બળ બેઇઝ)માંથી બનેલો ક્ષાર
∴ સહેજ ઍસિડિક
NaCN ⇒ (નિર્બળ ઍસિડ + પ્રબળ બેઇઝ)માંથી બનેલો ક્ષાર
∴ સહેજ બેઝિક
HCl ⇒ પ્રબળ ઍસિડિક
દ્રાવણની pHનો ક્રમ
ઍસિડિક < સહેજ ઍસિડિક < તટસ્થ < સહેજ બેઝિક
∴ HCl < NH₄Cl < NaCl < NaCN

પ્રશ્ન 81.
40 mL 0.1 M એમોનિયાના દ્રાવણને 20 mL 0.1 M HClના દ્રાવણ સાથે મિશ્ર કરતાં બનતા મિશ્ર દ્રાવણની pH કેટલી થશે? (P_kb(NH₃) = 4.74)
A. 4.74
B. 2.26
C. 9.26
D. 5.00
જવાબ
C. 9.26
HClના મિલિમોલ = 20 × 0.1 = 2
NH₃ના મિલિમોલ 40 × 0.1 = 4
આથી NH₄Clના બનતા મિલિમોલ = 2

∴ POH = 4.74 + log $\frac{2}{2}$
∴ POH = 4.74
∴ pH = 9.26

પ્રશ્ન 82.
HCOOH અને CH₃COOHના દ્રાવણની pH સમાન છે. જો $\frac{\mathrm{K}_1}{\mathrm{~K}_2}$ એ બે ઍસિડના આયનીકરણ અચળાંકોનો ગુણોત્તર છે અને તેનું મૂલ્ય 4.0 છે, તો તેમની મોલર સાંદ્રતાનો ગુણોત્તર ……………….થશે.
A. 2
B. 0.5
C. 4
D. 0.25
જવાબ
D. 0.25
બંને ઍસિડ માટે K_aનો ગુણોત્તર લેતાં,

પ્રશ્ન 83.
જો સમાન કદ ધરાવતા AgNO₃ અને NaClનાં દ્રાવણોને મિશ્ર કરવામાં આવે, તો AgCl (K₃sp = 1.81 × 10^-10) અવક્ષેપિત થાય છે, તો Ag⁺ અને Cl^– ની સાંદ્રતા અનુક્રમે ………………છે.
A. 10^-3 M, 10^-10 M
B. 10^-5 M, 10^-5 M
C. 10^-6 M, 10^-5 M
D. 10^-4 M, 10^-4 M
જવાબ
B. 10^-5 M, 10^-5 M
K_sp = S² સૂત્રના આધારે

પ્રશ્ન 84.
જો M આણ્વીય દળ ધરાવતા કૅલ્શિયમ ફૉસ્ફેટની દ્રાવ્યતા 25 °C તાપમાને W g પ્રતિ 100 m છે, તો આ તાપમાને તેનો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર …………………. થશે.
A. 10⁹($\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}$)⁵
B. 10⁷($\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}$)⁵
C. 10⁵($\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}$)⁵
D. 10³($\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}$)³
જવાબ
B. 10⁷($\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}$)⁵
દ્રાવ્યતા (s) = $\frac{1000 \times W}{M \times 100}$
∴ S = $\frac{10 \mathrm{~W}}{\mathrm{M}}$ M
હવે, Ca₃(PO₄)₂ નો K_sp = 108 S⁵ થાય
= 108$\frac{10 \mathrm{~W}}{\mathrm{M}}$⁵
= 10⁷[latex]\frac{\mathrm{W}}{\mathrm{M}}[/latex]⁵ (આશરે)

પ્રશ્ન 85.
નિર્બળ બેઇઝ MOHના 0.1M જલીય દ્રાવણમાં બેઇઝનું 1 % આયનીકરણ થાય છે. જો 1 L MOHના જલીય દ્રાવણમાં 0.2 Mol MCI ઉમેરવામાં આવે, તો MOHનો આયનીકરણ અચળાંક કેટલો થશે?
A. 0.02
B. 0.005
C. 5 × 10^-5
D. 2 × 10^-3
જવાબ
C. 5 × 10^-5
α = 10^-2
MOH $\rightleftharpoons$ M⁺ + OH^–
∴ K_b = $\frac{\mathrm{C} \alpha^2}{1-\alpha}$ = Cα² = 0.1 × (10^-2)² = 10^-5
જ્યારે 0.2 mol MCl ઉમેરવામાં આવે, તો સમાન આયન અસરને કારણે αનું મૂલ્ય α’ થશે.
∴ α’ = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{b}}}{\mathrm{M}}=\frac{10^{-5}}{0.2}$ = 5 × 10^-5 M

પ્રશ્ન 86.
પ્રક્રિયા 2AB₂(g) $\rightleftharpoons$ 2AB(g) + B₂(g) માટે વિયોજન અંશ ×નું મૂલ્ય 1ની સરખામણીમાં ખૂબ ઓછું છે. વિયોજન અચળાંક (x)નો સંતુલન અચળાંક K_p અને કુલ દબાણ P સાથેનો સંબંધ દર્શાવતું ક્યું સમીકરણ છે?
A. ($\left(\frac{2 K_p}{P}\right)^{\frac{1}{2}}$)
B. ($\frac{K_p}{P}$)
C. ($\frac{2 K_p}{P}$)
D. ($\left(\frac{2 K_p}{P}\right)^{\frac{1}{3}}$)
જવાબ
D. ($\left(\frac{2 K_p}{P}\right)^{\frac{1}{3}}$)

પ્રશ્ન 87.
A(g) + 2B(g) $\rightleftharpoons$ 3C(g) + D(g) આ પ્રક્રિયા માટે K_p = 0.05 bar 1000 K તાપમાને K_c નું મૂલ્ય R સ્વરૂપમાં શોધો.
A. K_c = 5 × 10^-5 R
B. $\frac{5 \times 10^{-5}}{R}$
C. 2000 R
D. 0.4 R
જવાબ
B. $\frac{5 \times 10^{-5}}{R}$
K_p = K_c(RT)^Δn
∴ 0.05 = K_c(R × 1000)
∴ K_c = $\frac{5 \times 10^{-5}}{R}$

પ્રશ્ન 88.
2PQ $\rightleftharpoons$ P₂ + Q₂ ; K₁ = 2.5 × 10⁺⁵ …… (1)
PQ + $\frac{1}{2}$ R₂ $\rightleftharpoons$ PQR; K₂ = 5 × 10^-3 ….. (2)
ઉપર્યુક્ત પ્રક્રિયાઓ પરથી નીચેની પ્રક્રિયાનો સંતુલન અચળાંક K₃નું મૂલ્ય કેટલું થશે?
$\frac{1}{2}$P₂ + $\frac{1}{2}$Q₂ + $\frac{1}{2}$R₂ $\rightleftharpoons$ PQR
A. 2.5 × 10^-3
B. 2.5 × 10³
C. 1 × 10^-5
D. 5 × 10³
જવાબ
C. 1 × 10^-5
સમીકરણ (1)ને ઊલટાવી 2 વડે ભાગતાં, ત્યારબાદ સમીકરણ (2) સાથે સરવાળો કરતાં,
K₃ = $\frac{1}{\left(\mathrm{~K}_1\right)^{\frac{1}{2}}}$ × K₂
= $\frac{5 \times 10^{-3}}{\left(25 \times 10^4\right)^{\frac{1}{2}}}$ = 1 × 10^-5

પ્રશ્ન 89.
X $\rightleftharpoons$ 2Y અને Z $\rightleftharpoons$ P + Q પ્રક્રિયાનો સંતુલન અચળાંક
અનુક્રમે K_p1 અને K_p2 છે. આ સંતુલન અચળાંકનો ગુણોત્તર 1 : 9 છે. જો X અને Zનો વિયોજન અંશ સમાન હોય, તો સંતુલને તેમના કુલ દબાણનો ગુણોત્તર …………………. થશે.
A. 1 : 1
B. 1 : 3
C. 1 : 9
D. 1 : 36
જવાબ
D. 1 : 36

પ્રશ્ન 90.
2XY $\rightleftharpoons$ X₂ + Y₂, ΔΗ^⊖ = 50 kJ પ્રક્રિયા માટે કયું વિધાન સાચું છે?
A. K નું મૂલ્ય XYના ઉમેરાવાથી વધે છે.
B. K નું મૂલ્ય તાપમાનના વધારા સાથે વધે છે.
C. K નું મૂલ્ય તાપમાનના ઘટાડા સાથે ઘટે છે.
D. K નું મૂલ્ય તાપમાનથી સ્વતંત્ર છે.
જવાબ
C. K નું મૂલ્ય તાપમાનના ઘટાડા સાથે ઘટે છે.
ઉષ્માશોષક પ્રક્રિયા હોવાથી

પ્રશ્ન 91.
CaCO₃(s) $\rightleftharpoons$ CaO(s) + CO₂(g) સંતુલિત પ્રક્રિયા માટે Δ_rΗ^⊖નું મૂલ્ય નીચે પૈકી કયા આલેખ પરથી નક્કી કરી શકાય છે?

જવાબ


આર્જેનિયસ સમીકરણ મુજબ,
K = A · e^-ΔH/RT
∴ log K_p = log A – $\frac{\Delta \mathrm{H}}{2.303 \mathrm{RT}}$
∴ log p_CO2 = log A – $\frac{1}{T}\left[\frac{\Delta H}{2.303 R}\right]$
∴ y = mx + c સાથે સરખાવતાં,
વિકલ્પ (A)

પ્રશ્ન 92.
NH₄HS(s) $\rightleftharpoons$ NH₃(g) + H₂S(g) પ્રક્રિયાનું સંતુલને અને 300 K તાપમાને દબાણ 100 bar છે, તો સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 2500 (bar)²
B. 50 (bar)²
C. 100 (bar)²
D. 200 (bar)²
જવાબ
A. 2500 (bar)²
K_p = $\frac{p^2}{4}$ (bar)²
= $\frac{100 \times 100}{4}$
= 2500 (bar)²

પ્રશ્ન 93.
AB(g) $\rightleftharpoons$ A(g) + B(g) પ્રક્રિયામાં AB નું 33 % વિયોજન છે. આથી કુલ દબાણ અને સંતુલન
થાય છે તથા કુલ દબાણ P અચળાંક વચ્ચે શું સંબંધ હશે?
A. P = K_P
B. P = 3K_P
C. P = 4K_P
D. P = 8K_P
જવાબ
D. P = 8K_P

પ્રશ્ન 94.
500 K તાપમાને K_P = 0.497 ધરાવતી પ્રક્રિયા નીચે મુજબ છે :
PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
આ ત્રણેય વાયુઓને પાત્રમાં ભરવામાં આવ્યા છે. જો આ વાયુઓનું શરૂઆતનું દબાણ 1 bar હોય, તો નીચે પૈકી કયું વિધાન સાચું છે?
A. વધુ PCl₅ બને.
B. વધુ PCl₃ બને.
C. 50 % પ્રક્રિયા થાય ત્યારે સંતુલન સ્થપાશે.
D. વધુ Cl₂ બને.
જવાબ
A. વધુ PCl₅ બને.
પ્રક્રિયા પ્રતિગામી દિશામાં થશે.

પ્રશ્ન 95.
SO₂Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ SO₂(g) + Cl₂(g) પ્રક્રિયાના સંતુલને બાષ્પઘનતા 50 છે. SO₂Cl₂(g)નું કેટલા ટકા વિયોજન થયું હશે?
A. 32
B. 35
C. 60
D. 66
જવાબ
B. 35
SO₂Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ SO₂(g) + Cl₂(g)
x = $\frac{\mathrm{M}-m}{(n-1) m}$
= $\frac{135-100}{(2-1) \times 100}$
x = $\frac{35}{100}$
∴ % x = 35

પ્રશ્ન 96.
0.1 M NaZના જલીય દ્રાવણની pH = 8.90 છે, તો HZનો K_a = …………. .
A. 6.3 × 10^-11
B. 6.3 × 10^-10
C. 1.6 × 10^-5
D. 1.6 × 10^-6
જવાબ
C. 1.6 × 10^-5
pH = $\frac{1}{2}$ (pK_w + pK_a + log c)
∴ 8.9 × 2 = 14 + pK_a + log 0.1
∴ 17.8 = 14 + pK_a – 1
∴ pK_a = 4.8
∴ K_a = Antilog $\overline{5}$.2
= 1.585 × 10^-5

પ્રશ્ન 97.
નીચે પૈકી કયા અનુમાપન માટે ફિનોલ્ફથેલિન સૂચકનો ઉપયોગ થતો નથી?
A. HCl અને NH₄OH
B. Ca(OH)₂ અને HCl
C. NaOH અને H₂SO₄
D. KOH અને CH₃COOH
જવાબ
A. HCl અને NH₄OH
નિર્બળ બેઇઝ અને પ્રબળ ઍસિડનું તટસ્થીકરણ હોવાથી

પ્રશ્ન 98.
નિર્બળ બેઇઝનું પ્રબળ ઍસિડ વડે તટસ્થીકરણ થાય ત્યારે, દ્રાવણની pH = 8 છે, તો બેઇઝનો K_b કેટલો થાય?
A. 1 × 10^-4
B. 1 × 10^-6
C. 1 × 10^-8
D. 1 × 10^-10
જવાબ
B. 1 × 10^-6
તટસ્થીકરણ દરમિયાન [B⁺] = [BOH]
[Salt] = [Base]
∴ POH = PK_b + log$\frac{\left[\mathrm{B}^{+}\right]}{[\mathrm{BOH}]}$
∴ РОН = pK_b (∵ pH = 8, pOH = 6)
∴ pK_b = 6
∴ K_b 1 × 10^-6

પ્રશ્ન 99.
PbSO₄નો K_sp = 1.8 × 10^-8 અને HSO₄^– નો
K_a = 1.0 × 10^-2 છે.
PbSO₄(s) + H⁺(aq) $\rightleftharpoons$ HSO₄^– (aq) + Pb²⁺(aq)નો સંતુલન અચળાંક ……………….. છે.
A. 1.8 × 10^-6
B. 1.8 × 10^-10
C. 2.8 × 10^-10
D. 1 × 10^-2
જવાબ
A. 1.8 × 10^-6
PbSO₄(s) $\rightleftharpoons$ Pb²⁺(aq) + SO₄^2-(aq) ….. K_sp (1)
HSO₄^–(s) $\rightleftharpoons$ H⁺(aq) + SO₄^2-(aq) …. K_a (2)
સમીકરણ (1)માંથી (2) બાદ કરતાં,
PbSO₄ + H⁺(aq) $\rightleftharpoons$ Pb²⁺(aq) + HSO₄^–(aq) K_eq
∴ K_eq = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{a}}}=\frac{1.8 \times 10^{-8}}{1.0 \times 10^{-2}}$
= 1.8 × 10^-6

પ્રશ્ન 100.
NH₄Cl અને NH₄OH ધરાવતા જલીય દ્રાવણમાં [OH^–] = 10^-6M છે. નીચે પૈકી કયા ધાતુ આયનનું 0.1 M જલીય દ્રાવણ અને ઉપર્યુક્ત દ્રાવણનું સમાન કદ મિશ્ર કરતાં ધાતુ હાઇડ્રૉક્સાઇડ અવક્ષેપિત થાય?
Mg(OH)₂ (K_sp = = 3 × 10^-11)
Cd(OH)₂ (K_sp = 8 × 10^-6)
Fe(OH)₂ (K_sp = 8 × 10^-16)
AgOH (K_sp = 5 × 10^-3)
A. Mg²⁺
B. Fe²⁺
C. Cd²⁺
D. Ag²⁺
જવાબ
B. Fe²⁺
જ્યારે સમાન કદનાં દ્રાવણો ઉમેરવામાં આવે, ત્યારે કદ બમણું અને સાંદ્રતા અડધી થાય છે.
[OH^–] = $\frac{10^6}{2}$ [M⁺ⁿ] = $\frac{0.1}{2}$
M(OH)₂ નો Q_sp = [M⁺ⁿ][OH^–]²
= [latex]\frac{0.1}{2}[/latex] [latex]\frac{10^6}{2}[/latex]²
= $\frac{1}{8}$ × 10^-13
= 0.125 × 10^-13
= 12.5 × 10^-11
Mg(OH)₂ માટે Q_sp > K_sp અને Fe(OH)₂ માટે પણ Q_sp > K_sp માટે બંને અવક્ષેપિત થશે. પરંતુ Fe(OH)₂નો K_sp ઓછો હોવાથી Fe(OH)₂નું અવક્ષેપન પ્રથમ થશે.

પ્રશ્ન 101.
B^– અને HBના સમાન સાંદ્રતા ધરાવતા બફરના દ્રાવણમાં B^– માટે K_b = 10^-10 છે. આથી બફર દ્રાવણની pH = ……………… થાય.
A. 10
B. 7
C. 6
D. 4
જવાબ
D. 4
K_a × K_b = 10^-14
X^– નો K_b = 10^-10
HX નો K_a = 10^-4 .. pK_a = 4
pH = pK_a + log $\frac{[\mathrm{X}]}{[\mathrm{HX}]}$
= pK_a
= 4

પ્રશ્ન 102.
3, 4 અને 5 pH ધરાવતા ત્રણ ઍસિડના જલીય દ્રાવણના સમાન કદને મિશ્ર કરતાં મળતાં દ્રાવણમાં H⁺(aq)ની સાંદ્રતા કેટલી હશે?
A. 3.7 × 10^-3 M
B. 1.11 × 10^-3 M
C. 1.11 × 10^-4 M
D. 3.7 × 10^-4 M
જવાબ
D. 3.7 × 10^-4 M
pH = 3 [H₃O⁺] = 10^-3
pH = 4 [H₃O⁺] = 10^-4
pH = 5 [H₃O⁺] = 10^-5
હવે, મિશ્ર દ્રાવણની = $\frac{\left(1 \times 10^{-3}\right)+\left(1 \times 10^{-4}\right)+\left(1 \times 10^{-5}\right)}{3}$
= $\frac{1 \times 10^{-3}+0.1 \times 10^{-3}+0.01 \times 10^{-3}}{3}$
= $\frac{1.11 \times 10^{-3}}{3}$
= 0.37 × 10^-3
= 3.7 × 10^-4 M

પ્રશ્ન 103.
0.1 mol CH₃NH₂ (K_b = 5 × 10^-4)ને 0.08 mol HCl સાથે મિશ્ર કરી 1 L જલીય દ્રાવણ બનાવવામાં આવે છે. H⁺ આયનની સાંદ્રતા કેટલી થશે?
A. 8 × 10^-2 M
B. 8 × 10^-11 M
C. 1.6 × 10^-11 M
D. 8 × 10^-5 M
જવાબ
B. 8 × 10^-11 M

પ્રશ્ન 104.
ત્રણ વાયુરૂપ સંતુલન માટે સંતુલન અચળાંકનાં મૂલ્યો અનુક્રમે K₁, K₂ અને K₃ છે :
(1) A + B $\stackrel{\mathrm{K}_1}{\rightleftharpoons}$ C
(2) B + C $\stackrel{\mathrm{K}_2}{\rightleftharpoons}$ P + Q
(3) A + 2B $\stackrel{\mathrm{K}_3}{\rightleftharpoons}$ P + Q
K₁, K₂, K₃ વચ્ચે સંબંધ શું છે?

A. K₃ = $\frac{\mathrm{K}_1}{\mathrm{~K}_2}$
B. K₃ = K₁ × K₂
C. K₁ = K₂ × K₃
D. K₁ × K₂ × K₃ = 1
જવાબ
B. K₃ = K₁ × K₂
અહીં, (1) અને (2)નો સરવાળો કરતાં (3) મળે છે. તેથી
K₁ × K₂ = $\frac{[\mathrm{C}]}{[\mathrm{A}][\mathrm{B}]} \times \frac{[\mathrm{P}][\mathrm{Q}]}{[\mathrm{B}][\mathrm{C}]}$
= $\frac{[\mathrm{P}][\mathrm{Q}]}{[\mathrm{A}][\mathrm{B}]^2}$ = K₃
નોંધ : કોઈ પણ સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયા જો બીજી સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયાઓના બૈજિક સરવાળાથી મળતી હોય, તો તે રાસાયણિક પ્રક્રિયાના સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય બીજી બે સંતુલન પ્રક્રિયાના સંતુલન અચળાંકના ગુણાકાર બરાબર થાય છે.

પ્રશ્ન 105.
્રણ વાયુરૂપ સંતુલન માટે સંતુલન અચળાંકનાં મૂલ્યો અનુક્રમે K₁, K₂, K₃ છે.
(1) N₂ + O₂ $\rightleftharpoons$ 2NO (K₁)
(2) N₂ + 2O₂ $\rightleftharpoons$ 2NO₂ (K₂)
(3) 2NO + O₂ $\rightleftharpoons$ 2NO₂ (K₃)
K₁, K₂ અને K₃ વચ્ચે સંબંધ શું છે?
A. K₃ = K₁ × K₂
B. K₁ = K₂ × K₃
C. K₂ = K₁ × K₃
D. K = K₁ × K₂ × K₃
જવાબ
C. K₂ = K₁ × K₃
અહીં, (1) અને (2)નો સરવાળો કરતાં (3) મળે છે. તેથી
K₁ × K₂ = $\frac{[\mathrm{C}]}{[\mathrm{A}][\mathrm{B}]} \times \frac{[\mathrm{P}][\mathrm{Q}]}{[\mathrm{B}][\mathrm{C}]}$
= $\frac{[\mathrm{P}][\mathrm{Q}]}{[\mathrm{A}][\mathrm{B}]^2}$ = K₃
નોંધ : કોઈ પણ સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયા જો બીજી સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયાઓના બૈજિક સરવાળાથી મળતી હોય, તો તે રાસાયણિક પ્રક્રિયાના સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય બીજી બે સંતુલન પ્રક્રિયાના સંતુલન અચળાંકના ગુણાકાર બરાબર થાય છે.

પ્રશ્ન 106.
N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
2000 K તાપમાને સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 4.4 × 10^-4 છે. ઉદ્દીપકની હાજરીમાં સંતુલન 10 ગણું વહેલું સ્થપાય છે, તો 2000 K તાપમાને ઉદ્દીપકની હાજરીમાં સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય શું હશે?
A. 4.4 × 10^-4
B. 4.4 × 10^-3
C. 4.4 × 10^-5
D. ગણવું મુશ્કેલ છે.
જવાબ
A. 4.4 × 10^-4
ઉદ્દીપકની હાજરીમાં સંતુલન અચળાંકની કિંમતમાં કોઈ ફેરફાર થતો નથી.

પ્રશ્ન 107.
વાયુરૂપ પ્રણાલી માટે CO(g) + $\frac{1}{2}$O₂(g) $\rightleftharpoons$ CO₂(g) K_c/K_pનું મૂલ્ય…
A. $(\mathrm{RT})^{\frac{1}{2}}$
B. $(\mathrm{RT})^{-\frac{1}{2}}$
C. RT
D. (RT)¹
જવાબ
A. $(\mathrm{RT})^{\frac{1}{2}}$
K_p = K_c(RT)^Δn(g) મુજબ
જયાં, Δn_(g) = n_p – n_r

પ્રશ્ન 108.
નીચેનામાંથી કયું વિધાન સાચું નથી?
A. H₂PO₄^– નો સંયુગ્મ બેઇઝ H₂PO₄^-2 છે.
B. જલીય દ્રાવણ માટે pH + pOH = 14 (298K)
C. 1 × 10^-8MHCl માટે pH = 8
D. NH₃ લુઇસ બેઇઝ છે.
જવાબ
C. 1 × 10^-8MHCl માટે pH = 8
1 × 10^-8 M HClના દ્રાવણમાં પાણીની હાજરી હોય છે. તેથી પાણીના સ્વ-આયનીકરણ દ્વારા H₂O $\rightleftharpoons$ H⁺ + OH^– તેથી પાણીના સ્વ-આયનીકરણ દ્વારા HCIના દ્રાવણમાં H⁺ આયનની સાંદ્રતા વધે છે. તેથી HCIના દ્રાવણની pH ઘટે છે અને તેની કિંમત 7 કરતાં ઓછી છે.

પ્રશ્ન 109.
300 K તાપમાને N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયા માટે સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 4 × 10^-4 છે, તો 300 K તાપમાને પ્રક્રિયા NO(g) $\rightleftharpoons$ $\frac{1}{2}$ N₂(g) + O₂(g) માટે સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય
A. 2.5 × 10²
B. 4 × 10^-4
C. 0.02
D. 50
જવાબ
D. 50
N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
K_p = $\frac{\mathrm{p}_{\mathrm{NO}}^2}{\mathrm{p}_{\mathrm{NO}_2} \times \mathrm{p}_{\mathrm{O}_2}}$
પ્રક્રિયા માટે,

પ્રશ્ન 110.
સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયામાં,
CO(g) + 2H₂(g) $\rightleftharpoons$ CH₃OH(g)
Δ H^⊖ = – 92 kJ mol^-1 હાઇડ્રોજન, કાર્બન મોનૉક્સાઇડ અને મિથેનોલની સાંદ્રતાનાં મૂલ્યો સંતુલને અચળ છે. જો નિષ્ક્રિય વાયુ પ્રક્રિયામાં ઉમેરવામાં આવે, તો…

A. પ્રક્રિયા ઝડપી બનશે.
B. સંતુલન સ્થિતિ બદલાશે.
C. પ્રક્રિયા ધીમી થશે.
D. સંતુલન સ્થિતિમાં કોઈ ફેરફાર નહીં થાય.
જવાબ
D. સંતુલન સ્થિતિમાં કોઈ ફેરફાર નહીં થાય.
લ-શૅટેલિયરના સિદ્ધાંત મુજબ

પ્રશ્ન 111.
Δ G^⊖, Δ G^⊖ < 0 તથા Δ G^⊖ = 0 હોય ત્યારે Kનું મૂલ્ય …….
A. K < 1, K > 1 તથા K = 1
B. K > 1, K < 1 તથા K = 0
C. K < 1, K > 1 તથા K = 0
D. K > 1, K < 1 તથા K = 1
જવાબ
A. K < 1, K > 1 તથા K = 1
K < 1, K > 1, K = 1

પ્રશ્ન 112.
473 K તાપમાને સંતુલનમાં રહેલી પ્રક્રિયા PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g) (Δ H = 124 kJ mol^-1) માટે સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 8.3 × 10^-3 છે. જો
(1) PCl₅ વધુ ઉમેરવામાં આવે, તો
(2) પ્રક્રિયાનું દબાણ વધારવામાં આવે, તો
(3) તાપમાન વધારવામાં આવે, તો K_cનાં મૂલ્ય પર શું અસર થશે?
A. K_c નું મૂલ્ય અચળ રહે, અચળ રહે, વધે.
B. K_c નું મૂલ્ય વધશે, વધશે, ઘટશે.
C. K_c નું મૂલ્ય અચળ રહે, વધે, અચળ રહે.
D. K_c નું મૂલ્ય ઘટશે, વધશે, અચળ રહેશે.
જવાબ
A. K_c નું મૂલ્ય અચળ રહે, અચળ રહે, વધે.
લ-શૅટેલિયરના સિદ્ધાંત મુજબ

પ્રશ્ન 113.
નિર્બળ ઍસિડ HAનો pK_a = 4.80, નિર્બળ બેઇઝ, BOH માટે pK_b = 4.78 છે, તો ક્ષાર BA માટે pHનું મૂલ્ય જણાવો.
A. 9.58
B. 4.79
C. 7.01
D. 9.22
જવાબ
C. 7.01
નિર્બળ ઍસિડ અને નિર્બળ બેઇઝના ક્ષાર માટે :
pH = – $\frac{1}{2}$ [log K_a + log K_w – log K_b]
= + $\frac{1}{2}$ pK_a + $\frac{1}{2}$ pK_w – $\frac{1}{2}$ pK_b
= $\frac{1}{2}$ × 4.8 + $\frac{1}{2}$ × 14 – $\frac{1}{2}$ × 4.78
= 7.01

પ્રશ્ન 114.
સંતુલને રહેલી પ્રક્રિયા SO₃(g) $\rightleftharpoons$ SO₂(g) + $\frac{1}{2}$O₂(g) માટે K_c = 4.9 × 10^-2 છે. સંતુલન પ્રક્રિયા
2SO₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2SO₃(g) માટે K_c નું મૂલ્ય કેટલું હશે?
A. 416.46
B. 9.8 × 10^-2
C. 2.40 × 10^-3
D. 4.9 × 10^-2
જવાબ
A. 416.46
પ્રક્રિયા માટે સંતુલન અચળાંક,
SO₂(g) + $\frac{1}{2}$ O₂(g) $\rightleftharpoons$ SO₃(g)
K_c = \(\frac{1}{4.9 \times 10^{-2}}[latex]
અને પ્રક્રિયા માટે 2SO₂(g) + O₂(g) [latex]\rightleftharpoons\) 2SO₃(g)
K_c = ($\frac{1}{4.9 \times 10^{-2}}$)² = 416.46

પ્રશ્ન 115.
1000 K તાપમાને એક બંધપાત્રમાં CO₂ વાયુનું દબાણ 0.5 bar છે. ગ્રેફાઇટ ઉમેરવાથી થોડા પ્રમાણમાં CO₂ વાયુનું CO₂ વાયુમાં રૂપાંતર થાય છે. જો સંતુલને કુલ દબાણ 0.8 bar હોય, તો K_p નું મૂલ્ય કેટલું હશે?
A. 3 bar
B. 0.3 bar
C. 0.18 bar
D. 1.8bar
જવાબ
D. 1.8bar

પ્રશ્ન 116.
નીચેનામાંથી કયું સંયોજન લુઇસ ઍસિડ તરીકે વર્તે છે?
A. (CH₃)₂O
B. (CH₃)₃N
C. (CH₃)₃P
D. (CH₃)₃B
જવાબ
D. (CH₃)₃B
(CH₃)₃B એ ઇલેક્ટ્રૉન-યુગ્મ સ્વીકારે છે.

પ્રશ્ન 117.
એક પ્રણાલીમાં પાણી અને બરફ સંતુલનમાં છે. જો દબાણ વધારવામાં આવે, તો…
A. વધુ બરફ બનશે.
B. પાણી અને બરફનું પ્રમાણ સમાન રહેશે.
C. બરફ વધુ પીગળશે.
D. A અને B બંને
જવાબ
C. બરફ વધુ પીગળશે.
સંતુલન પ્રણાલી પરનું દબાણ વધારતાં કદ ઘટે છે. પાણી કરતાં બરફનું કદ વધારે હોય છે. તેથી બરફ વધુ પીગળશે.

પ્રશ્ન 118.
નીચેનામાંથી કયા ફેરફારથી સંતુલિત પ્રક્રિયા 2HI $\rightleftharpoons$ H₂ + I₂ Δ H > 0 પુરોગામી હશે?
A. ઉદ્દીપક
B. કદ
C. દબાણ
D. તાપમાન
જવાબ
D. તાપમાન
ઉષ્માશોષક (ΔH > 0) પ્રક્રિયા માટે તાપમાનનો ફેરફાર સંતુલન પ્રણાલી પર અસર કરે છે અને તાપમાન વધતાં પુરોગામી પ્રક્રિયા થાય છે.

પ્રશ્ન 119.
નીચેની બે પ્રક્રિયાઓ માટે અનુક્રમે K₁ અને K₂ સંતુલન છે.
XeF₆(g) + H₂O(g) $\rightleftharpoons$ XeOF₄(g) + 2HF(g) K₁
XeO₄(g) + XeF₆(g) $\rightleftharpoons$ XeOF₄(g) + XeO₃F₂(g) K₂
નીચેની પ્રક્રિયાઓ માટે K સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય કેટલું હશે?
XeO₄(g) + 2HF(g) $\rightleftharpoons$ XeO₃F₂(g) + H₂O(g)
A. K₁ – K₂
B. K₂ – K₁
C. K₂/K₁
D. K₁/K₂
જવાબ
C. K₂/K₁

પ્રશ્ન 120.
0.005M કૅલ્શિયમ એસિટેટ માટે pHનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
CH₃COOH માટે pK_a = 4.74
A. 7.04
B. 9.37
C. 9.26
D. 8.37
જવાબ
D. 8.37

પ્રશ્ન 121.
પાત્રનું કદ બદલવા છતાં નીચેનામાંથી કઈ સંતુલન પ્રક્રિયા ૫૨ અસ૨ થશે નહીં?
A. PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g)
B. N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g)
C. N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
D. SO₂Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ SO₂(g) + Cl₂(g)
જવાબ
C. N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
એકમ કદમાં થતો ફેરફાર એ મોલની સંખ્યા પર અસર કરે N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
પ્રક્રિયક અને નીપજના મોલની સંખ્યા સમાન હોય છે. તેથી કદમાં થતો ફેરફાર સંતુલનને અસર કરતો નથી.

પ્રશ્ન 122.
સરખાં કદનાં બે દ્રાવણનાં pHનાં મૂલ્યો 3 અને 4 છે. જો તેમને મિશ્ર કરવામાં આવે, તો પરિણામી દ્રાવણનું pH મૂલ્ય કેટલું હશે?
A. 7
B. 3.5
C. 2.96
D. 3.26
જવાબ
D. 3.26
pH = 3 પરથી, [H⁺] = 10^-3 M
pH = 4 પરથી, [H⁺] = 10^-4 M
સમાન કદનું મિશ્રણ કરતાં,
કુલ [H⁺] = $\frac{1 \times 10^{-3}+10^{-4} \times 1}{2}$
= $\frac{1 \times 10^{-3}+0.1 \times 10^{-3}}{2}$
= $\frac{1.1 \times 10^{-3}}{2}$ = 5.5 × 10^-4 M
[H⁺] = 5.5 × 10^-4 M
pH = – log [H⁺] = – log (5.5 × 10^-4)
= 4 – 0.7404 = 3.26

પ્રશ્ન 123.
સોડિયમ એસિટેટ માટે 0.1 MCH₃COOHનાં દ્રાવણમાં ઉમેરતાં (pK_a = 4.5)pHનું મૂલ્ય 5.5 છે, તો સોડિયમ એસિટેટના દ્રાવણની સાંદ્રતા શોધો.
A. 1.0M
B. 0.1 M
C. 0.2M
D. 10.0M
જવાબ
A. 1.0M
pH = pK_a + log $\frac{\left[\mathrm{CH}_3 \mathrm{COONa}\right]}{\left[\mathrm{CH}_3 \mathrm{COOH}\right]}$
∴ 5.5 = 4.5 + log $\frac{\left[\mathrm{CH}_3 \mathrm{COONa}\right]}{0.1}$
∴ 5.5 = 4.5 + log [CH₃COONa] + 1
∴ log [CH₃COONa] = 0
∴ [CH₃COONa] = 1.0 M

પ્રશ્ન 124.
હાઇડ્રેઝોઇક ઍસિડનો સંયુગ્મ બેઇઝ કયો છે?
A. $\mathrm{HN}_3^{-}$
B. $\mathrm{N}_2^{-}$
C. $\mathrm{N}_3^{-}$
D. N^-3
જવાબ
C. $\mathrm{N}_3^{-}$
N₃H $\rightleftharpoons$ N₃^– + H⁺

પ્રશ્ન 125.
નીચેનામાંથી કોઈ એક બ્રૉફ્ટેડ ઍસિડ છે, પરંતુ બ્રૉન્સ્ટેડ બેઇઝ નથી.
A. H₂S
B. H₂O
C. $\mathrm{HCO}_3^{-}$
D. NH₃
જવાબ
A. H₂S
H₂S એ પ્રોટોનદાતા છે, પરંતુ પ્રોટોનગ્રાહી નથી.

પ્રશ્ન 126.
EDTA …
A. આર્હેનિયસ ઍસિડ છે.
B. બ્રૉન્સ્ટેડ બેઇઝ છે.
C. લુઇસ બેઇઝ છે.
D. આપેલ તમામ
જવાબ
D. આપેલ તમામ
EDTA આર્ટેનિયસ ઍસિડ છે. તે જલીય દ્રાવણમાં H⁺ આયન ઉત્પન્ન કરે છે. બ્રૉન્સ્ટેડ બેઇઝ છે, કારણ કે તે પ્રોટોન સ્વીકારે છે અને લુઇસ બેઇઝ છે, કારણ કે N અને O અબંધકારક ઇલેક્ટ્રૉન-યુગ્મનું દાન કરે છે.

પ્રશ્ન 127.
પાણીમાં એમોનિયા ઉમેરતાં, …
A. આયોનિક ગુણાકારનું મૂલ્ય વધશે.
B. આયોનિક ગુણાકારનું મૂલ્ય ઘટશે.
C. [H₃O⁺] વધશે.
D. [H₃O⁺] ઘટશે.
જવાબ
D. [H₃O⁺] ઘટશે.
પાણીમાં એમોનિયાને ઓગાળતાં [OH^–]ની સાંદ્રતા વધે છે.
K_w = [H₃O⁺] [OH^–] અચળ હોય છે.
માટે [H₃O⁺]ની સાંદ્રતા ઘટે છે.

પ્રશ્ન 128.
0.01 M ગ્લાયસીનના દ્રાવણની pHનું મૂલ્ય કેટલું હશે? ગ્લાયસીન માટે K_a1 = 4.5 × 10^-3 અને K_a2 = 1.7 × 10^-10 (298K તાપમાન)
A. 3.0
B. 10.0
C. 6.1
D. 7.06
જવાબ
D. 7.06
ગ્લાયસીન (NH₂CH₂COOH) એ ઍસિડિક કરતાં બેઝિક વધુ છે.
પરિણામી આયનીકરણ અચળાંક,
K = K_a1 × K_a2
= 4.5 × 10^-3 × 1.7 × 10^-10
= 7.65 × 10^-13
[H⁺] = $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{a}} \cdot \mathrm{C}_{\mathrm{o}}}=\sqrt{7.65 \times 10^{-13} \times 0.01}$
= 0.87 × 10^-7 M
pH = – log (8.7 × 10^-8) = 7.0605

પ્રશ્ન 129.
20 mL 0.05 M HCIના દ્રાવણને 30 mL 0.1 M Ba(OH)₂નાં દ્રાવણમાં મિશ્ર કરતાં બનતા દ્રાવણમાં [OH^–]ની સાંદ્રતાની ગણતરી કરો.
A. 0.4 M
B. 0.05 M
C. 0.12M
D. 0.1 M
જવાબ
D. 0.1 M
Ba(OH)₂ + 2HCl → BaCl₂ + 2H₂O
2 મોલ HClનું તટસ્થીકરણ 1 મોલ Ba(OH)₂ દ્વારા થાય. 1 મોલ HClનું તટસ્થીકરણ 0.5 મોલ Ba(OH)₂ દ્વારા થાય.

Ba(OH)₂માં કુલ મોલ = 1 + 2 = 3
બાકી રહેતા Ba(OH)₂ = 3 – 0.5 = 2.5
∴ [Ba(OH)₂] = = 0.05 M
અથવા [OH^–] = 2 × 0.05 M = 0.1 M

પ્રશ્ન 130.
500 mL લીંબુના રસ (pH = 3)માં કેટલા H⁺ આયન હશે?
A. 1.506 × 10²²
B. 3.102 × 10²²
C. 3.012 × 10²⁰
D. 1.506 × 10²⁰
જવાબ
C. 3.012 × 10²⁰
pH = 3 એટલે [H⁺] = 10^-3 M
1000 mL જ્યુસમાં 10^-3M H⁺ આયન
∴ H⁺ આયનની સંખ્યા = 10^-3 × 6.022 x 10²³
500 mL જ્યુસમાં H⁺ આયનની સંખ્યા
= $\frac{10^{-3} \times 6.022 \times 10^{23}}{1000}$ = 3.012 × 10²⁰

પ્રશ્ન 131.
નીચે આપેલ દ્રાવણોની મોલર સાંદ્રતા સમાન છે, તો કયા દ્રાવણનાં pHનું મૂલ્ય સૌથી વધુ હશે?
A. SrCl₂
B. BaCl₂
C. MgCl₂
D. CaCl₂
જવાબ
B. BaCl₂
બધી જ આલ્કલાઇન અર્ધધાતુના ક્લોરાઇડનું જલીય દ્રાવણ ઍસિડિક હોય છે.
MCl₂ + H₂O $\rightleftharpoons$ M (OH)₂ + 2HCl
જેમ સમૂહમાં ઉપરથી નીચે તરફ જઈએ તેમ હાઇડ્રૉક્સાઇડની બેઝિકતા વધે છે. એના પરિણામે ઍસિડિક લાક્ષણિકતા ઘટે માટે BaCl₂ એ સૌથી વધુ pH ધરાવે છે.

પ્રશ્ન 132.
10dm³ દ્રાવણમાં 50 mg NaOH દ્રાવ્ય થયેલ હોય, તો pHનું મૂલ્ય કેટલું થશે?
A. 9
B. 3.9031
C. 10.0969
D. 10
જવાબ
C. 10.0969
NaOHની મોલર સાંદ્રતા
= $\frac{50 \times 10^{-3} \mathrm{~g}}{40 \mathrm{~g} \mathrm{~mol}^{-1} \times 10 \mathrm{dm}^3}$
= 1.25 × 10^-4M
pOH = – log (1.25 × 10^-4)
= 1.25 × 10^-4M
= – 0.0969 +4.0 = 3.9031
pH = 14 – 3.9031 = 10.0969

પ્રશ્ન 133.
તટસ્થ પાણીના pHનું મૂલ્ય 6.8 છે, તો પાણીનું તાપમાન કેટલું હશે?
A. 25°સે
B. 25°સે કરતાં ઓછું
C. 25સે કરતાં વધુ
D. મૂલ્ય મેળવવું અશક્ય છે.
જવાબ
C. 25સે કરતાં વધુ
25 °C તાપમાને H₂Oની pH = 7
∴ [H⁺] = 10^-7 M
pH = 6.8 એટલે કે pH < 7
∴ [H⁺]ની સાંદ્રતા 10^-7 M કરતાં વધુ થશે.
પાણીના સ્વ-આયનીકરણની પ્રક્રિયા એ ઉષ્માશોષક પ્રક્રિયા છે. જેમ તાપમાન વધે તેમ [H⁺] આયનની સાંદ્રતા વધે અને pH ઘટે.

પ્રશ્ન 134.
MX, MX₂ અને M₃X ક્ષારોના જલીય દ્રાવણ માટે T K તાપમાને દ્રાવ્યતા અચળાંકનાં મૂલ્યો અનુક્રમે 4 × 10^-8, 3.2 × 10^-14 અને 2.7× 10^-15 છે, તો T K તાપમાને દ્રાવ્યતાનો સાચો ક્રમ કયો હશે?
A. MX > M₃X > MX₂
B. MX₂ > M₃X > MX
C. M₃X > MX₂ > MX
D. MX > MX₂ > M₃X
જવાબ
A. MX > M₃X > MX₂
MX માટે :
K_sp = S²
∴ S = $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}=\sqrt{4 \times 10^{-8}}$ = 2 × 10^-4 M
MX₂ માટે,
K_sp = 4S³
∴ S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{4}\right)^{\frac{1}{3}}$
= $\left(\frac{3.2 \times 10^{-14}}{4}\right)^{\frac{1}{3}}$ = 2 × 10^-5 M

M₃X માટે,
K_sp = 27S⁴
∴ S = $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}$
= $\left(\frac{2.7 \times 10^{-15}}{27}\right)^{\frac{1}{4}}$ = 1 × 10^-4 M
∴ 2 × 10^-4 > 1 × 10^-4 > 2 × 10^-5
∴ MX > M₃X > MX₂

પ્રશ્ન 135.
50 mL 0.2MCH₃COONaના દ્રાવણમાં કેટલા પ્રમાણમાં 0.1 M CH₃COOH ઉમેરવામાં આવે, જેથી બફર દ્રાવણની pH 4.91 બને. CH₃COOH માટે pK_a = 4.76 છે.
A. 80.92 mL
B. 100 mL
C. 70.92 mL
D. 60.92 mL
જવાબ
C. 70.92 mL

પ્રશ્ન 136.
HFનો આયનીકરણ અચળાંકનું મૂલ્ય 6.8 × 10^-14 છે. તેના સંયુગ્મી બેઇઝના આયનીકરણ અચળાંકનું મૂલ્ય કેટલું હશે?
A. 1.9 × 10^-10
B. 1.7 × 10^-10
C. 1.47 × 10^-11
D. 2.9 × 10^-11
જવાબ
C. 1.47 × 10^-11
K_b = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{a}}}=\frac{1 \times 10^{-14}}{6.8 \times 10^{-4}}$ = 1.47 × 10^-11

પ્રશ્ન 137.
$\frac{N}{80}$NaCNના જલીય દ્રાવણના જલીયકરણના ટકા કેટલાં હશે? HClનો વિયોજન અચળાંક 1.3 × 10^-9 અને K_w = 1 × 10^-14
A. 2.48
B. 8.2
C. 5.26
D. 9.6
જવાબ
A. 2.48
K_h = $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{a}} \cdot \mathrm{C}_{\mathrm{o}}}}$
= $\sqrt{\frac{10^{-14}}{\left(1.3 \times 10^{-9}\right) \times \frac{1}{80}}}$
= 2.48 × 10^-2
% જલવિભાજન = 2.48 × 10^-2 × 100
= 2.48

પ્રશ્ન 138.
પ્રક્રિયા NH₄Cl(s) $\rightleftharpoons$ NH₃(g) + HCl(g) માટે K_p અને K_c વચ્ચેનો સંબંધ K_p = K_c (RT) Δn_(g) દ્વારા દર્શાવી શકાય તો પ્રક્રિયા માટે Δnનું મૂલ્ય …………………… થશે.
A. 1
B. 0.5
C. 1.5
D. 2
જવાબ
D. 2
Δn_(g) = n_p – n_r
= 2 – 0 = 2

પ્રશ્ન 139.
પ્રક્રિયા H₂(g) + I₂(g) $\rightleftharpoons$ 2HI(g) માટે પ્રમાણિત મુક્ત- ઊર્જાનો ફેરફાર ΔG^⊖ > 0 છે, તો સંતુલન અચળાંક Kનું મૂલ્ય ……………… થશે.
A. K = 0
B. K > 1
C. K = 1
D. K < 1
જવાબ
D. K < 1
K < 1

પ્રશ્ન 140.
ભૌતિક પ્રક્રમમાં થતી સંતુલન પ્રક્રિયા માટે નીચેનામાંથી કઈ લાક્ષણિકતા યોગ્ય નથી?
A. સંતુલન અવસ્થા બંધ પ્રણાલીમાં આપેલ તાપમાને મેળવી શકાય છે.
B. માપી શકાય એવી બધી જ લાક્ષણિકતાનાં મૂલ્યો અચળ હોય છે.
C. સંતુલને બધા જ ભૌતિક ફેરફાર અટકી જાય છે.
D. પરસ્પર વિરુદ્ધ પ્રક્રિયાઓ એકસરખા વેગથી થાય છે. આથી સંતુલન ગતિશીલ હોવાથી સ્થાયી અવસ્થા ઉદ્ભવે છે.
જવાબ
C. સંતુલને બધા જ ભૌતિક ફેરફાર અટકી જાય છે.
સંતુલને બધા જ ભૌતિક ફેરફાર અટકી જાય છે.

પ્રશ્ન 141.
બંધપાત્રમાં, 500 K તાપમાને થતી નીચેની પ્રક્રિયા
PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₃(g) + Cl₂(g) માટે સંતુલન અવસ્થાએ PCl₅, PCl₃ અને Cl₂ની સાંદ્રતા અનુક્રમે 0.8 × 10^-3 mol·L^-1, 1.2 × 10^-3 mol·L^-1 અને 1.2 × 10^-3 mol·L^-1 અનુક્રમે છે, તો આ પ્રક્રિયા માટે K_cનું મૂલ્ય શોધો.
A. 1.8 × 10³ mol·L^-1
B. 1.8 × 10^-3 mol·L^-1
C. 1.8 × 10^-3 L·mol^-1
D. 0.55 × 10⁴ mol·L^-1
જવાબ
B. 1.8 × 10^-3 mol·L^-1
K_C = $\frac{\left[\mathrm{PCl}_3\right]\left[\mathrm{Cl}_2\right]}{\left[\mathrm{PCl}_5\right]}$
∴ K_C = $\frac{\left(1.2 \times 10^{-3}\right)\left(1.2 \times 10^{-3}\right)}{0.8 \times 10^{-3}}$
∴ K_C = 1.8 × 10^-3 mol·L^-1

પ્રશ્ન 142.
નીચેનામાંથી કયું વિધાન સાચું નથી?
A. હવાચુસ્ત કરેલ એક પાત્રમાં બરફ અને પાણી સંતુલન અવસ્થામાં હોય ત્યારે બરફનું વજન સમયની સાપેક્ષે બદલાતું નથી.
B. આયર્ન (III) નાઇટ્રેટ અને પોટૅશિયમ થાયોસાયનેટના દ્રાવણમાં જો ઑઝેલિક ઍસિડ ઉમેરવામાં આવે, તો લાલ રંગની તીવ્રતામાં વધારો થાય છે.
C. ઉદ્દીપકના ઉમેરવાથી સંતુલન અચળાંકના મૂલ્યમાં કોઈ ફેરફાર થતો નથી.
D. જે પ્રક્રિયા માટે Δ Hનું મૂલ્ય ઋણ હોય તેવી પ્રક્રિયામાં સંતુલન અવસ્થાએ તાપમાનનો વધારો કરતાં સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય ઘટે છે.
જવાબ
B. આયર્ન (III) નાઇટ્રેટ અને પોટૅશિયમ થાયોસાયનેટના દ્રાવણમાં જો ઑઝેલિક ઍસિડ ઉમેરવામાં આવે, તો લાલ રંગની તીવ્રતામાં વધારો થાય છે.
આયર્ન (III) નાઇટ્રેટ અને પોટૅશિયમ થાયોસાયનેટના દ્રાવણમાં જો ઑઝેલિક ઍસિડ ઉમેરવામાં આવે, તો લાલ રંગની તીવ્રતામાં વધારો થાય છે.

પ્રશ્ન 143.
જ્યારે હાઇડ્રોક્લોરિક ઍસિડને કોબાલ્ટ નાઇટ્રેટના દ્રાવણમાં ઓરડાના તાપમાને ઉમેરવામાં આવે, તો નીચે મુજબની પ્રક્રિયા થાય છે તથા પ્રક્રિયા મિશ્રણ ભૂરા રંગનું થાય છે. પ્રક્રિયા મિશ્રણને ઠંડું પાડતાં મિશ્રણનો રંગ ગુલાબી થાય છે. નીચે મુજબની પ્રક્રિયાને આધારે સાચો જવાબ પસંદ કરો.

A. પ્રક્રિયા માટે Δ H > 0
B. પ્રક્રિયા માટે Δ H < 0
C. પ્રક્રિયા માટે Δ H = 0
D. ΔHના મૂલ્યનું ચિહ્ન આપેલ માહિતીને આધારે નક્કી કરી શકાશે નહિ.
જવાબ
A. પ્રક્રિયા માટે Δ H > 0
પ્રક્રિયા માટે Δ H > 0

પ્રશ્ન 144.
તટસ્થ પાણીની pH 25 °C તાપમાને 7 હોય છે. તાપમાન વધારવાથી પાણીના આયનીકરણમાં વધારો થાય છે, છતાં પણ H⁺ અને OH^– ની સાંદ્રતા અચળ રહે છે, તો 60°C તાપમાને શુદ્ધ પાણીની pH કેટલી થશે?
A. 7.0
B. > 7.0
C. < 7.0
D. શૂન્ય
જવાબ
C. < 7.0
તાપમાનના વધારા સાથે K_w નું મૂલ્ય વધે છે.
[H⁺] [OH^–] > 10^-14
∴ [H⁺] > 10^-7 હોવાથી pH < 7 થશે.

પ્રશ્ન 145.
નિર્બળ ઍસિડની ઍસિડ પ્રબળતા K_a ના મૂલ્ય દ્વારા નક્કી કરી શકાય છે. ઍસિડિક ઍસિડ, હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ તથા ફૉર્મિક ઍસિડ માટે K_aના મૂલ્ય અનુક્રમે 1.74 × 10^-5, 3.0 x 10^-8 અને 1.8 × 10^-4 છે, તો તેમના 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^{-3}}$ સાંદ્રતા ધરાવતા દ્રાવણના pHના મૂલ્ય nનો સાચો ક્રમ કયો થશે?
A. ઍસિટિક ઍસિડ > હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ > ફૉર્મિક ઍસિડ
B. હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ > ઍસિટિક ઍસિડ > ફૉર્મિક ઍસિડ
C. ફૉર્મિક ઍસિડ > હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ > ઍસિટિક ઍસિડ
D. ફૉર્મિક ઍસિડ > ઍસિટિક ઍસિડ > હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ
જવાબ
D. ફૉર્મિક ઍસિડ > ઍસિટિક ઍસિડ > હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ
ફૉર્મિક ઍસિડ > ઍસિટિક ઍસિડ > હાઇપોક્લોરસ ઍસિડ

પ્રશ્ન 146.
નીચે દર્શાવેલ પ્રક્રિયા સાથે સંકળાયેલ આયનીકરણ અચળાંકના મૂલ્ય અનુક્રમે K_a1, K_a2 અને K_a3 છે, તો તેમની વચ્ચેનો સાચો સંબંધ કર્યો થશે?
H₂S $\rightleftharpoons$ H⁺ + HS^-1 K_a1
HS^– $\rightleftharpoons$ H⁺ + S^2- K_a2
H₂S $\rightleftharpoons$ 2H⁺ + S^2- K_a3

A. K_a3 = K_a1 × K_a2
B. K_a3 = K_a1 + K_a2
C. K_a3 = K_a1 – K_a2
D. K_a2 = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{a}_1}}{\mathrm{~K}_{\mathrm{a}_2}}$
જવાબ
A. K_a3 = K_a1 × K_a2
K_a3 = K_a1 × K_a2

પ્રશ્ન 147.
BF₃નો ઍસિડિક સ્વભાવ નીચેનામાંથી કઈ સંકલ્પનાને આધારે સમજાવી શકાય?
A. આર્ટેનિયસ સંકલ્પના
B. બ્રૉન્સ્ટેડ-લૉરી સંકલ્પના
C. લુઇસ સંકલ્પના
D. બ્રૉન્સ્ટેડ-લૉરી તથા લુઇસ સંકલ્પનાને આધારે
જવાબ
C. લુઇસ સંકલ્પના
લુઇસ સંકલ્પના

પ્રશ્ન 148.
સરખા કદથી નીચેનામાંથી કયાં દ્રાવણોને મિશ્ર કરવાથી બફર દ્રાવણ બનશે?
A. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ NH₄OH + 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ HCl
B. 0.05 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ NH₄OH + 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ HCl
C. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ NH₄OH + 0.05 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ HCl
D. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ CH₃COONa + 0.1
જવાબ
C. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ NH₄OH + 0.05 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ HCl
બફર દ્રાવણની વ્યાખ્યા મુજબ

પ્રશ્ન 149.
નીચેનામાંથી કયા દ્રાવણમાં સિલ્વર ક્લોરાઇડ સૌથી વધુ દ્રાવ્ય થશે?
A. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ AgNO₃નું દ્રાવણ
B. 0.1 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ HClનું દ્રાવણ
C. H₂O
D. જલીય એમોનિયા
જવાબ
D. જલીય એમોનિયા
જલીય NH₃માં AgCl દ્વારા [Ag(NH₃)₂] Cl જેવો દ્રાવ્ય સંકીર્ણ ક્ષાર બને છે.

પ્રશ્ન 150.
0.01 $\frac{\mathrm{mol}}{\mathrm{dm}^3}$ CH₃COOHના દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
(K_a = 1.74 × 10^-5)
A. 3.4
B. 3.6
C. 3.9
D. 3.0
જવાબ
A. 3.4
[H₃O⁺] = $\sqrt{\mathrm{Ka} \cdot \mathrm{Co}}$ મુજબ

પ્રશ્ન 151.
જો CH₃COOH અને NH₄OHના K_a અને K_bના મૂલ્ય
અનુક્રમે 1.8 × 10^-5 અને 1.8 × 10^-5 હોય, તો એમોનિયમ એસિટેટના દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 7.005
B. 4.75
C. 7.0
D. 6 અને 7ની વચ્ચે
જવાબ
C. 7.0
એમોનિયમ એસિટેટ નિર્બળ ઍસિડ અને નિર્બળ બેઇઝનો ક્ષાર છે. તેથી,
pH = 7 + $\frac{1}{2}$ (pK_a – pK_b) = 7 + 0 = 7.0

પ્રશ્ન 152.
A $\rightleftharpoons$ B પ્રક્રિયા જો અડધી પૂર્ણ થઈ હોય એવી વ્યવસ્થાએ
નીચેનામાંથી કયું યોગ્ય છે?
A. Δ G^⊖ = 0
B. Δ G^⊖ > 0
C. Δ G^⊖ < 0
D. Δ G^⊖ = – RT ln 2
જવાબ
A. Δ G^⊖ = 0
પ્રક્રિયા અડધી પૂરી થાય ત્યારે સાંદ્રતા
[A] = [B] થતાં સંતુલન અચળાંક K_C થાય અને તેથી ΔH^⊖ શૂન્ય થાય.

પ્રશ્ન 153.
પ્રક્રિયા N₂(g) + 3H₂ $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) વાયુ અવસ્થામાં થતી પ્રક્રિયા માટે અચળ તાપમાને બંધપાત્રમાં થતી પ્રક્રિયા માટે જો દબાણનું મૂલ્ય વધારવામાં આવે તો પ્રક્રિયા માટે નીચેનામાંથી કયું સાચું થશે?
A. K અચળ રહેશે
B. K ઘટશે
C. K વધશે
D. K શરૂઆતમાં વધશે ત્યારબાદ તે ઘટશે
જવાબ
A. K અચળ રહેશે
તાપમાન અચળ હોય ત્યારે સંતુલન અચળાંક K_Cનું મૂલ્ય બદલાતું નથી.

પ્રશ્ન 154.
30°C તાપમાને પાણી, એસિટોન અને ઈથરના બાષ્પદબાણ માટે નીચેનામાંથી કયું સાચું છે? પાણીનું ઉત્કલનબિંદુ સૌથી વધારે છે તથા ઈથરનું ઉત્કલનબિંદુ સૌથી ઓછું છે?
A. પાણી < ઈથર < એસિટોન
B. પાણી < એસિટોન < ઈથર
C. ઈથર < એસિટોન < પાણી
D. એસિટોન < ઈથર < પાણી
જવાબ
B. પાણી < એસિટોન < ઈથર
જે દ્રાવકોના ઉત્કલનબિંદુ વધારે તેમ બાષ્પદબાણ ઓછી હોય છે. તેથી બાષ્પદબાણ પાણી < એસિટોન < ઈથર

પ્રશ્ન 155.
$\frac{1}{2}$H₂(g) + $\frac{1}{2}$I₂(g) $\rightleftharpoons$ HI(g) માટે 500 K તાપમાને સંતુલન અચળાંક K_c નું મૂલ્ય 5 છે, તો પ્રક્રિયા
2HI(g) $\rightleftharpoons$ H₂(g) + I₂(g) માટે K_c નું મૂલ્ય આ જ તાપમાને કેટલું થશે?
A. 0.04
B. 0.4
C. 25
D. 2.5
જવાબ
A. 0.04
$\frac{1}{2}$ H₂(g) + $\frac{1}{2}$ I₂(g) $\rightleftharpoons$ HI માટે K = 5
અને
પ્રક્રિયા 2HI(g) $\rightleftharpoons$ H₂(g) + I₂(g) માટે K’ = (5)² = 25
તેથી તેની પ્રતિગામી પ્રક્રિયાનો K_C = $\frac{1}{\mathrm{~K}^{\prime}}=\frac{1}{25}$ = 0.04

પ્રશ્ન 156.
નીચે દર્શાવેલ પ્રક્રિયામાં કઈ પ્રક્રિયામાં આર્ગોન ઉમેરવા છતાં પણ સંતુલનમાં અસર પડતી નથી?
A. H₂(g) + I₂(g) $\rightleftharpoons$ 2HI(g)
B. PCl₅(g) $\rightleftharpoons$ PCl₅(g) + Cl₂(g)
C. N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g)
D. બધી જ પ્રક્રિયામાં સંતુલન પર કોઈ અસર થશે નહિ. એકથી વધુ સાચા વિકલ્પવાળા પ્રશ્નો
જવાબ
D. બધી જ પ્રક્રિયામાં સંતુલન પર કોઈ અસર થશે નહિ. એકથી વધુ સાચા વિકલ્પવાળા પ્રશ્નો
સંતુલનમાં રહેલી કોઈ પણ પ્રક્રિયામાં નિષ્ક્રિય વાયુ ઉમેરવાથી સંતુલન અચળાંક બદલાતો નથી.

પ્રશ્ન 157.
પ્રક્રિયા N₂O₄(g) $\rightleftharpoons$ 2NO₂ માટે 400 K તાપમાને Kનું મૂલ્ય 50 છે તથા 500 K તાપમાને Kનું મૂલ્ય 1700 છે, તો નીચેનામાંથી કયું વિધાન સાચું છે?
A. પ્રક્રિયા ઉષ્માશોષક છે.
B. પ્રક્રિયા ઉષ્માક્ષેપક છે.
C. જો 400 K તાપમાને NO₂(g) અને N₂O₄(g) ને 20 bar અને 2 bar આંશિક દબાણે અનુક્રમે મિશ્ર કરવામાં આવે, તો વધુ N₂O₄ બનશે.
D. પ્રક્રમ ઍન્ટ્રોપી વધે છે.
જવાબ
A. પ્રક્રિયા ઉષ્માશોષક છે., C. જો 400 K તાપમાને NO₂(g) અને N₂O₄(g) ને 20 bar અને 2 bar આંશિક દબાણે અનુક્રમે મિશ્ર કરવામાં આવે, તો વધુ N₂O₄ બનશે.

પ્રશ્ન 158.
આપેલ તાપમાને અને વાતાવરણ દબાણે એક શુદ્ધ પદાર્થની ઘન અવસ્થા અને પ્રવાહી અવસ્થા સંતુલનમાં છે, તો નીચેનામાંથી તાપમાન માટે કયો વિકલ્પ યોગ્ય છે?
A. સામાન્ય પિગલન તાપમાન
B. સંતુલન તાપમાન
C. ઉત્કલનબિંદુ
D. ગલનબિંદુ
જવાબ
A. સામાન્ય પિગલન તાપમાન, D. ગલનબિંદુ

પ્રશ્ન 159.
1 L HClના જલીય દ્રાવણની pH = 1 છે. આ જલીય દ્રાવણની pH = 2 કરવા માટે કેટલા લિટર પાણી ઉમેરવાની જરૂર પડે?
A. 9.0
B. 0.1
C. 0.9
D. 2.0
જવાબ
A. 9.0
pH = 1 ∴ [H₃O⁺] = 10^-1 M
pH = 2 ∴ [H₃O⁺] = 10^-2 M = 0.01 M
M₁V₁ = M₂V₂
0.1 × 1 = 0.01 × V₂
V₂ = 10 L
∴ ઉમેરવું પડતું પાણી = 10 – 1 = 9 L

પ્રશ્ન 160.
1.0 × 10^-4 M Na₂CO₃ના દ્રાવણમાં ઘન Ba(NO₃)₂ ધીમે ધીમે દ્રાવ્ય થાય છે. Ba²⁺ની કઈ સાંદ્રતાએ BaCO₃ના અવક્ષેપ મળવાની શરૂઆત થશે? (K_sp = 5.1 × 10^-9 )
A. 5.1 × 10^-5 M
B. 7.1 × 10^-5 M
C. 4.1 × 10^-5 M
D. 8.1 × 10^-2 M
જવાબ
A. 5.1 × 10^-5 M
[CO₃^2-] = 1 × 10^-4M
અવક્ષેપન માટે I_p ≥ K_sp
[Ba²⁺] [Co₃^2-] ≥ 5. 1 × 10^-9
∴ [Ba²⁺] ≥ $\frac{5.1 \times 10^{-9}}{1 \times 10^{-4}}$
≥ 5.1 × 10^-5 M

પ્રશ્ન 161.
A + 2B $\rightleftharpoons$ 2C + D પ્રક્રિયામાં Bની શરૂઆતની સાંદ્રતા Aની સાંદ્રતા કરતાં 1.5 ગણી છે, પરંતુ સંતુલને A અને Bની સાંદ્રતા સમાન થાય છે, તો પ્રક્રિયાનો સંતુલન અચળાંક ગણો.
A. 8
B. 4
C. 12
D. 6
જવાબ
B. 4

પ્રશ્ન 162.
(1) N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) … K₁
(2) N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) …. K₂
(3) H₂(g) + $\frac{1}{2}$ O₂(g) $\rightleftharpoons$ H₂O(g) … K₃ હોય, તો
2NH₃(g) + $\frac{5}{2}$O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) + 3H₂O(g) માટે
K₄ = …………….. .
A. $\frac{\mathrm{K}_1 \mathrm{~K}_2}{\mathrm{~K}_3}$
B. $\frac{\mathrm{K}_1 \mathrm{~K}_3^2}{\mathrm{~K}_2}$
C. K₁K₂K₃
D. $\frac{\mathrm{K}_1 \mathrm{~K}_3^2}{\mathrm{~K}_2}$
જવાબ
D. $\frac{\mathrm{K}_1 \mathrm{~K}_3^2}{\mathrm{~K}_2}$

પ્રશ્ન 163.
CO(g) + $\frac{1}{2}$ O₂(g) $\rightleftharpoons$ CO₂(g) માટે $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{c}}}$ = ………………. .
A. $\frac{1}{\sqrt{\mathrm{RT}}}$
B. $(\mathrm{RT})^{\frac{1}{2}}$
C. RT
D. 1
જવાબ
A. $\frac{1}{\sqrt{\mathrm{RT}}}$

પ્રશ્ન 164.
330 K તાપમાને K_W = 10^-13.6 હોય, તો 10^-4 M OH^– સાંદ્રતા ધરાવતા દ્રાવણની pH = ……………. .
A. 4
B. 9
C. 10
D. 9.6
જવાબ
D. 9.6
K_w = [H⁺][OH^–]
∴ [H⁺] = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{w}}}{\left[\mathrm{OH}^{-}\right]}=\frac{1 \times 10^{-13.6}}{1 \times 10^{-4}}$ = 10^-9.6
∴ pH = 9.6

પ્રશ્ન 165.
5 g CH₃COOH અને 7.5g સોડિયમ એસિટેટને મિશ્ર કરી 500 mL દ્રાવણ બનાવતા બનતા દ્રાવણની pH શોધો.
(K_a = 1.75 × 10^-5, P_Ka = 4.76)
A. 4.70
B. < 4.70
C. 4.76 < pH < 5.0
D. CH₃COOHના દ્રાવણની pH જેટલી
જવાબ
C. 4.76 < pH < 5.0
[CH₃COOH] = $\frac{5 \times 1000}{60 \times 500}$ = 0.166 M
[CH₃COONa] = $\frac{7.5 \times 1000}{82 \times 500}$ = 0.183 M
pH = pK_a + log $\frac{[\text { Salt }]}{[\text { Acid }]}$
= 4.76 + log $\frac{[\text { Salt }]}{[\text { Acid }]}$
= 4.76 + log (1.10)
= 4.76 + 0.042
= 4.80
∴ 4.76 < pH < 5.0

પ્રશ્ન 166.
અલ્પદ્રાવ્ય ક્ષાર Hg₂Cl₂, Cr₂(SO₄)₃, BaSO₄ અને CrCl₃ના દ્રાવણ માટે K_sp નાં મૂલ્યોના સંદર્ભમાં દ્રાવ્યતા …………. .

જવાબ

પ્રશ્ન 167.
NaOH એ પ્રબળ બેઇઝ છે. તેના 5.0 × 10^-2 M જલીય દ્રાવણની pH = ………………. .
A. 14.0
B. 13.70
C. 13.00
D. 12.70
જવાબ
D. 12.70
pOH = – log₁₀ [OH^–] = – log (5 × 10^-2)
= 2 log 10 – log 5.0
= 2.0000 – 0.6990
pOH = 1.3010
pH = 12.6990 ≅ 12.7

પ્રશ્ન 168.
નીચે કેટલાંક ઍસિડ અને તેમના K_aનાં મૂલ્યો આપેલાં છે, તો બેઇઝ CN^–, F^– અને NO₂^– ની બેઝિક પ્રબળતાનો ક્રમ જણાવો.

ઍસિડ	Ka
HCN	6.2 × 10-10
HF	7.2 × 10-4
HNO2	4.0 × 10-4

A. F^– < CN^– < NO₂^–
B. NO₂^– < CN^– < F^–
C. F^– < NO₂^– < CN^–
D. NO₂^– < F^– < CN^–
જવાબ
C. F^– < NO₂^– < CN^–
ઍસિડિક પ્રબળતા ∝ K_a
∴ HCN < HNO₂ < HF
પ્રબળ ઍસિડનો સંયુગ્મ બેઇઝ નિર્બળ હોય છે.
∴ F^–< NO₂^– < CN^–

પ્રશ્ન 169.
હાઇડ્રેઝોઇક ઍસિડનો સંયુગ્મ બેઇઝ જણાવો.
A. HN₃^–
B. N₃^–
C. N₂^–
D. N^3-
જવાબ
B. N₃^–

પ્રશ્ન 170.
નીચેનું સંતુલન ધ્યાનમાં લો :
AgCl↓ + 2NH₃ $\rightleftharpoons$ [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^–
નીચેના પૈકી કયું દ્રાવણ ઉમેરવાથી AgClનું અવક્ષેપન થશે?
A. NH₃
B. જલીયNaCl
C. જલીય NH₄Cl
D. જલીયHNO₃
જવાબ
B. જલીયNaCl

પ્રશ્ન 171.
0.1 M સોડિયમ એસિટેટના જલીય દ્રાવણની pH શોધો.
(K_a = 1.0 × 10^-5) (જળવિભાજન અંશ પ્રમાણમાં ઓછો છે.)
A. 5.0
B. 8.0
C. 6.0
D. 9.0
જવાબ
D. 9.0

પ્રશ્ન 172.
નિયત તાપમાને HIનું 50% વિઘટન H₂ અને I₂માં થાય છે, તો વિઘટનનો સંતુલન અચળાંક શોધો.
A. 3.0
B. 0.5
C. 0.25
D. 1.0
જવાબ
C. 0.25

પ્રશ્ન 173.
નિયત તાપમાને બંધપાત્રમાં NH₂COONH₄નું વિઘટન નીચે મુજબ થાય છે :
NH₂COONH₄(s) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) + CO₂(g)
આ પ્રક્રિયા માટે K_p = 2.9 × 10^-5 atm³. જો પ્રક્રિયા 1 molથી શરૂ કરવામાં આવે, તો સંતુલને કુલ દબાણ શોધો.
A. 38.8 × 10^-2 atm
B. 1.94 × 10^-2 atm
C. 5.82 × 10^-2 atm
D. 7.66 × 10^-2 atm
જવાબ
C. 5.82 × 10^-2 atm

= 1.94 × 10^-2
કુલ દબાણ = 2p + p
= 5.82 × 10^-2 atm

પ્રશ્ન 174.
ઝિરકોનિયમ ફૉસ્ફેટનું વિયોજન +4 વીજભાર ધરાવતા ત્રણ ઝિરકોનિયમ કેટાયનમાં તથા -3 વીજભાર ધરાવતા ચાર ફૉસ્ફેટ એનાયનમાં થાય છે. જો ઝિરકોનિયમ ફૉસ્ફેટની મોલર દ્રાવ્યતા ‘S’ દ્વારા અને દ્રાવ્યતા ગુણાકારને K_sp વડે દર્શાવવામાં આવે, તો નીચેના પૈકી કયો સંબંધ યોગ્ય છે?

જવાબ

પ્રશ્ન 175.
નિયત તાપમાને સંતુલિત પ્રણાલી બરફ $\rightleftharpoons$ પાણી પર જો દબાણ વધારવામાં આવે, તો …
A. સંતુલન પર કોઈ અસર થશે નહિ.
B. પ્રણાલીની ઍન્ટ્રોપીમાં ઘટાડો થશે.
C. સંતુલન પ્રતિગામી દિશામાં ખસશે.
D. પ્રણાલીની મુક્ત-ઊર્જામાં વધારો થશે.
જવાબ
C. સંતુલન પ્રતિગામી દિશામાં ખસશે.
સંતુલન પ્રતિગામી દિશામાં ખસશે.

પ્રશ્ન 176.
298 K તાપમાને પ્રક્રિયા A + B = $\rightleftharpoons$ C + Dનો સંતુલન અચળાંક 100 છે. બધા જ ચારેય સ્પીસીઝની શરૂઆતની સાંદ્રતા 1 M હોય, તો સંતુલને Dની સાંદ્રતા શું હશે? (2016)
A. 0.818
B. 1.818
C. 1.182
D. 0.182
જવાબ
B. 1.818

પ્રશ્ન 177.
એક બંધ શૂન્યાવકાશ ક૨ેલા પાત્રમાં રાખવામાં આવેલા ઘન XY વિઘટીત થઈને T તાપમાને વાયુઓનું મિશ્રણ X અને Y બને છે. આ પાત્રમાં સંતુલન દબાણ 10bar છે, તો આ પ્રક્રિયા માટે K_p શું છે?
A. 5
B. 10
C. 25
D. 100
જવાબ
C. 25

પ્રશ્ન 178.
0.1 Nડાયબેઝિક ઍસિડનું કદ શું હશે કે જે 1 g બેઇઝના તટસ્થીકરણ કરવા માટે પર્યાપ્ત હોય કે જેના જલીય દ્રાવણમાં 0.04 mol OH^– આવેલા છે?
A. 200 mL
B. 400 mL
C. 600 mL
D. 800 mL
જવાબ
B. 400 mL

પ્રશ્ન 179.
એક નિર્બળ ઍસિડ (HA) અને નિર્બળ બેઇઝ (BOH)ના pK_a અને pK_b અનુક્રમે 3.2 અને 3.4 છે, તો તેમના ક્ષાર (AB)ના દ્રાવણની pH શોધો.
A. 7.2
B. 6.9
C. 7.0
D. 1.0
જવાબ
B. 6.9
pH = 7 + $\frac{1}{2}$ pK_a – $\frac{1}{2}$ pK_b = 7 + $\frac{3.2}{2}-\frac{3.4}{2}$ = 6.9

પ્રશ્ન 180.
50 mL 0.2 M એમોનિયાના દ્રાવણની 25 mL 0.2 M HCl સાથે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. જો એમોનિયાના દ્રાવણનો pK_b 4.75 હોય, તો દ્રાવણની pH કેટલી થશે?
A. 3.75
B. 4.75
C. 8.25
D. 9.25
જવાબ
D. 9.25

પ્રશ્ન 181.
નિર્બળ ઍસિડ(HA)માં સોડિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડ ઉમેરવાથી બનતા પરિણામી બફર દ્રાવણની pH 6 છે. જો HAનો આયોનિક અચળાંક 10^-5 હોય, તો બફર દ્રાવણમાં ક્ષાર-ઍસિડની સાંદ્રતાનો ગુણોત્તર કેટલો થશે?
A. 10 : 1
B. 4 : 5
C. 5 : 4
D. 1 : 10
જવાબ
A. 10 : 1

પ્રશ્ન 182.
એક જલીય દ્રાવણ 0.10 M H₂S અને 0.20 M HCl ધરાવે છે. જો H₂Sમાંથી HS^– બનવાનો સંતુલન અચળાંક 1.0 × 10^-7 અને HS^– આયનોમાંથી S^2- બનવાનો સંતુલન અચળાંક 1.2 × 10^-13હોય, તો જલીય દ્રાવણમાં S^2- આયનોની સાંદ્રતા શોધો.
A. 5 × 10^-8
B. 3 × 10^-20
C. 6 × 10^-21
D. 5 × 10^-19
જવાબ
B. 3 × 10^-20

પ્રશ્ન 183.
એક જલીય દ્રાવણમાં Ba²⁺ની સાંદ્રતા જાણીતી નથી, જ્યારે તેમાં 50 mL 1 M Na₂SO₄નું દ્રાવણ ઉમેરતાં, BaSO₄ના અવક્ષેપ આવવાનું શરૂ થાય છે. અંતિમ કદ 500 mL છે. BaSO₄નો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર 1 × 10^-10 છે, તો Ba²⁺ની પ્રારંભિક સાંદ્રતા કેટલી છે?
A. 5 × 10^-9 M
B. 2 × 10^-9 M
C. 1.1 × 10⁹ M
D. 1.0 × 10^-10 M
જવાબ
C. 1.1 × 10⁹ M

પ્રશ્ન 184.
0.1 g લેડ (II) ક્લોરાઇડને ઓગાળીને સંતૃપ્ત દ્રાવણ પ્રાપ્ત કરવા · માટે પાણીનું ઓછામાં ઓછું કેટલું કદ જોઈએ? [PbCl₂નો
K_sp = 3.2 × 10^-8, Pbનું પરમાણ્વીય દળ = 207 u]
A. 0.36 L
B. 17.98 L
C. 0.18 L
D. 1.798 L
જવાબ
C. 0.18 L

પ્રશ્ન 185.
નીચેનામાંથી કયું લુઇસ ઍસિડ છે?
A. PH₃
B. NF₃
C. NaH
D. B(CH₃)₃
જવાબ
D. B(CH₃)₃

પ્રશ્ન 186.
20 mL 0.1 M H₂SO₄ 30 mL 0.2 M NH₄OHમાં ઉમેરતાં બનતા મિશ્ર દ્રાવણની pH શોધો. (NH₄OHનો PK_b = 4.7)
A. 9
B. 4
C. 5.2
D. 5.0
જવાબ
A. 9

હવે, pOH = pK_b + log
= 4.7 + log $\frac{4}{2}$
= 4.5 + 0.3010
= 4.8010 ≅ 5
PH = 14.0 – 5.0 = 9.0

પ્રશ્ન 187.
A₂ + B₂ $\rightleftharpoons$ 2AB માટે સંતુલન અચળાંક K₁ તથા 6AB $\rightleftharpoons$ 3A₂ + 3B₂ માટે સંતુલન અચળાંક K₂ છે.
તો નીચેના પૈકી કયો સંબંધ સાચો છે?
A. K₂ = 3K₁³
B. K₂ = 1/K₁³
C. K₂ = $\frac{\mathrm{K}_1^3}{3}$
D. K₂ = $\frac{3}{\mathrm{~K}_1{ }^3}$
જવાબ
B. K₂ = 1/K₁³
A₂ + B₂ $\rightleftharpoons$ 2AB : K₁ આ સમીકરણને 3 વડે ગુણતાં, 3A₂ + 3B₂ $\rightleftharpoons$ 6AB ∴ K₁³
આ સમીકરણને ઉલટાવતાં,
6AB $\rightleftharpoons$ 3A₂ + 3B₂
∴ K₂ = $\frac{1}{\mathrm{~K}_1{ }^3}$

પ્રશ્ન 188.
(1) N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g)
(2) N₂O₄(g) $\rightleftharpoons$ 2NO₂(g) તથા
(3) N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g) સંતુલિત પ્રક્રિયાઓ માટે, જો RT = 24.3 હોય, તો આ પ્રક્રિયાઓ માટે K_p/K_cનું મૂલ્ય અનુક્રમે જણાવો.
A. 1, 24.3, (24.3)^-2
B. 24.3, 1, (24.3)^-2
C. 1, (24.3)^-1, (24.3)²
D. 1, (24.3)¹, (24.3)²
જવાબ
A. 1, 24.3, (24.3)^-2
પ્રક્રિયા 1 માટે, Δn_(g) = 0 ∴ $\frac{K_p}{K_c}$ = 1
પ્રક્રિયા 2 માટે, Δn_(g) = 2 – 1 = 1 ∴ $\frac{K_p}{K_c}$ = (24.3)²
પ્રક્રિયા ૩ માટે, Δn_(g) = 2 – 4 = – 2 ∴ $\frac{K_p}{K_c}$ = (24.3)^-2

પ્રશ્ન 189.
100 મિલિમોલ Ca(OH)₂માં 2.0g સોડિયમ સલ્ફેટ ઉમેરી દ્રાવણનું કદ 100 mL કરવામાં આવે છે, તો દ્રાવણમાં [OH^–] અને ઉદ્ભવતા CaSO₄નું વજન શોધો. [Ca(OH)₂નો K_sp = 5.55 × 10^-6]
A. 0.14 M, 13.6 g
B. 0.28 M, 13.6 g
C. 0.14 M, 1.9 g
D. 0.28 M, 1.9 g
જવાબ
D. 0.28 M, 1.9 g

પ્રશ્ન 190.
5.1 g NH₄HSનું 30% વિઘટન થાય છે. જો V= 3L, T = 327 °C તથા R = 0.0821 L atm mol^-1 K^-1 હોય, તો K_p શોધો.
NH₄HS(s) $\rightleftharpoons$ NH₃(g) + H₂S(g)
A. 0.242
B. 2.42 × 10^-4
C. 2.42 × 10^-2
D. 2.42 × 10^-3
જવાબ
A. 0.242

પ્રશ્ન 191.
આપેલી પ્રક્રિયા N₂ + 3H₂ $\rightleftharpoons$ 2NH₃ માટે સંતુલન
અચળાંક K_p છે. જો શુદ્ધ NH₃ વિઘટન બાદ બાકી રહે, તો
સંતુલને NH₃નું આંશિક દબાણ શોધો.
(ધારો કે, સંતુલને P_NH3 << P_total)
A. $\frac{3^{3 / 2} \mathrm{~K}_{\mathrm{p}}^{1 / 2} \mathrm{p}^2}{4}$
B. $\frac{3^{3 / 2} \cdot \mathrm{K}_{\mathrm{p}}^{1 / 2} \cdot \mathrm{p}^2}{16}$
C. $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}^{1 / 2} \cdot \mathrm{p}^2}{16}$
D. $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}^{1 / 2} \cdot \mathrm{p}^2}{4}$
જવાબ
B. $\frac{3^{3 / 2} \cdot \mathrm{K}_{\mathrm{p}}^{1 / 2} \cdot \mathrm{p}^2}{16}$

પ્રશ્ન 192.
50 mL 0.5 M H₂C₂O₄નું તટસ્થીકરણ 25 mL NaOH વડે કરવામાં આવે છે, તો 50 mL NaOHમાં NaOHનું વજન શોધો.
A. 10 g
B. 20 g
C. 30 g
D. 4.0 g
જવાબ
D. 4.0 g
H₂C₂O₄ + 2NaOH → Na₂C₂O₄ + 2H₂O
H₂C₂O₄ના મિલિમોલ = 50 × 0.5 = 25
$\frac{n_{\mathrm{NaOH}}}{2}=\frac{n_{\mathrm{H}_2 \mathrm{C}_2 \mathrm{O}_4}}{1}$
∴ n_NaOH = 2 × n_H2C2O4
∴ M × 25 = 2 × 25
∴ [NaOH] = 2 M
∴ 50 mLમાં NaOHના મોલ = $\frac{50 \times 2}{1000}$ = 0.1
∴ NaOH + = 0.1 × 40 = = 4 g

પ્રશ્ન 193.
A + 2B $\rightleftharpoons$ 2C + D સંતુલિત પ્રક્રિયામાં Bની શરૂઆતની સાંદ્રતા A કરતાં 1.5 ગણી છે. જો સંતુલને A અને Bની સાંદ્રતા સમાન હોય, તો સંતુલન અચળાંક (K_c) ગણો.
A. 4
B. $\frac{1}{4}$
C. 1
D. $\frac{1}{2}$
જવાબ
A. 4

પ્રશ્ન 194.
A(s) $\rightleftharpoons$ B(g) + C(g) Kp₁ = x atm²
D(s) $\rightleftharpoons$ C(g) + E(g) Kp₂ = y atm² તો સંતુલને કુલ દબાણ શોધો.
A. $\sqrt{x+y}$
B. 2$\sqrt{x+y}$
C. x + y
D. x² + y²
જવાબ
B. 2$\sqrt{x+y}$

સમીકરણ (1) અને (2)નો સરવાળો કરતાં,
x + y = (P₁ + P₂) (P₁ + P₂) = (P₁ + P₂)²
∴ કુલ દબાણ P_T = P_C+ P_B + P_E
= (P₁ + P₂) + P₁ + P₂
= 2 (P₁ + P₂)
∴ P_T = 2($\sqrt{x+y}$)

પ્રશ્ન 195.
જો Ag₂CO₃નો K_sp = 8 × 10^-12 છે, તો 0.1 M AgNO₃ના દ્રાવણમાં Ag₂CO₃ની મોલર દ્રાવ્યતા શોધો.
A. 8 × 10^-11 M
B. 8 × 10^-10 M
C. 8 × 10^-12 M
D. 8 × 10^-13 M
જવાબ
B. 8 × 10^-10 M

∴ K_sp = [Ag⁺]² [CO₃^2-]
∴ 8 × 10^-12 = (0.1 + 2s)² (S)
∴ 8 × 10^-12 = (0.1)² (S) (∵ 0.1 + 2s ≅ 0.1)
∴ S = 8 × 10^-10

પ્રશ્ન 196.
25 mL HClનું તટસ્થીકરણ 30 mL 0.1 M Na₂CO₃ દ્વારા કરવામાં આવે છે, તો 30 mL 0.2 M NaOHનું તટસ્થીકરણ કરવા કેટલા mL HClની જરૂર પડે?
A. 25
B. 50
C. 75
D. 100
જવાબ
A. 25

પ્રશ્ન 197.
નીચે આપેલાં વિધાન અને કારણ માટે યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરો :
વિધાન : જેમ તાપમાન વધે, તેમ પાણીની pH વધે.
કારણ : પાણીના સ્વઆયનીકરણની પ્રક્રિયા ઉષ્માક્ષેપક છે.
A. વિધાન અને કારણ બંને ખોટાં છે.
B. વિધાન ખોટું છે પરંતુ કારણ સાચું છે.
C. વિધાન અને કારણ બંને સાચા છે. પરંતુ કારણ એ વિધાનની સાચી સમજૂતી આપતું નથી.
D. વિધાન અને કારણ બંને સાચાં છે, તથા કારણ એ વિધાનની સાચી સમજૂતી આપે છે.
જવાબ
A. વિધાન અને કારણ બંને ખોટાં છે.
વિધાન અને કારણ બંને ખોટાં છે.

પ્રશ્ન 198.
PbCl₂ (s) Pb²⁺(aq) + 2Cl^–(aq) માટે વિઘટન અચળાંક K_sp = 1.6 × 10^-5
300 mL 0.134 M Pb(NO₃)₂ અને 100 mL 0.4 M NaCl ના મિશ્રણ માટે નીચેનાં પૈકી કયું વિધાન
સાચું છે?
A. Q < K_sp
C. Q > K_sp
B. Q = K_sp
D. અપૂર્ણ માહિતી
જવાબ
D. અપૂર્ણ માહિતી
Q > K_sp
PbCl₂ $\rightleftharpoons$ Pb²⁺ + 2Cl^–
PbCl₂ માટે K_sp = 1.6 × 10^-5 = [Pb²⁺]_eq [Cl^–]²_eq
Pb(NO₃)₂ → Pb²⁺ + 2NO₃^–
NaCl → Na⁺ + Cl^–
[Pb²⁺] = $\frac{300 \times 0.134}{400}$ ; [Cl^–] = $\frac{100 \times 0.4}{400}$ = 0.1
= 0.1005
∴ [Pb²⁺][Cl^–]² = 0.1005 × (0.1)²
= 1.005 × 10^-3 > K_sp
Q > K_sp

પ્રશ્ન 199.
298 K તાપમાને Cr(OH)₃ માટે K_spનું મૂલ્ય 6.0 × 10^-31 છે, તો Cr(OH)₃ના સંતૃપ્ત દ્રાવણમાં હાઇડ્રૉક્સાઇડ આયનની સાંદ્રતા શોધો.
A. (2.22 × 10^-31)^1/4
B. (18 × 10^-31)^1/2
C. (18 × 10^-31)^1/4
D. (4.86 × 10^-29)^1/4
જવાબ
C. (18 × 10^-31)^1/4

પ્રશ્ન 200.
નીચેની આકૃતિમાં પ્રક્રિયક A (જે ચોરસ કૌંસ વડે દર્શાવેલ છે.) કે જે નીપજ B (જે વર્તુળ વડે દર્શાવેલ છે.) સાથે સંતુલન સ્થિતિમાં છે, તો સંતુલન અચળાંક ગણો.

A. 4
B. 2
C. 8
D. 1
જવાબ
B. 2

પ્રશ્ન 201.
ક્ષારની તત્ત્વયોગમિતિ અને ક્ષારનો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર દ્રાવ્યતા વક્રના આલેખ પરથી અનુક્રમે જણાવો.

A. X₂Y, 2 × 10^-9 M³
B. XY₂, 4 × 10^-9M³
C. XY₂, 1 × 10^-9 M³
D. XY, 2 × 10^-6 M³
જવાબ
B. XY₂, 4 × 10^-9M³
XY₂, 4 × 10^-9 M³
આપેલ વક્ર પરથી, જો [X] = 1mM તો [Y] = 2 mM
∴ ક્ષારની તત્ત્વયોગમિતિ = XY₂
∴ K_sp = [X][Y]²
= (10^-3)(2 × 10^-3)² = 4 × 10^-9 M³

પ્રશ્ન 202.
NaOHના જલીય દ્રાવણની પ્રબળતા નીચેના પૈકી ક્યા વધુ ચોકસાઈ ધરાવતા અનુમાપન દ્વારા કરી શકાય છે?
(અહીં યોગ્ય સૂચક ઉમેરવામાં આવ્યો છે.)
A. પિપેટમાં જલીય NaOH અને બ્યુરેટમાં જલીય ઑક્ઝેલિક ઍસિડ દ્વારા
B. બ્યુરેટમાં જલીય NaOH અને પિપેટમાં જલીય ઑક્ઝેલિક ઍસિડ દ્વારા
C. બ્યુરેટમાં જલીય NaOH અને કૉનિકલ ફ્લાસ્કમાં સાંદ્ર H₂SO₄ દ્વારા
D. કદમાપક ફ્લાસ્કમાં જલીય NaOH અને કૉનિકલ ફ્લાસ્કમાં સાંદ્ર H₂SO₄ દ્વારા
જવાબ
B. બ્યુરેટમાં જલીય NaOH અને પિપેટમાં જલીય ઑક્ઝેલિક ઍસિડ દ્વારા
બ્યુરેટમાં જલીય NaOH અને પિપેટમાં જલીય ઑક્ઝેલિક ઍસિડ દ્વારા

પ્રશ્ન 203.
નીચેના પૈકી કયો એક નિમ્નતમ લુઇસ બેઇઝ તરીકે વર્તે છે?
A. PF₃
B. CO
C. F^–
D. BF₃
જવાબ
D. BF₃

પ્રશ્ન 204.
નીચેના ક્ષારોની તેમના જલીય દ્રાવણમાં દ્રાવ્યતાનો યોગ્ય ક્રમ જણાવો.
A. Na₂S > ZnS > CuS
B. CuS > ZnS > Na₂S
C. ZnS > Na₂S > CuS
D. Na₂S > CuS > ZnS
જવાબ
A. Na₂S > ZnS > CuS
Na₂S > ZnS > CuS
K_spના મૂલ્ય પરથી

પ્રશ્ન 205.
નીચેનામાંથી કયો સૌથી પ્રબળ ઍસિડ છે?
A. HClO₃
B. HClO₄
C. H₂SO₃
D. H₂SO₄
જવાબ
B. HClO₄
HClO₄
ઍસિડિક પ્રબળતા ∝ ઑક્સિડેશન આંક

પ્રશ્ન 206.
નીચેના પૈકી કયા ક્ષારનું જલીય દ્રાવણ સૌથી વધુ PH ધરાવે છે?
A. KCl
B. NaCl
C. Na₂CO₃
D. CuSO₄
જવાબ
C. Na₂CO₃
Na₂CO₃ એ પ્રબળ બેઇઝ NaOH અને નિર્બળ ઍસિડ H₂CO₃માંથી બનેલો ક્ષાર છે.

પ્રશ્ન 207.
Ag₂CO₃ 2Ag⁺(aq) + CO₃^2- પ્રક્રિયાનો 298 K તાપમાને Δ G^⊖ = + 63.3 kJ છે, તો Ag₂CO₃નો જલીય દ્રાવણમાં K_sp શોધો. (R = 8.314 JK^-1 · mol^-1)
A. 3.2 × 10^-26
B. 8.0 × 10^-12
C. 2.9 × 10^-3
D. 7.9 × 10^-2
જવાબ
B. 8.0 × 10^-12
Δ G^⊖ = – 2.303 RT log K_sp
63.3 × 1000 = – 2.303 × 8.314 × 298 log K_sp
∴ log K_sp = – 11.09
K_sp = 10^-11.09 = 8 × 10^-12

પ્રશ્ન 208.
આપેલ ઉષ્માશોષક પ્રક્રિયા માટે K_p અને K’_p એ T₁ અને T₂ તાપમાને સંતુલન અચળાંકો છે. જો T₁ અને T₂ તાપમાન વચ્ચે પ્રક્રિયા ઉષ્મા અચળ હોય, તો …
A. K_p > K’_p
B. K_p < K’_p
C. K_p = K’_p
D. K_p = k = $\frac{1}{\mathrm{~K}_{\mathrm{p}}{ }^{\prime}}$
જવાબ
A. K_p > K’_p
log $\left(\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}^{\prime}}{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}\right)=\frac{-\Delta \mathrm{H}}{2.303 \mathrm{R}}\left[\frac{1}{\mathrm{~T}_2}-\frac{1}{\mathrm{~T}_1}\right]$
ઉષ્માક્ષેપક પ્રક્રિયા માટે Δ H = – Ve હોય છે.
અહીં, T₂ > T₁ છે.
∴ [latex]\frac{1}{\mathrm{~T}_2}-\frac{1}{\mathrm{~T}_1}[/latex] = – Ve ચળે
∴ log (K’_p) – log (K_p) = – Ve
∴ log (K_p) > log (K’_p)
∴ K_p > K’_p

પ્રશ્ન 209.
જો N₂(g) + O₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NO(g) પ્રક્રિયા માટે સંતુલન
અચળાંક K હોય, તો $\frac{1}{2}$ N₂(g) + $\frac{1}{2}$ O₂(g) $\rightleftharpoons$ NO(g) માટે સંતુલન અચળાંક શોધો.
A. K
B. K²
C. $K^{\frac{1}{2}}$
D. $\frac{1}{2}$ K
જવાબ
C. $K^{\frac{1}{2}}$

પ્રશ્ન 210.
નીચેના પૈકી કયું દ્રાવણ ઍસિડિક બફર દ્રાવણ નથી?(2015)
A. H₂CO₃ અને Na₂CO₃
B. H₃PO₄ અને Na₃PO₄
C. HClO₄ અને NaClO₄
D. CH₃COOH અને CH₃COONa
જવાબ
C. HClO₄ અને NaClO₄
HClO₄ અને NaClO₄
HClO₄ એ પ્રબળ ઍસિડ છે.

પ્રશ્ન 211.
0.1 M NaOH અને 0.01 M HClના સમાન કદને મિશ્ર કરતાં બનતા દ્રાવણની pH કેટલી હશે?
A. 7.0
B. 1.04
C. 12.65
D. 2.0
જવાબ
C. 12.65
N₁V₁ – N₂V₂ = N.V
0.1 × 1 – 0.01 × 1 = N × 2
[OH^–] = $\frac{0.09}{2}$ = 0.045
∴ POH = – log (0.045) = 1.35
∴ pH = 12.65

પ્રશ્ન 212.
50 mL 16.9 % AgNO₃ના દ્રાવણમાં 50 mL 5.8% NaClનું દ્રાવણ ઉમેરવામાં આવે, તો મળતા અવક્ષેપનું વજન શોધો.
(Ag : 107.8 u, N = 14u, 0 = 16 u, Na = 23 u, Cl = 35.5 u)
A. 7 g
B. 14 g
C. 28 g
D. 3.5 g
જવાબ
A. 7 g
100 mL AgNO₃ના દ્રાવણમાં AgNO₃નું વજન = 16.9 g
∴ 50 mL AgNO₃ના દ્રાવણમાં AgNO₃નું વજન = 8.45 g
આ જ પ્રમાણે,

પ્રશ્ન 213.
Ag₂CrO₄, AgCl, AgBr અને AgI માટે K_spનાં મૂલ્યો અનુક્રમે 1.1 × 10^-12, 1.8 × 10^-12, 5.0 × 10^-13 અને 8.3 × 10^-17 છે. સમાન મોલ ધરાવતું NaCl, NaBr, NaI અને Na₂CrO₄ ધરાવતા દ્રાવણમાં AgNO₃ ઉમેરતાં નીચેના પૈકી કયો ક્ષાર સૌથી છેલ્લે અવક્ષેપિત થાય?
A. AgBr
B. Ag₂CrO₄
C. AgI
D. AgCl
જવાબ
B. Ag₂CrO₄

અહીં, Ag₂CrO₄ની દ્રાવ્યતા વધુ હોવાથી તે સૌથી છેલ્લે અવક્ષેપિત થશે.

પ્રશ્ન 214.
કોઈ એક પ્રક્રિયામાં સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય 1.6 × 10¹² છે, તો સંતુલન સમયે પ્રણાલીમાં વધુ શું મળે?
A. મોટા ભાગે પ્રક્રિયકો
B. મોટા ભાગે નીપજો
C. પ્રક્રિયકો અને નીપજોનો સમાન જથ્થો
D. બધા જ પ્રક્રિયકો
જવાબ
B. મોટા ભાગે નીપજો
મોટા ભાગે નીપજો
અહીં, Ke_eqનું મૂલ્ય વધુ હોવાથી નીપજો વધુ પ્રમાણમાં મળે.

પ્રશ્ન 215.
સંતુલન સમયે પ્રતિવર્તી પ્રક્રમ માટે કયો સંબંધ યોગ્ય છે?
A. Δ G = 2.30 RT log K
B. Δ G^⊖ = – 2.30 RT log K
C. Δ G^⊖ = 2.30 RT log K
D. Δ G^⊖ = – 2.30 RT log K
જવાબ
B. Δ G^⊖ = – 2.30 RT log K
Δ G^⊖ = – 2.30 RT log K

પ્રશ્ન 216.
AgClનો K_sp = 1.6 × 10^-10 છે, તો 0.1 M NaClના દ્રાવણમાં AgClની દ્રાવ્યતા શોધો.
A. 1.26 × 10^-5 M
B. 1.6 × 10^-9 M
C. 1.6 × 10^-11 M
D. શૂન્ય
જવાબ
B. 1.6 × 10^-9 M
S’ = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{\mathrm{C}}=\frac{1.6 \times 10^{-10}}{0.1}$ = 1.6 × 10^-9

પ્રશ્ન 217.
નીચેના પૈકી કયું ફ્લોરાઇડ સંયોજન લુઇસ બેઇઝ તરીકે વર્તે છે?
A. BF₃
B. PF₃
C. CF₄
D. SIF₄
જવાબ
B. PF₃
તે એક અબંધકા૨ક ઇલેક્ટ્રૉન-યુગ્મ ધરાવે છે.

પ્રશ્ન 218.
MY અને NY₃ બે અલ્પદ્રાવ્ય ક્ષારના સામાન્ય તાપમાને K_spનું મૂલ્ય 6.2 × 10^-13 ધરાવે છે જે બંને ક્ષાર માટે સમાન છે, તો નીચેના પૈકી MY અને NY₃ના સંદર્ભમાં કયું વિધાન સાચું છે?
A. MYની પાણીમાં દ્રાવ્યતા NY₃ કરતાં ઓછી છે.
B. MY અને NY₃ ક્ષારો 0.5 M KYના દ્રાવણમાં પાણી કરતાં વધુ દ્રાવ્ય છે.
C. MY અને NY₃ના દ્રાવણમાં KYનો ક્ષાર ઉમેરતાં તેની દ્રાવ્યતામાં ફેરફાર થતો નથી.
D. MY અને NY₃ની પાણીમાં મોલર દ્રાવ્યતા માપી શકાય છે.
જવાબ
A. MYની પાણીમાં દ્રાવ્યતા NY₃ કરતાં ઓછી છે.
MYનો K_sp = S² = 6.2 × 10^-13
∴ S = $\sqrt{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}$
= $\sqrt{62 \times 10^{-14}}$
= 7.9 × 10^-7 M
NY₃નો K_sp = 27 S⁴
∴ S = [latexa]\sqrt[4]{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{sp}}}{27}}[/latex]
= [latexa]\sqrt[4]{\frac{62 \times 10^{-14}}{27}}[/latex]
= 10^-3.5 M
આમ, MYની પાણીમાં દ્રાવ્યતા NY₃ કરતાં ઓછી છે.

પ્રશ્ન 219.
0.1 M જલીય પિરિડિનિયમ દ્રાવણમાંથી પિરિડિનિયમ આયન ઉત્પન્ન થાય છે, તો પિરિડિનનું ટકાવાર પ્રમાણ શોધો.
A. 0.77 %
B. 1.6 %
C. 0.006 %
D. 0.013%
જવાબ
D. 0.013%
પિરિડિન એ નિર્બળ બેઇઝ છે.
∴ K_b = Cα²
α = $\sqrt{\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{b}}}{\mathrm{C}}}$
= $\sqrt{\frac{1.7 \times 10^{-9}}{0.1}}$
α = 1.3 × 10^-4
% α = 1.3 × 10^-4 × 100
= 0.013%

પ્રશ્ન 220.
પ્રક્રિયા : CO(g) + Cl₂(g) $\rightleftharpoons$ COCl₂(g) માટે નું મૂલ્ય નીચેના પૈકી કયું છે?
A. RT
B. $\sqrt{\mathrm{RT}}$
C. (RT)²
D. $\frac{1}{\mathrm{RT}}$
જવાબ
D. $\frac{1}{\mathrm{RT}}$
K_p = K_c (RT)^Δn અહીં, Δn = 1 – 2 = – 1
K_p = K_c × (RT)^-1
= $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{\mathrm{K}_{\mathrm{c}}}=\frac{1}{\mathrm{RT}}$

પ્રશ્ન 221.
નીચે આપેલી પ્રક્રિયા ધ્યાનમાં લો. થતો ફેરફાર ધન છે. 2A(g) + B(g) $\rightleftharpoons$ C(g) + D(g) જેમાં એન્થાલ્પીમાં નીચે આપેલામાંથી કયું એક સંતુલન પર અસર કરશે નહિ?
A. દબાણમાં થતો ફેરફાર
B. તાપમાનમાં થતો ફેરફાર
C. ઉદ્દીપકની અસર
D. પ્રક્રિયકોની સાંદ્રતામાં થતો ફેરફાર
જવાબ
C. ઉદ્દીપકની અસર
ઉદ્દીપકની અસર

પ્રશ્ન 222.
પ્રક્રિયા N₂(g) + 3H₂(g) $\rightleftharpoons$ 2NH₃(g)માં 298 K તાપમાને પ્રમાણિત સંતુલન અચળાંક K_p 5.8 × 10⁵ છે. જો વાયુઓની સાંદ્રતાને mol·L^-1માં દર્શાવવામાં આવે, તો પ્રમાણિત સંતુલન અચળાંકનું મૂલ્ય નીચેનામાંથી શોધો.
A. 3.84 × 10⁷
B. 3.56 × 10⁸
C. 3.99 × 10⁹
D. 3.51 × 10⁶
જવાબ
B. 3.56 × 10⁸
K_p = K_c (RT)^Δn
= K_c = $\frac{\mathrm{K}_{\mathrm{p}}}{(\mathrm{RT})^{\Delta n}}$ = K_p × (RT)²
= 5.8 × 10⁵ × (0.08314 × 298)²
= 3.56 × 10⁸

પ્રશ્ન 223.
નીચેની પ્રક્રિયા માટે સંતુલન અચળાંક આપેલા છે.
N₂ + 3H₂ $\rightleftharpoons$ 2NH₃ : K₁
N₂ + O₂ $\rightleftharpoons$ 2NO: K₂
H₂ + $\frac{1}{2}$O₂ $\rightleftharpoons$ H₂O : K₃
તો 2NH₃ + $\frac{5}{2}$O₂ $\rightleftharpoons$ 2NO + 3H₂O પ્રક્રિયા માટે સંતુલન અચળાંક શોધો.
A. $\frac{\mathrm{K}_2 \mathrm{~K}_3{ }^3}{\mathrm{~K}_1}$
B. $\frac{\mathrm{K}_2 \mathrm{~K}_3}{\mathrm{~K}_1}$
C. $\frac{\mathrm{K}_2 \mathrm{~K}_3}{\mathrm{~K}_1}$
D. $\frac{\mathrm{K}_1 \mathrm{~K}_3{ }^3}{\mathrm{~K}_2}$
જવાબ
A. $\frac{\mathrm{K}_2 \mathrm{~K}_3{ }^3}{\mathrm{~K}_1}$
સમીકરણ (3)ને 3 વડે ગુણી, સમીકરણ (2) સાથે સરવાળો કરી તેમાંથી સમીકરણ (1) બાદ કરતાં,
K = $\frac{\mathrm{K}_2 \mathrm{~K}_3{ }^3}{\mathrm{~K}_1}$

પ્રશ્ન 224.
Ag₂C₂O₄ના સંતૃપ્ત દ્રાવણમાં Ag⁺ની સાંદ્રતા 2.2 × 10^-4
mol L^-1 છે, તો Ag₂C₂O₄નો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર શોધો.
A. 2.66 × 10^-12
B. 4.5 × 10^-11
C. 5.3 × 10^-12
D. 2.42 × 10^-8
જવાબ
C. 5.3 × 10^-12

K_sp = [Ag⁺]² [C₂O₄^2-]
= (2.2 × 10^-4)² (1.1 × 10^-4)
= 5.3 × 10^-12

પ્રશ્ન 225.
400 K તાપમાને 20 Lના પાત્રમાં 0.4 bar દબાણે CO₂(g) અને ઘન SrO ભરેલા છે. પાત્રમાં પિસ્ટન વડે દબાણ લગાડવામાં
આવે છે, તો કયા કદે CO₂ મહત્તમ દબાણ દર્શાવે?
SrCO₃(s) $\rightleftharpoons$ SrO(s) + CO₂(g) K_p = 1.6 atm
A. 10L
B. 4 L
C. 2 L
D. 5 L
જવાબ
D. 5 L
SrCO₃(s) $\rightleftharpoons$ SrO(s) + CO₂(g)
K_p = P_CO2 = 1.6 atm
હવે, P₁V₁ = P₂V₂
0.4 × 20 = 1.6 × V₂
V₂ = 5 L

પ્રશ્ન 226.
NaOH અને HClના જુદા જુદા કદનાં દ્રાવણોને મિશ્ર કરીને જુદી જુદી સાંદ્રતાવાળાં દ્રાવણ બનાવવામાં આવ્યાં.
a. 60 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ HCl + 40 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ NaOH
b. 55 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ HCl + 45 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ NaOH
c. 75 mL $\frac{\mathrm{M}}{5}$ HCl + 25 mL $\frac{\mathrm{M}}{5}$ NaOH
d. 100 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ HCl + 100 mL $\frac{\mathrm{M}}{10}$ NaOH
તેઓમાંથી કયા એકની pH = 1 થશે?
A. b
B. a
C. c
D. d
જવાબ
C. c

પ્રશ્ન 227.
298 K તાપમાને BaSO₄ની પાણીમાં દ્રાવ્યતા 2.42 × 10^-3 gL^-1 છે, તો તેનો દ્રાવ્યતા ગુણાકાર (K_sp)નું મૂલ્ય થશે? BaSO₄ નું મોલર દળ 233 g mol^-1
A. 1.08 × 10^-10 mol² L^-2
B. 1.08 × 10^-12 mol² L^-2
C. 1.08 × 10^-8 mol² L^-2
D. 1.08 × 10^-14 mol² L^-2
જવાબ
A. 1.08 × 10^-10 mol² L^-2
મોલારિટી = $\frac{2.42 \times 10^{-3}}{233}$ = 1.039 × 10^-5
K_sp = S: = (1.039 × 10^-5)²
= 1.08 × 10^-10 M

પ્રશ્ન 228.
આપેલ પ્રક્રિયામાં મહત્તમ નીપજ બનવા માટે નીચે આપેલ પરિસ્થિતિઓમાંથી કઈ અનુકૂળ થશે?
A₂(g) = B₂(g) $\rightleftharpoons$ X₂(g) Δ_rH = – X kJ
A. નીચું તાપમાન અને ઊંચું દબાણ
B. નીચું તાપમાન અને નીચું દબાણ
C. ઊંચું તાપમાન અને નીચું દબાણ
D. ઊંચું તાપમાન અને ઊંચું દબાણ
જવાબ
A. નીચું તાપમાન અને ઊંચું દબાણ
નીચું તાપમાન અને ઊંચું દબાણ