Gujarat Board GSEB Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 2 मेघो वर्षति Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Gujarat Board Textbook Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 2 मेघो वर्षति
GSEB Solutions Class 7 Sanskrit मेघो वर्षति Textbook Questions and Answers
સ્વાધ્યાયના પ્રસ્નોત્તર स्वाध्यायः
1. Pronounce the following words orally:
નીચેના શબ્દોનું મોટેથી ઉચ્ચારણ કરો:
प्रवहति, गोष्ठम्, कर्षति, प्रकामम्, समृद्धिः, मनुकुलवृद्धिः
उत्तर:
(Speak these words three times in clear and correct pronunciation under the guidance of your Sanskrit teacher.)
(તમારા સંસ્કૃત શિક્ષકના માર્ગદર્શન હેઠળ આ શબ્દોનું સ્પષ્ટ અને શુદ્ધ ઉચ્ચારણ ત્રણ વાર કરો.)
2. Answer the following questions in Sanskrit :
નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ સંસ્કૃતમાં આપો:
प्रश्न 1.
नीरं कदा प्रहवति?
उत्तर:
यदा मेघः वर्षति तदा नीरं प्रवहति।
प्रश्न 2.
प्रसन्नः कृषकः कदा गोष्ठं गच्छति?
उत्तर:
नीरं प्रवहति तदा प्रसन्नः कृषक: गोष्ठं गच्छति।
प्रश्न 3.
कृषकः बीजं कुत्र वपति?
उत्तर:
कृषकः क्षेत्रे बीजं वपति।
3. Find out the point of the action-verb form and write them. Follow the illustration:
નીચેના જેવા ક્રિયા આધારિત શબ્દો કાવ્યમાંથી શોધી અહીં લખો :
वर्षति प्रवहति
_________________, _________________, _________________, _________________
_________________, _________________, _________________, _________________
_________________, _________________, _________________, _________________
उत्तर:
- वर्षति, प्रवहति, तुष्यति, गच्छति
- नयति, वहति, कर्षति, वपति
- रोहति, फलति, भवति
4. Complete the following lines :
નીચેની પંક્તિ પૂર્ણ કરો.
(१) मेघो वर्षति …………………………………………….. गच्छति गोष्ठम् ।।
(२) रोहति सस्यं …………………………………………….. मनुकुलवृद्धिः।।
Answer:
Completed lines :
(१) मेघो वर्षति प्रवहति नीरम्।
तुष्यति कृषिक: गच्छति गोष्ठम्।।
(२) रोहति सस्यं फलति प्रकामम्।
भवति समृद्धिः मनुकुलवृद्धिः।।
5. Sing the poem with correct pronunciation and gestures :
કાવ્યનું હાવભાવ તથા શુદ્ધ ઉચ્ચાર સાથે ગાન કરો.
Answer:
[Note: Sing the Rain Song with correct and clear pronunciations and gestures of Sanskrit under the guidance of your teacher.]
નોંધ: તમારા શિક્ષકના માર્ગદર્શન હેઠળ આ વર્ષાકાવ્યનું હાવભાવ અને સંસ્કૃત શબ્દોના શુદ્ધ, સ્પષ્ટ ઉચ્ચારણ સાથે ગાન કરો.
6. Write four sentences dictated by your teacher, from poem :
આ કાવ્યમાંથી તમારા શિક્ષક દ્વારા બોલવામાં આવતાં ચાર વાક્યોનું શ્રુતલેખન કરો.
मेघः वर्षति। जलं प्रवहति। कृषिकः प्रसन्नः भवति। सः वृषभं हलं च क्षेत्रं नयति। सः क्षेत्रं कर्षति बीजं च वपति। सस्यं रोहति प्रकामं फलति च। देशः समृद्धः भवति।
(Write above written sentences correctly.)
Activity: પ્રવૃત્તિ
- Visit the farm during the rainy season and narrate your experience in the class.
વર્ષાઋતુ દરમિયાન ખેતરની મુલાકાત લો તથા તમારા અનુભવ વર્ગમાં કહો. - Go to library and find out the rain songs on rain. Write them and sing them.
પુસ્તકાલયમાં જઈ વર્ષાગીતો શોધો, લખો અને ગાઓ. - Make a list of the on songs rain sung in your village.
તમારા ગામમાં ગવાતાં વર્ષાગીતોની યાદી બનાવો. - Sing this poem in group and individually.
જૂથમાં બેસીને આ કાવ્યનું સમૂહમાં તથા વ્યક્તિગત ગાન કરો.
Sanskrit Digest Std 7 GSEB मेघो वर्षति Important Questions and Answers
1. Answer each of the following questions in one or two sentences in Sanskrit :
प्रश्न 1.
कृषिकः कदा प्रसन्नः भवति?
Answer:
यदा मेघः वर्षति तदा कृषिकः प्रसन्नः भवति।
प्रश्न 2.
कः प्रसन्नः भवति?
Answer:
कृषिकः प्रसन्नः भवति।
प्रश्न 3.
कृषीवलः किं किं क्षेत्रं नयति?
Answer:
कृषीवल: वृषभं हलं च क्षेत्रं नयति।
प्रश्न 4.
किं रोहति? किं च प्रकामं फलति?
Answer:
सस्यं रोहति। प्रकामं च फलति।
प्रश्न 5.
केन कारणेन देशः समृद्धः भवति?
Answer:
धान्यस्य उत्पादनेन देशः समृद्धः भवति।
2. Answer each of the following questions in one sentence in English :
Question 1.
When is the water flowing?
પાણી ક્યારે વહેવા લાગે છે?
Answer:
When it is raining, water is flowing.
જ્યારે વાદળ વરસે છે, ત્યારે પાણી વહેવા લાગે છે.
Question 2.
When is the farmer sow seeds ?
ખેડૂત વાવણી ક્યારે કરે છે?
Answer:
When it is raining, the farmer is sowing seeds in the farm.
જ્યારે વાદળ જળ વરસાવે છે, ત્યારે ખેડૂત ખેતરમાં જઈને વાવણી કરે છે.
Question 3.
When is the satisfied farmer go to the cattleyard ?
ખુશ થયેલો ખેડૂત ક્યારે પશુઓના વાડામાં જાય છે?
Answer:
When it is raining and the water is flowing, the satisfied farmer is going to the cattleyard.
જ્યારે વાદળ વરસે છે અને ધરતી પર પાણી વહે છે, ત્યારે ખુશ થયેલો ખેડૂત પશુઓના વાડામાં જાય છે.
Question 4.
Where does the farmer sow seeds ?
ખેડૂત ક્યાં બીજારોપણ કરે છે?
Answer:
The farmer sows seeds in the farm.
ખેડૂત ખેતરમાં બીજારોપણ કરે છે.
Question 5.
What does the farmer take to the farm ?
ખેડૂત ખેતરમાં શું શું લઈ જાય છે?
Answer:
The farmer takes bullock and plough to the farm.
ખેડૂત ખેતરમાં બળદ અને હળને લઈ જાય છે.
Question 6.
How does the country become prosperous ?
દેશ શેનાથી સમૃદ્ધ થાય છે?
Answer:
The country becomes prosperous with growing the grains.
દેશ ધાન્યના ઉત્પાદનથી સમૃદ્ધ થાય છે.
Question 7.
What happens if there is heavy rain ?
જો વરસાદ વિપુલ પ્રમાણમાં આવે, તો શું થાય?
Answer:
If there is heavy rain, there is a flood in the river, there is a destruction of life and wealth.
જો વરસાદ વિપુલ પ્રમાણમાં આવે, તો નદીઓમાં પૂર આવે, જાનમાલની હાનિ થાય.
3. Choose the correct option for the answer of each of the given questions :
प्रश्न 1.
कृषिकः बीजं कुत्र वपति?
A. कृषिकः क्षेत्रे बीजं वपति।
B. कृषिक: गोष्ठे बीजं वपति।
C. कृषिकः गृहे बीजं वपति।
D. कृषिक: वर्षाकाले बीजं वपति।
उत्तर:
A. कृषिकः क्षेत्रे बीजं वपति।
प्रश्न 2.
कृषिकः हलं कुत्र नयति?
A. क्षेत्रम्
B. गोष्ठम्
C. स्वस्थानम्
D. कूपम्
उत्तर:
A. क्षेत्रम्
प्रश्न 3.
कृषिक: बीजं कदा वपति?
A. यदा सः वृषभं नयति तदा …
B. यदा सः हलमपि वहति तदा …
C. यदा सः क्षेत्रं कर्षति तदा …
D. यदा सः गोष्ठं गच्छति तदा …
उत्तर:
C. यदा सः क्षेत्रं कर्षति तदा …
प्रश्न 4.
सस्यं कदा प्रकामं फलति?
A. यदा मेघः वर्षति तदा …
B. यदा सस्यं रोहति तदा …
C. यदा समृद्धिः भवति तदा …
D. यदा मनुकुलवृद्धिः भवति तदा …
उत्तर:
B. यदा सस्यं रोहति तदा …
प्रश्न 5.
कः क्षेत्रे बीजं वपति?
A. वृषभः
B. मेघः
C. जलम्
D. कृषिकः
उत्तर:
D. कृषिकः
प्रश्न 6.
Which season has been described in the poem ‘मेघो वर्षति’?
A. Spring
B. Autumn
C. Summer
D. Monsoon
उत्तर:
D. Monsoon
प्रश्न 7.
Who is getting satisfied with rain?
A. Bullock
B. Cloud
C. Plough
D. Farmer
उत्तर:
D. Farmer
प्रश्न 8.
What happens when corn is growing and producing a great deal ?
A. Increasing of rain
B. Ruin of human
C. Increasing of water
D. Increasing of human and wealth
उत्तर:
D. Increasing of human and wealth
प्रश्न 9.
What is the synonym of a word ‘सस्यम्’ ?
A. रवः
B. धान्यम्
C. धनम्
D. शरणम्
उत्तर:
B. धान्यम्
प्रश्न 10.
What is the meaning of ‘प्रकामम्’ ?
A. Try
B. Plenty
C. Water
D. Godliness
उत्तर:
B. Plenty
4. Fill in the blanks with proper words :
- मेघो ………………………………. प्रवहति नीरम्।
- ………………………………. कृषिकः गच्छति गोष्ठम्।
- नयति च वृषभं। ………………………………. वहति।
- कर्षति क्षेत्रं ………………………………. च बीजम्।
- रोहति सस्यं ………………………………. प्रकामम्।
- भवति ………………………………. मनुकुलवृद्धिः।
- कृषिकः ………………………………. गच्छति।
उत्तर:
- वर्षति
- तुष्यति
- हलमपि
- वपति
- फलति
- समृद्धिः
- गोष्ठम्
5. Find out the true meaning of the Sanskrit words given below from the options given against them and write :
- मेघः – Cloud / water ………………………………………..
- कृषिक: – Farmer / Karshan ………………………………………..
- क्षेत्रम् – Place/ Farm ………………………………………..
- प्रकामम् – Types / Plenty ………………………………………..
- सस्यम् – Corn/Grass ………………………………………..
- गोष्ठम् – Joking /Cattleyard ………………………………………..
उत्तर:
- Cloud
- Farmer
- Farm
- Plenty
- Corn
- Cattleyard
6. Write synonyms of Sanskrit words :
- मेघः = जलदः
- नीरम् = जलम्
- कृषिकः = कृषीवल:
- वृषभः = बलीवर्दः
- सस्यम् = धान्यम्
- वृद्धिः = विकासः
7. Write antonyms of Sanskrit words :
- गच्छति x आगच्छति
- नयति x आनयति
- आरोहति x अवरोहति
- वृद्धिः X क्षयः
8. Write verbs in the blanks :
Example:
is going – गच्छति
- is taking – ………………….
- is flowing – ………………….
- is satisfying – ………………….
- is ploughing – ………………….
- is growing – ………………….
उत्तर:
- नयति
- प्रवहति
- तुष्यति
- कर्षति
- रोहति
9. Write Sanskrit sentences of the English sentences from the chapter :
- It is raining.
- Water is flowing.
- The farmer is getting satisfied.
- He is going to the cattleyard.
- He is taking the bullocks.
- The farmer is ploughing the farm.
- Corn is growing.
- It is producing a great deal.
उत्तर:
- मेघः वर्षति।
- नीरं प्रवहति।
- कृषिक: तुष्यति।
- सः गोष्ठं गच्छति।
- सः वृषभं नयति।
- कृषिकः क्षेत्रं कर्षति।
- सस्यं रोहति।
- तत् प्रकामं फलति।
मेघो वर्षति Summary in English
The man loves nature. The song which is very favourite to children is given here. This song is very simple, easy and can sing it well.
1. Prose-order : मेघः वर्षति, नीरम् प्रवहति। कृषिक: तुष्यति, (सः) गोष्ठम् गच्छति।
Glossary :
- मेघः – cloud.
- वर्षति – is raining.
- नीरम् – water.
- प्रवहति – is flowing.
- कृषिकः – farmer.
- तुष्यति – is getting satisfied.
- गोष्टम् – to the cattle-yard.
- गोष्ट – (masculine or neuter) cattle-yard.
- गच्छति – (he) is going.
Translation : It is raining; water is flowing. The farmer is getting satisfied; (he) is going to the cattle yard.
2. Prose-order : वृषभम् च नयति, हलम् अपि वहति। (सः) क्षेत्रम् कर्षति, बीजम् च वपति।
Glossary :
- वृषभम् – to the bullocks.
- नयति – is taking.
- हलम् अपि – also the plough.
- वहति – is carrying.
- क्षेत्रम् – farm.
- कर्षति – is ploughing.
- बीजम् च – and seeds.
- वपति – is sowing.
Translation : And he (the farmer) is taking the bullocks. (He) is also carrying a plough. (He) is ploughing the farm and sowing seeds.
3. Prose-order: सस्यम् रोहति, प्रकामम् फलति। समृद्धिः मनुकुलवृद्धिः (च) भवति।
Glossary:
- सस्यम् – corn.
- रोहति – is growing.
- प्रकामम् – a lot of, a great deal of.
- फलति – is producing.
- समृद्धि: – prosperity.
- मनुकुलवृद्धिः – increasing of men.
- भवति – is happening.
Translation : Corn is growing. It is producing a great deal. Wealth and men are increasing.
Summary in Gujarati
મનુષ્યમાત્રને પ્રકૃતિનાં તત્ત્વો ગમે છે. અહીં બાળકોને અત્યંત પ્રિય એવી વસ્તુનું ગીત આપવામાં આવ્યું છે. આ ગીત સરળ, સુગમ અને સારી રીતે ગાઈ શકાય તેવું છે.
1. અન્વય : मेघः वर्षति, नीरम् प्रवहति। कृषिक: तुष्यति, (सः) गोष्ठम् गच्छति।
શબ્દાર્થ:
- मेघः – વાદળ.
- वर्षति – વરસે છે.
- नीरम् – પાણી.
- प्रवहति – વહે છે.
- कृषिकः – ખેડૂત.
- तुष्यति – સંતુષ્ટ થાય છે, પ્રસન્ન થાય છે.
- गोष्टम् – પશુઓના વાડામાં.
- गोष्ट (૫. કે નપું.) – ગાયોની કોઢ, પશુઓનો વાડો.
- गच्छति – (તે) જાય છે.
અનુવાદઃ વાદળ વરસે છે; પાણી વહે છે. ખેડૂત સંતુષ્ટ થાય છે; (તે) પશુઓના વાડામાં જાય છે.
2. અન્વય: वृषभम् च नयति, हलम् अपि वहति। (सः) क्षेत्रम् कर्षति, बीजम् च वपति।
શબ્દાર્થઃ
- वृषभम् – બળદને.
- नयति – લઈ જાય છે.
- हलम् अपि – હળને પણ.
- वहति – ઉપાડી જાય છે.
- क्षेत्रम् – ખેતર.
- कर्षति – ખેડે છે.
- बीजम् च – અને બીજ.
- वपति – વાવે છે.
અનુવાદઃ અને તે (ખેડૂત) બળદને લઈ જાય છે. હળને પણ ઉપાડી જાય છે. (તે) ખેતર ખેડે છે અને બીજ વાવે છે.
3. અન્વયઃ सस्यम् रोहति, प्रकामम् फलति। समृद्धिः मनुकुलवृद्धिः (च) भवति।
શબ્દાર્થઃ
- सस्यम् – ધાન્ય, અનાજ.
- रोहति – ઊગે છે.
- प्रकामम् – ખૂબ, પુષ્કળ.
- फलति – ફળે છે.
- समृद्धि: – આબાદી, ઐશ્વર્ય.
- मनुकुलवृद्धिः – મનુષ્યોની વૃદ્ધિ.
- भवति – થાય છે.
અનુવાદઃ ધાન્ય ઊગે છે. પુષ્કળ ફળે (પાક) છે. સંપત્તિ અને મનુષ્યોની વૃદ્ધિ થાય છે.