Solving these GSEB Std 12 Chemistry MCQ Gujarati Medium Chapter 9 સવર્ગ સંયોજનો will make you revise all the fundamental concepts which are essential to attempt the exam.
GSEB Std 12 Chemistry MCQ Chapter 9 સવર્ગ સંયોજનો in Gujarati
પ્રશ્ન 1.
આધુનિક આવર્તકોષ્ટકના કયા વિભાગમાં રહેલા તત્ત્વોને સંક્રાંતિ તત્ત્વો કહે છે ?
(A) s-વિભાગ
(B) p-વિભાગ
(C) d-વિભાગ
(D) f-વિભાગ
જવાબ
(C) d-વિભાગ
પ્રશ્ન 2.
સંકીર્ણ સંયોજનોમાં ધાતુ આયનની દ્વિતીયક સંયોજક્તાને ………………………………. કહે છે.
(A) ધાતુનો સવર્ણાંક
(B) ધાતુનો વીજભાર
(C) ધાતુનો ઑક્સિડેશનનક
(D) લિગેન્ડની પ્રબળતા
જવાબ
(A) ધાતુનો સવર્ણાંક
પ્રશ્ન 3.
ઇરોન-1, 2-ડાયએમાઇન (en) કેવા પ્રકારનો લિગેન્ડ છે ?
(A) વિર્દનીય ઋણ
(C) નિંદનીય તટસ્થ
(B) નિંદનીય ધન
(D) ત્રિદંતીય તટસ્થ
જવાબ
(C) પ્રિનીય તટસ્થ
પ્રશ્ન 4.
EDTA પરનો વીજભાર કેટલો છે ?
(A) -4
(B) -6
(C) 4
(D) 0
જવાબ
(A) -4
પ્રશ્ન 5.
નીચેનામાંથી કયો સંકીર્ણ તટસ્થ અણુ સ્વરૂપે મળે છે ?
(A) [Ni(CO)4]
(B) K[MnO4]
(C) K2[CoCl4]
(D) K2[NiCl4]
જવાબ
(A) [Ni(CO)4]
પ્રશ્ન 6.
કોઈ પણ સંકીર્ણની રચનામાં રહેલા સંક્રાંતિ તત્ત્વના ધાતુ આયનની ……………………. કક્ષકોમાં યુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન હોય તો તે સંકીર્ણન પ્રતિચુંબકીય હે છે.
(A) 3d
(B) 4p
(C) 4s
(D) 3s
જવાબ
(A) 3d
પ્રશ્ન 7.
અનુચુંબકીય પદાર્થોની ચુંબકીય યાકમાત્રાનું મૂલ્ય નીચેનામાંથી કયા સમીકરણ વડે શોધી શકાય છે ?
(A) µ = n(n + 2)
(B) µ = \(\sqrt{n(n+2)} \)
(C) µ = \(\sqrt{n(n+1)}\)
(D) µ = \(\sqrt{n(n-2)}\)
જવાબ
(B) µ = \(\sqrt{n(n+2)} \)
પ્રશ્ન 8.
[Co(NH3)6]Cl3 સંકીર્ણના જલીય દ્રાવણમાં કેટલા આયનો છૂટા પડશે ?
(A) 6
(B) 4
(C) 3
(D) 2
જવાબ
(B) 4
પ્રશ્ન 9.
કાર્બોનેટો બીસ-(પ્રોપેન-1, 3-ડાયએમાઇન) પ્લેટિનમ (IV) સલ્ફેટ સંકીર્ણનું કર્યું સૂત્ર યોગ્ય થશે ?
(A) [Pt(Pn)2C03]SO4
(B) Pt(en)2CO3]SO4
(C) [Pt(Co3]2(pn)]SO4,
(D) Pt Co3· (Pn)]SO4
જવાબ
(A) [Pt(Pn)2C03]SO4
પ્રશ્ન 10.
ટેટ્રાઑક્સો મેંગેનેટ (VII) સંકીર્ણ આયનમાં ક્યું સંકરણ થાય છે ?
(A) d3s
(B) sp3
(C) dsp2
(D) એક્પણ નહી
જવાબ
(A) d3s
પ્રશ્ન 11.
નીચેનામાંથી કર્યું લિગેન્ડ Δ0 નું સૌથી ઓછું મૂલ્ય ધરાવે છે ?
(A) CN-
(B) CO
(C) F–
(D) NH3
જવાબ
(C) F–
પ્રશ્ન 12.
[P(NO2)(Py)(NH2OH)(NH3)] ના કેટલા ભૌમિતિક
સમઘટકો શક્ય બનશે ?
(A) 2
(B) 3
(C) 4
(D) 0
જવાબ
(B) 3
પ્રશ્ન 13.
Fe[(NH3)2(CN)4]– સંકીર્ણ આયન કયા પ્રકારની ભૌમિતિક સમઘટકતા ધરાવી શકે છે ?
(A) સિસ અને ટ્રાન્સ
(B) રેસેમિક મિશ્રા
(C) લિવો અને ડેસ્ટ્રો
(D) ફેસિયલ અને મેરિડિયોનલ
જવાબ
(A) સિસ અને ટ્રાન્સ
પ્રશ્ન 14.
અષ્ટલીય સંકીર્ણમાં ધાતુ પરમાણુ કે આયનની આસપાસ કેટલા લિગેન્ડ આવેલા હોય છે ?
(A) 4
(B) 8
(C) 6
(D) 10
જવાબ
(C) 6
પ્રશ્ન 15.
અષ્ટલીય સ્ફટિકક્ષેત્ર વિભાજન દરમિયાન બે eg કક્ષકોની ઊર્જામાં ………………………. જેટલો વધારો થશે.
(A) \(\frac{3}{5} \Delta_0\)
(B) \(\frac{2}{5} \Delta_0\)
(C) \(\frac{1}{5} \Delta_0 \)
(D) Δ0
જવાબ
(A) \(\frac{3}{5} \Delta_0\)
પ્રશ્ન 16.
જો Δ0 > P હોય તો ચોથો ઇલેક્ટ્રૉન t2g કક્ષકમાં ગોઠવાય ત્યારે ક્યું ઇલેક્ટ્રૉનીય બંધારણ જોવા મળશે ?
(A) \(t_{2 g}^4 e_g^0\)
(B) \(\mathrm{t}_{2 \mathrm{~g}}^3 \mathrm{e}_{\mathrm{g}}^{\mathrm{l}}\)
(C) \(\mathrm{t}_{2 \mathrm{~g}}^3 \mathrm{e}_{\mathrm{g}}^{\mathrm{1}}\)
(D) \(\mathrm{t}_{2 \mathrm{~g}}^4 \mathrm{e}_{\mathrm{g}}^1 \)
જવાબ
(A) \(t_{2 g}^4 e_g^0\)
પ્રશ્ન 17.
નીચેનામાંથી માત્રાત્મક અને ગુણાત્મક રીતે રાસાયણિક પૃથક્કરણમાં શેનો ઉપયોગ થાય છે ?
(A) EDTA
(B) DMG
(C) α-નાઇટ્રોસો
(D) આપેલ બધા જ
જવાબ
(D) આપેલ બધા જ
પ્રશ્ન 18.
ર્હોડિયમ સંકી[ [(Ph3P)3RhCl] શેના માટે ઉપયોગી છે ?
(A) આન્સના ડિઝાઇડ્રોજિનેશન માટે
(B) વિલ્કિન્સન ઉદીપક તરીકે
(C) (A) અને (B) બંને
(D) રંજકદ્રવ્યોના વહન માટે
જવાબ
(C) (A) અને (B) બંને
પ્રશ્ન 19.
ફોટોગ્રાફીમાં વીરોનામાંથી કયો સંકીર્ણ આયન ઉપયોગી છે ?
(A) [Ag(S2O3)2]3-
(B) [Au(S2O3)2]3-
(C) (Ag(CN)2]
(D) [Au(CN)2]
જવાબ
(A) [Ag(S2O3)2]3-
પ્રશ્ન 20.
નીચેનામાંથી ફેસિયલ અને મેરિડિયોનલ ભૌમિતિક સમઘટકતા ધરાવતું સંકીર્ણ કર્યું છે ?
(A) [Fe(NH3)2(CN)4]
(B) Pt(NH3)4Cl2]
(C) [Co(NH3)3 (CO)3]
(D) [PtCl2(en)2]2+
જવાબ
(C) [Co(NH3)3 (CO)3]
પ્રશ્ન 21.
[Co(NH3)5Cl]Cl2 માં C ની પ્રાથમિક સંયોજક્તા (ઑક્સિડેશન અવસ્થા) જણાવો.
(A) 3
(B) 4
(C) 2
(D) 0
જવાબ
(A) 3
પ્રશ્ન 22.
[Fe(CO)5] સંકીર્ણ સંયોજનના જલીય દ્રાવણમાં આયનીકરણથી કુલ કેટલા આયનો મળશે ?
(A) 2
(B) 1
(C) 5
(D) 4
જવાબ
(B) 1
પ્રશ્ન 23.
[Cr(en)2Cl2]NO3 સંકીર્ણમાં Cr ધાતુઆયનની દ્વિતીયક સંયોજક્તા (સવર્ગાક) કેટલો ?
(A) 4
(B) 1
(C) 3
(D) 6
જવાબ
(D) 6
પ્રશ્ન 24.
સંકીર્ણમાં મધ્યસ્થ ધાતુ પરમાણુની દ્વિતીયક સંયોજકતા સંતોષવા માટે ક્યા લિગેન્ડની સૌથી ઓછી જરૂર પડે ?
(A) NH3
(B) en
(C) Ptn
(D) Pn
જવાબ
(C) Ptn
પ્રશ્ન 25.
બાહ્ય કાક સંકીર્ણ હેક્ઝા એક્વા ફેરેટ(III)આસનમાં અણુમ્મિત હૈ \(\overline{\boldsymbol{e}}\) ની સંખ્યા જણાવો.
(A) 1
(B) 3
(C) 5
(D) 4
જવાબ
(C) 5
પ્રશ્ન 26.
CrCl3(H2O)6 અણુસૂત્ર ધરાવતા બે સંકીર્ણ A અને B AgNO3 સાથે અનુક્રમે ત્રણ અને બે મોલ AgCl ના અવક્ષેપન પામે છે, તો A અને B કયા પ્રકારના સમઘટકો છે ?
(A) કૉ-ઑર્ડિનેશન
(B) જલયોજન
(C) બંધનીય
(D) આયનીય
જવાબ
(D) આયનીય
પ્રશ્ન 27 .
કર્યું સંકીર્ણ પ્રકાશનું કોણાવર્તન કરી શકશે નહીં ?
(A) (Cr(en)3]+3
(B) [CrCl2(NH3)2 en]+
(C) સિસ[PtCl2(en)2]+2
(D) ટ્રાન્સ [PtCl2(OX)2]
જવાબ
(D) ટ્રાન્સ [PtCl2(OX)2]
પ્રશ્ન 28.
[Fe(H2O)6]+3 સંકીર્ણ માટે કયો સંબંધ સાચો છે ?
(A) Δ0 < P
(B) Δ0 > P
(C) Δ0 ≥ P
(D) Δ0 = P
જવાબ
(A) Δ0 < P
પ્રશ્ન 29.
[Fe(CN)6]-4 સંકીર્ણ સંયોજન માટે A નું મૂલ્ય કયું છે ?
(A) Δ0 > P
(B) Δ0 <P
(C) Δ0 ≤ P
(D) Δ0 = P
જવાબ
(A) Δ0 > P
પ્રશ્ન 30.
[Cr(NH3)4 (NO2)2] Cl સંકીર્ણ કઈ સમઘટકતા ધરાવી શકે.
(A) બંધનીય, આયનીય અને ભૌમિતિક
(B) બંધનીય, આયનીય અને પ્રકાશીય
(C) બંધનીય, ભૌમિતિક અને પ્રકાશીય
(D) આયનીય, ભૌમિતિક અને પ્રકાશીય
જવાબ
(A) બંધનીય, આયનીય અને ભૌમિતિક
પ્રશ્ન 31.
…………………………….. નામના સંકીર્ણ પ્રતિયુંબકીય અને સમતુલકીય છે.
(A) [Ni(CO)4]
(B) (Ni(NH3)2 Cl2]
(C) K2[Ni(CN)4]
(D) K2[NiCl4]
જવાબ
(A) [Ni(CO)4]
પ્રશ્ન 32.
નીચેના પૈકી કયા સંકીર્ણમાં અયુમ્મિત રૃની સંખ્યા સૌથી ઓછી છે ?
(A) [Fe(CN)6]-3
(B) [MnF6]-3
(C) [Ni(CN)4]-2
(D) [Cr(NH3)6]+3
જવાબ
(C) [Ni(CN)4]-2
પ્રશ્ન 33.
…………………….. સંકીર્ણ ન્યૂનતમ અનુટુંબકીય વર્તણૂક દર્શાવશે.
(A) [Cr(H2O)6]+2
(B) [Ni(H2O)6]+2
(C) [Fe(H2O)6]+2
(D) [Mn(H2O)6] +2
જવાબ
(B) [Ni(H2O)6]+2
પ્રશ્ન 34.
…………………………… આયન સૌથી વધારે સ્થાયી છે.
(A) [Fe(H2O)6]+3
(B) [FeF6]-3
(C) [Fe(H2O)6]-3
(D) [Fe(NH3)6]+3
જવાબ
(C) [Fe(H2O)6]-3
પ્રશ્ન 35.
માં રંગપારિવર્તન કર્યું હશે ?
(A) લીલામાંથી આછો વાદળી
(B) આછા ભૂરામાંથી જાંબલી
(C) લીલામાંથી જાંબલી
(D) ગુલાબીમાંથી જાંબલી
જવાબ
(A) લીલામાંથી આછો વાદળી
પ્રશ્ન 36.
નીચેના પૈકી કયું સંકીર્ણ d-કક્ષકમાં અયુગ્નિત ઈં ન હોય છતાં રંગીન છે ?
(A) [Mn(en)3]Cl3
(B) K[MnO4]
(C) [Cr(NH3)6Cl3
(D) K3[Fe(CN)6]
જવાબ
(B) K[MnO4]
પ્રશ્ન 37.
…………………………… સંકીર્ણ આંતરક્ષક સંકીર્ણ નથી.
(A) [Co(NH3)6]+3
(B) [Ni(NH3)2Cl2|
(C) [Fe(CN)6]3-
(D) [FeF4]-2
જવાબ
(D) [FeF4]-2
પ્રશ્ન 38.
……………………………. ત્રિદંતીય લિગેન્ડ નથી.
(A) PO4-3
(B) ASO4-3
(C) N-3
(D) BO-33
જવાબ
(C) N-3
પ્રશ્ન 39.
[Cr(NH)3SO4] Br માં Crનો સવર્ગ આંક અને ઑક્સિડેશન આંક જણાવો.
(A) 6 અને 3
(B) 6 અને 2
(C) 4 અને 6
(D) 6 અને 4
જવાબ
(A) 6 અને 3
પ્રશ્ન 40.
ટીટાનિયમ ક્લોરાઇડના જલીય દ્રાવણની ચુંબકીય ચાકમાત્રા શૂન્ય કે જલીય દ્રાવણમાં અષ્ટલકીય રચના ધરાવતા આ સંકીર્ણનું સૂત્ર કયું છે ?
(A) [Ti(H2O)6]Cl4
(B) [Ti(H2O)6]Cl3
(C) (Ti(H2O)5Cl]Cl2
(D) [Ti(H2O)6]Cl
જવાબ
(A) [Ti(H2O)6]Cl4
પ્રશ્ન 41.
વિલ્કિન્સન ઉદ્દીપકમાં ધાતુઆયનનું સંકરણ અને તેનો આકાર કયો છે ?
(A) sp3d1 ત્રિકોણીય વિપિરામિડ
(B) sp31, સમચતુલકીય
(C) dsp21 સમતલીય ચોરસ
(D) d2sp3, અષ્ટલકીય
જવાબ
(B) sp31, સમચતુલકીય
પ્રશ્ન 42.
…………………. સંકીર્ણનું જલીય દ્રાવણ નિર્બળ વિદ્યુતવાહક છે.
(A) K2[PtCl6]
(B) [CO(NH3)3(NO2)3]
(C) K4[Fe(CN)6]
(D) [Cu(NH3)4]SO4
જવાબ
(B) [CO(NH3)3(NO2)3]
પ્રશ્ન 43.
CO+3 અને Pt+4 બંનેના સવર્ગ આંક 6 છે. નીચેનામાંથી કઈ જોડવું 0.001 M જલીય દ્રાવણ લગભગ સમાન વિધુતવાહકતા ધરાવે છે ?
(A) COCl3. 5NH3 અને PtCl4 · 6NH3
(B) COCl3. 6NH3 અને PtCl4 .5NH3
(C) COCl3 · 4NH3 અને PtCl4 · 5NH3
(D) COCl3 . 3NH3 અને PtCl4 .5NH3
જવાબ
(C) COCl3 · 4NH3 અને PtCl4 · 5NH3
પ્રશ્ન 44.
જ્યારે બિસ (ઇથેન 1, 2-ડાયએમાઇન) કૉપર (II) સલ્ફેટને પાણીમાં દ્રાવ્ય કરતાં કેટલા આયનો ઉત્પન્ન થાય તે જણાવો.
(A) 1
(B) 3
(C) 2
(D) 1
જવાબ
(C) 2
[Cu(en)2]SO4 → [Cu(en)2]+2+SO4-2
પ્રશ્ન 45.
[Cr(NH3)(OH)2Cl3]-2 સંકીર્ણમાં શક્ય સમઘટકોની સંખ્યા જણાવો.
(A) 2
(B) 3
(C) 4
(D) 5
જવાબ
(B) 3
પ્રશ્ન 46.
નીચેના પૈકી કયું વિધાન ખોટું છે ?
(A) Ti(NO3)4 એ રંગવિહીન છે.
(B) (Cr(NH3)6]Cl3 એ રંગીન સંયોજન છે.
(C) [Cu(NCCH3)4]BF4 એ રંગવિહીન સંયોજન છે.
(D) K3[VF6] એ રંગવિહીન સંયોજન છે.
જવાબ
(D) K3[VF6] એ રંગવિહીન સંયોજન છે.
પ્રશ્ન 47.
વિઘાન (A) : Ni+2 ના બધા જ અષ્ટફલકીય સંકીર્ણ બાકક્ષક સંકીણોં છે.
કારણ (R) : નિર્બળ લિગેન્ડ જ અફલકીય બાહ્યકક્ષક સંકીર્ણ બનાવે છે.
જવાબ
(B) વિધાન (A) અને કારણ (R) બંને સાચા છે, પરંતુ કારણ (R) એ વિધાન (A)ની સમજૂતી આપતું નથી.
પ્રશ્ન 48.
વિધાન (A): K3[Fe(CN)6] પ્રતિચુંબકીય છે. જ્યારે K4[Fe(CN)6] અનુચુંબકીય છે.
કારણ (R) : સંકીર્ણનો ચુંબકીય ગુણધર્મ d-કક્ષકમાં અયુમ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન પર આધારિત છે,
જવાબ
(B) વિધાન (A) અને કારણ (R) બંને સાચા છે, પરંતુ કારણ (R) એ વિધાન (A)ની સમજૂતી આપતું નથી.
પ્રશ્ન 49.
વિધાન (A) : (Ni(en)3]Cl2 સ્થિરતા [Ni(NH3)6]Cl2 કરતાં ઓછી છે.
કારણ (R) : [Ni(en)3Cl2 સંકીર્ણ પ્રકાશીય સમઘટકતા ધરાવે છે.
જવાબ
(B) વિધાન (A) અને કારણ (R) બંને સાચા છે, પરંતુ કારણ (R) એ વિધાન (A)ની સમજૂતી આપતું નથી.
પ્રશ્ન 50.
વિધાન (A) : NH2 – NH2 લેિટિંગ લિગેન્ડ છે.
કારણ (R) : મિલેશિંગ લિગેન્ડ પાસે બે કે તેથી વધુ છ યુગ્મો હોય છે. જે ધાતુ આયન સાથે તણાવમુક્ત ચક્રીય રચના બનાવે છે.
જવાબ
(D) વિધાન (A) સાચું નથી પણ કારણ (R) સાચું છે.
પ્રશ્ન 51.
વિધાન (A) : EDTA−4 બધી જ ધાતુઓ સાથે વિશાળ સંખ્યામાં સંકીણોં બનાવે છે.
કારણ (R) : EDTA−4 માં 4 ઑક્સિજન પરમાણુ અને બે N- પરમાણુ સવર્ગ સ્થળ નિર્દેશ છે.
જવાબ
(A) વિધાન (A) અને કારણ (R) બંને સાચા છે, પરંતુ કારણ (R) એ વિધાન (A)ની બરાબર સમજૂતી આપે છે.
પ્રશ્ન 52.
નીચેનામાંથી કર્યું સંકીર્ણ સૌથી વધુ સ્થિર હશે ? [CBSE-Med.-2000]
(A) [Fe(H2O)6]3+
(B) [Fe(CN)6]3-
(C) [Fe(C2O4)3]3-
(D) [FeCl6]3-
જવાબ
(C) [Fe(C2O4)3]3-
[Fe(C2O4)3]3- માં કિલેટ રચના થવાથી તેની સ્થિરતા અન્ય સંકીર્ણ કરતાં વધુ થશે.
પ્રશ્ન 53.
નીચેનામાંથી ક્યું સંકીર્ણ આયન અણુનો ચુંબકીય ગુણ ધરાવરો ? [M,E PMT-2000]
(A) [Ni(H2O)6]2+
(B) [Ni(CO)4]
(C) [Co(NH3)6]3+
(D) [Zn(H2O)4]2+
જવાબ
(A) [Ni(H2O)6]2+
[Ni(H2O)6]2+ સંકીર્ણમાં Ni2+ (38) માં બે અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન રહેલા હોવાથી તે અનુચુંબકીય ગુણ ધરાવે છે. જ્યારે બાકીના સંકીર્ણમાં એક પણ અયુર્ભિત ઇલેક્ટ્રોન હોતા નથી.
પ્રશ્ન 54.
સંકીર્ણ [Ni(CO)4] માં મધ્યસ્થ ધાતુ પરમાણુનો વીજભાર કેટલો થશે ? |Kerala-PMT-2000]
(A) +2
(B) +4
(C) 0
(D) +3
જવાબ
(C) 0
CO – તટસ્થ લિગન્ડ છે.
∴ x+4(0) = 0
∴ x = 0
પ્રશ્ન 55.
નીચેનામાંથી કયું સંકીર્ણ સૌથી વધુ સમઘટકો આપશે ? [CBSE-Med.-2001]
(A) (Co(NH3)4Cl2]
(B) [Ni(en)(NH3)4]2+
(C) [Ni(C2O4)(en)2]2-
(D) [Cr(SCN)2(NH3)4]+
જવાબ
(D) [Cr(SCN)2(NH3)4]+
[Cr(SCN)2(NH3)4]+ ભૌમિતિક અને પ્રકાશ સમઘટકતા ધરાવે છે.
પ્રશ્ન 56.
નીચેનામાંથી કયું વિધાન અયોગ્ય છે ? [CBSE-Med.-2001]
(A) Ni(CO)4 – સમચતુલકીય, અનુચુંબકીય
(B) Ni(CN)42- – સમતલીય સમચોરસ, પ્રતિચુંબકીય
(C) Ni(CO)46 – અષ્ટફલકીય, પ્રતિચુંબકીય
(D) [NiCl4]2- સમચતુલકીય, પ્રતિચુંબકીય
જવાબ
(A) Ni(CO)4 – સમચતુલકીય, અનુચુંબકીય
Ni(CO)4 તે સમચતુલકીય અને પ્રતિચુંબકીય છે.
પ્રશ્ન 57.
નીચેના પૈકી કયા સંકીર્ણ આયનમાં રહેલી મધ્યસ્થ ઘાતુ પરમાણુની કક્ષમાં ઇલેક્ટ્રૉન આવેલા હોતા નથી ? [ILI.T. Screening Test-2001]
(A) [MnO–4]
(B) [Co(NH3)6]+3
(C) [Fe(CN)6]-3
(D) [Cr(H2O)6]+3
જવાબ
(A) [MnO–4]
MnO–4 સંકીર્ણ આયનમાં Mn એ Mn+7 તરીકે હોય છે, જેની ઇલેક્ટ્રૉનરચના [Ar]3d04s0 હોય છે. તદ્ઉપરાંત MnO–4 માં d3s પ્રકારનું સંકરણ થતું હોય છે.
પ્રશ્ન 58.
[Co(NH3)6]Cl3 સંકીર્ણમાં સહસંયોજક બંધની સંખ્યા કેટલી છે ? [M.P. PMT-2001]
(A) 3
(B) 6
(C) 18
(D) 9
જવાબ
(C) 18
દરેક NH, અણુમાં N– H પ્રકારના ત્રણ સહસંયોજક બંધ હોવાથી સહસંયોજક બંધની કુલ સંખ્યા = 3 × 6 = 18 થશે.
પ્રશ્ન 59.
[Co(NH3)4CO3]ClO4 સંકીર્ણ સંયોજનમાં મધ્યસ્થ ધાતુ Co માટે સવર્ણાંક; ઑક્સિડેશનઆંક ; d-કક્ષકોમાં ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા અને અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા કઈ શો? [S.C.R.A-2001]
(A) 6, 3, 6, 0
(B) 7, 2, 7, 1
(C) 6, 2, 7, 3
(D) 7, 1, 6, 4
જવાબ
(A) 6, 3, 6, 0
પ્રશ્ન 60.
‘લુઈસ’ સિદ્ધાંત અનુસાર લિગેન્ડ કો ગુણધર્મો ધરાવે છે ? [M.PPMT-2002]
(A) બેઝિક
(B) એસિડિક
(C) તટસ્થ
(D) થોડાંક ઍસિડિક જ્યારે બાકીના બેઝિક
જવાબ
(A) બેઝિક
પ્રશ્ન 61.
નીચેના પૈકી કયા આયનનો આકાર સમચતુલકીય હોતો નથી ? [AIIMS-2003]
(A) BF–4
(B) NH4+
(C) NICl42-
(D) [CU(NH3)4]2+
જવાબ
(C) NICl42-
પ્રશ્ન 62.
નીચેનામાંથી ક્યો અષ્ટલીય સંકીર્ણ ભૌમિતિક સમઘટકતા દર્શાવશે નહીં ? (જ્યાં A અને B એક્દતીય લિગેન્ડ છે.) [CBSE-Med.-2003]
(A) [MA2B4]
(B) [MA3B3]
(C) [MA4B2]
(D) [MA5B]
જવાબ
(D) [MA5B]
પ્રશ્ન 63.
નીચેના સંકીર્ણ ક્ષારોમાંથી 1 મોલ સંયોજન વધુ પ્રમાણમાં AgNO3 સાથેની પ્રક્રિયાથી સૌથી વધુ પ્રમાણમાં AgCl કો ક્ષાર આપશે ? [Kerala-PMT-2004]
(A) [Co(NH3)6]Cl3
(B) [Co(NH3)5Cl]Cl2
(C) (Co(NH3)4Cl2]Cl
(D) Na2(ptCl6)
જવાબ
(A) [Co(NH3)6]Cl3
તેનો આધાર આયનીકરણ Cl– આયનના પર રહેલો છે.
પ્રશ્ન 64.
નીરોનામાંથી કયો સંકીર્ણ પ્રકાશ સમઘટકતા ધરાવી શકવાની શક્યતા ધરાવે છે ? [CBSE-Med.-2005]
(A) સિસ-|P(NH3)2Cl2]
(B) ટ્રાન્સ-[Pt(NH3)2Cl2]
(C) સિસ-[Co(en)2Cl2]
(D) ટ્રાન્સ-[Co(en)2Cl2]
જવાબ
(C) સિસ-[Co(en)2Cl2]
પ્રશ્ન 65.
અષ્ટલકીય સંકીર્ણ [Co(NH3)4Br2]Cl માં કયા પ્રકારની સમઘટકતા જોવા મળશે ? [IIT-Screening-2005]
(A) ભૌમિતિક અને આયનીય
(B) ભૌમિતિક અને પ્રકાશ
(C) પ્રકાશ અને આયનીય
(D) માત્ર ભૌમિતિક
જવાબ
(A) ભૌમિતિક અને આયનીય
પ્રશ્ન 66.
[Co(NH3)6]Cl3 ના જલીય દ્રાવણમાં મુક્ત થતાં આયનોની કુલ સંખ્યા કેટલી છે ? [Guj-March-2006]
(A) 2
(B) 3
(C) 4
(D) 6
જવાબ
(C) 1
પ્રશ્ન 67.
Cr+2 Mn2+, Fe2+ અને Ni2+ માં d-કક્ષકમાં રહેલા • ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા અનુક્રમે 344, 3d4, 3d5,3d6 અને 3d8 હોય તો નીચેનામાંથી કર્યું એવા સંકીર્ણ સૌથી ઓછી અનુચુંબકીય ચાકમાત્રા ધરાવશે ? [CBSE-Med.-2007]
(A) [Fe(H2O)6]2+
(B) [Ni(H2O)6]2+
(C) [Cr(H2O)6]2+
(D) [Mn(H2O)6]2+
જવાબ
(B) [Ni(H2O)6]2+
H2O નિર્બળ લિગેન્ડ છે. આથી, [Ni(H2O)6]2+ માં 3d8 હોવાથી તેમાં બે અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન હોવાથી તે સૌથી ઓછી ચુંબકીય ચાકમાત્રા ધરાવશે.
પ્રશ્ન 68.
સ્ફટિક ક્ષેત્રવાદ માટે કેટલાક કોમન લિગેન્ડના (સક્રિયતા) પાવરનો ચઢતો ક્રમ કયો યોગ્ય છે ? [Kerala-PMT-2007]
(A) H2O < OH– <Cl– < F– < CN–
(B) CN– < H2O < OH– < CN– < F–
(C) F– < CN– < OH– <Cl– < H2O
(D) Cl– < F– < OH– < H2O < CN
જવાબ
(D) Cl– < F– < OH– < H2O < CN
પ્રશ્ન 69.
નીચેનામાંથી ત્રિદંતીય લિગેન્ડ કર્યું છે ? [PMT-2007]
(A) NO–2
(B) ઓક્ઝેલેટ આયન
(C) EDIA
(D) ડાઈન
જવાબ
(D) ડાઈન
પ્રશ્ન 70.
સંકીર્ણ સંયોજન ડાયક્લોરાઇડોઑક્સેલેટોક્રોમિયમ(III)માં ક્રોમિયમ આયનની પ્રાથમિક અને દ્વિતીયક સંયોજક્તા કઈ થરો ? [Kerala-PET-2008]
(A) 3, 4
(B) 4, 3
(C) 3, 6
(D) 6, 3
જવાબ
(C) 3, 6
પ્રશ્ન 71.
નીચેનામાંથી ભૌમિતિક અને પ્રકાશ એમ બંને પ્રકારની સમઘટકતા કોણ ઘરાવી શકશે? [Kerala-PMT-2008]
(A) ડાયક્લોરાઇડોબિસ(ઇથીલીનડાયએમાઇન)કોબાલ્ટેટ(III)આયન
(B) પેન્ટાએમ્માઇનક્લોરાઇડોકોબાલ્ટેટ(III)આયન
(C) ટ્રાયએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટેટ(III)આયન
(D) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટેટ(III)આયન
જવાબ
(A) ડાયક્લોરાઈડોબિસ (ઇથીલીનડાયએમાઇન)કોબાલ્ટેટ(III)આયન
પ્રશ્ન 72.
સંકીર્ણ (Ni(CO)4] અને [Ni(CN)4]2- બંને પ્રતિચુંબકીય છે, તો બંનેમાં અનુક્રમે N કર્યું સંકરણ ધરાવશે ? [IIT-2008]
(A) sp3, sp3
(B) sp3, dsp2
(C) dsp2, sp3
(D) dsp2, dsp2
જવાબ
(B) sp3, dsp2
પ્રશ્ન 73.
નીરોનામાંથી કયું સંકીર્ણ આયન પ્રકાશીય સમઘટકતા દર્શાવતું નથી ? [PMT, CBSE-M1-2009]
(A) [Co(NH3)3Cl3]
(B) [Co(en)3]3+
(C) [Co(en)Cl2(NH3)2]+
(D) [Co(en)2Cl2)
જવાબ
(A) [Co(NH3)3Cl3]
જો સંકીર્ણ MA3B3 પ્રકારના હોય તો તે પ્રકાશ સમઘટકતા દર્શાવી શક્યા નથી.
પ્રશ્ન 74.
સંકીર્ણ સંયોજન [CoCl2(en)(NH3)2]+ માં શક્ય ભૌમિતિક સમઘટકોની સંખ્યા, પ્રકાશ સમઘટકોની સંખ્યા અને કુલ સમઘટકોની સંખ્યા અનુક્રમે કાઈ થશે ? [DCE-2009]
(A) 2, 2 અને 4
(B) 2, 2 અને 3
(C) 2, 0 અને 2
(D) 0, 2 અને 2
જવાબ
(A) 2, 2 અને 4
પ્રશ્ન 75.
નીરોનામાંથી ફેસિયલ અને મેરિડિયોનલ પ્રકારની સમઘટતા કોણ ધરાવી શકશે ? [Kerala-PMT-2009]
(A) [Co(NH3)3Cl3]
(B) [Co(NH3)4Cl2]Cl
(C) [Co(en)3]Cl3
(D) [Co(NH3)5Cl]Cl2
જવાબ
(A) [Co(NH3)3Cl3]
સંકીર્ણ MA3B3 પ્રકારનો હોય તો જ ફેસિયલ અને મેરિડિયોનલ પ્રકારની સમઘટકતા ધરાવી શકે.
પ્રશ્ન 76.
સ્ફટિક ક્ષેત્રવાદ સ્પિલિટિંગ શક્તિ માટે અષ્ટલકીય (Δ0) અને સમયનુલડીય (Δt) સંકીર્ણ સાથે ક્યો સંબંધ યોગ્ય છે ? [Kerala-PMT-2009]
(A) Δt = \(\frac{1}{2}\) Δ0
(B) Δt = \(\frac{4}{9}\) Δ0
(C) Δt = \(\frac{3}{5} \) Δ0
(D) Δt = \(\frac{2}{5} \)Δ0
જવાબ
(B) Δt = \(\frac{4}{9}\) Δ0
પ્રશ્ન 77.
[Fe(CN)6]3- સંકીર્ણમાં Fe3+ આયનની ચુંબકીય ચાકમાત્રા જણાવો. [Amu-Engg-2010]
(A) 1.73 BM
(B) 5.9 BM
(C) પ્રતિચુંબકીય
(D) એકપણ નહીં
જવાબ
(A) 1.73 BM
[Fe(CN)6] માં Fe3+ (3d5) અને CN– પ્રબળ
અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન = 1 = n
μ = \(\sqrt{n(n+2)} \) = \(\sqrt{1(1+2)} \) = 1.73 BM
પ્રશ્ન 78.
નીચેનામાંથી કયા સંકીર્ણમાં Δ0 નું મૂલ્ય સૌથી ઓછું હશે ? [DUMET-2010]
(A) [Cr(CN)6]3-
(B) [Co(NH3)6]3+
(C) [CoCl6]3-
(D) [Cr(H2O)6]
જવાબ
(C) [CoCl6]3-
પ્રશ્ન 79.
સંકીર્ણ K2[Ni(CN)4] નું IUPAC નામ ……… [Karnataka-CET-2010]
(A) પોટેશિયમટેટ્રાઆયોનિકલેટ(II)
(B) પોટેશિયમટેટ્રાઆયનોનિકલેટ(III)
(C) પોટેશિયમટેટ્રાઆયોનિકલ(II)
(D) પોટેશિયમટેટ્રાઆયોનિકલ(III)
જવાબ
(A) પોટેશિયમટેટ્રાઆયનોનિકલેટ(II)
પ્રશ્ન 80.
વીરોનામાંથી કઈ યોગ્ય જો નથી ? [Karnataka-CET-2010]
(A) [Cu(NH3)4]2+ → સમતલીય સમર્ચારસ
(B) [Ni(CO)4] → તટસ્થલિગન્ડ
(C) [Fe(CN)6]3- → sp3d2 સંકરણ
(D) [Co(en)3]3+ → EAN નિયમ ધરાવે
જવાબ
(C) [Fe(CN)6]3- → sp3d2 સંકરણ
પ્રશ્ન 81.
નીચેનામાંથી કયું સંકીર્ણ પ્રતિચુંબકીય છે ? [Kerala-PET-2010]
(A) [FeF6]3-
(B) [CoF6]3-
(C) [Co(C2O4)3]3-
(D) [Fe(CN)6]3-
જવાબ
(C) [Co(C2O4)3]3-
પ્રશ્ન 82.
[Cr(H2O)4Cl(NO2)]CIનો આયનીય સમઘટક કો થશે ? [IIT-2010]
(A) [Cr(H2O)4(O2N)]Cl2
(B) [Cr(H2O)4 Cl2]NO2
(C) [Cr(H2O)4Cl(ONO)]Cl
(D) [Cr(H2O)3Cl(NO2)]H2O
જવાબ
(B) [Cr(H2O)4 Cl2]NO2
આયનીય વર્તુળમાં NO–2 નું વિસ્થાપન Cl– વડે થવાથી તે આયનીય સમઘટક બને છે.
પ્રશ્ન 83.
નીચેનામાંથી ઇથીલીનડાયએમાઇનટેટ્રાઍસિડિક ઍસિડનું સાચું બંધારણ કયું છે ? [IIT-2010]
પ્રશ્ન 84.
નીચેનામાંથી કર્યો સંકીર્ણ અનુચુંબકીય છે અને સમાતુલકીય રચના ધરાવે છે ? [JK.CET-2011]
(A) [Ni(CN)4]2-
(B) [NiCl4]2-
(C) [Ni(CO)4]
(D) {CoCl2(en)2]+
જવાબ
(B) [NiCl4]2-
પ્રશ્ન 85.
સંકીર્ણ [Co(NH3)4Cl2]Cl નું IUPAC નામ કયું થશે? [Karnataka-CET-2011]
(A) ડાયક્લોરાઇડોટેટ્રાએમ્માઇનકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(B) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(C) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(II)ક્લોરાઇડ
(D) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(TV)ક્લોરાઇડ
જવાબ
(B) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
પ્રશ્ન 86.
લિગેન્ડ N[CH2CH2NH2]3 …………………. [Kerala-PMT-2011] |
(A) ત્રિતીય
(B) ખટ્ટુતીય
(C) ચતુર્થ દંતીય
(D) દ્વિદંતીય
જવાબ
(C) ચતુર્થ દંતીય
પ્રશ્ન 87.
પરમાણુની કયા પ્રકારની કક્ષકોનું સંકરણ થવાથી સમતલીય ચોસ બંધારણ ધરાવતું સંકીર્ણ બનશે ? [AIEEE-2001]
(A) s ; Px : Py · dyz
(B) s ; Px; Py; dz2 – y2
(C) s ; px; Py ; dz2
(D) s; Px ; Py; dxy
જવાબ
(B) s ; Px; Py; dz2 – y2
dsp2 સંકરણ સમતલીય સમચોરસ રચના
પ્રશ્ન 88.
………………………. મહત્તમ આયોનિક વાહકતા ધરાવે છે. [CBSE – PMT – 2001]
(A) K4[Fe(CN)6]
(B) [Co(NH3)6]Cl3
(C) [Cu(NH3)4]Cl2
(D) [Ni(CO)4]
જવાબ
(A) K4[Fe(CN)6]
પ્રશ્ન 89.
નીચેના પૈકી કયો આયન સૌથી વધુ સ્થાયી છે ? [AIEEE-2002]
(A) [Fe(Cl)6]3-
(B) [Fe(H2O)6]3+
(C) [Fe(CN)6]4-
(D) [Fe(NH3)6]3-
જવાબ
(C) [Fe(CN)6]4-
લિગેન્ડની પ્રબળતાનો ક્રમ : CN– > NH3 > H2O > Cl– જેમ લિગેન્ડની પ્રબળતા વધુ હોય તેમ બંધની મજબૂતાઈ વધે છે. પરિણામે સંકીર્ણની સ્થિરતા વધુ હોય છે.
પ્રશ્ન 90.
ટ્રાયએમ્માઇનડાયએકવાકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ સંકીર્ણને ક્યા સૂત્ર વડે દર્શાવાશે ? [AIEEE-2002]
(A) [Co(NH3)3(H2O)2]Cl2
(B) [Co(NH3)3(H2O)2]Cl3
(C) [Co(NH3)3(H2O)]Cl2
(D) [Co(NH3)3(H2O)2]Cl2
જવાબ
(B) [Co(NH3)3(H2O)2]Cl3
પ્રશ્ન 91.
સંકીર્ણ સંયોજન [Co(NH3)6Cl3] ના એક મોલનું જલીય દ્વાવણ 3 મોલ આયનો આપે છે. આથી જો તે જ સંયોજનના 1 મોલની AgNO3 ના 2 મોલ સાથે પ્રક્રિયા થવાથી 2 મોલ AgCl(s) મળે તો તે સંકીર્ણનું સૂત્ર કયું થશે ? [AIEEE-2003]
(A) [Co(NH3)3Cl3]2NH3
(B) (Co(NH3)4Cl2]Cl2.NH3
(C) (Co(NH3)4Cl]Cl2. NH3
(D) (Co(NH3)5Cl]Cl2
જવાબ
(D) (Co(NH3)5Cl]Cl2
પ્રશ્ન 92.
સંકીર્ણમાં મધ્યસ્થ ધાતુ આયનનો સવાંક ………………….. નક્કી થાય. [AIEEE – 2004]
(A) ધાતુ આયન સાથેના σ અને π બંધથી જોડાયેલા લિગેન્ડ
(B) ધાતુ આયન સાથેના જોડાયેલા ફક્ત ઋણ આયનો
(C) ધાતુ આયન π બંધથી જોડાયેલા લિગન્ડ
(D) ધાતુ આયન સાથેના σ અને π જોડાયેલા લિગેન્ડ
જવાબ
(A) ધાતુ આયન સાથેના σ અને π બંધથી જોડાયેલા લિગેન્ડ
પ્રશ્ન 93.
નીચેનામાંથી ……………………….. બાહ્યક્ષક સંકીર્ણ છે. [AIEEE – 2004]
(A) [Ni(NH3)6]2+
(B) [Co(NH3)6]3+
(C) [Mn(CN)6]4-
(D) [Fe(CN)6]4-
જવાબ
(A) [Ni(NH3)6]2+
પ્રશ્ન 94.
સવર્ગ સંયોજનો જીવવિજ્ઞાન પ્રણાલીમાં મહત્ત્વના છે, તો નીચેનામાં સાચું નથી. [AIEEE – 2004]
(A) ક્લોરોફિલ લીલો વર્ણક છે અને Ca ધરાવે છે.
(B) હિમોગ્લોબીન લાલ વર્ણક છે અને Fe ધરાવે છે.
(C) સાયનોકોબાલએમાઇન B12 છે અને Co ધરાવે છે.
(D) કાર્બોક્સિપેપ્ટાઇડેઝ-A ઉત્સેચક છે અને Zn ધરાવે છે.
જવાબ
(A) ક્લોરોફિલ લીલો વર્ષક છે અને Ca ધરાવે છે.
પ્રશ્ન 95.
Cr(NH3)4Cl2]+ માં Cr નો ઑક્સિડેશનઆંક કેટલો થશે ? [AIEEE-2005]
(A) +3
(B) +2
( C) +1
(D) 0
જવાબ
(A) +3
[Cr(NH3)4Cl2]+
∴ x+4(0) + 2(-1) =+1
∴ x + (-2) = +1
∴ x – 2 = +1
∴ x = +3
પ્રશ્ન 96.
નીચેનામાંથી કર્યું સંયોજન પ્રકાશ સમઘટકતા ધરાવે છે ? [AIEEE-2005]
(A) [Cu(NH3)4]2+
(B) [ZnCl4]2-
(C) [Cr(C2O4)3]3-
(D) [Co(CN)6]3-
જવાબ
(C) [Cr(C2O4)3]3-
પ્રશ્ન 97.
નીચેનામાંથી કર્યું સાયનો સંકીર્ણ અણુમુંબકીય ચાકમાત્રાનું સૌથી ઓછું મૂલ્ય ધરાવશે ? [AIEEE-2005]
(A) [Cr(CN)6]3-
(B) [Mn(CN)6]3-
(C) [Fe(CN)6]3-
(D) [Co(CN)6]3-
જવાબ
(D) [Co(CN)6]3-
CN– પ્રબળ લિગેન્ડ હોવાથી તે ઇલેક્ટ્રૉનની ફેરગોઠવણી કરી શકશે.
આથી, ’[Co(CN)6]3- અયુર્ભિત ઇલેક્ટ્રૉન ધરાવતું ન હોવાથી તે પ્રતિચુંબકીય અથવા સૌથી ઓછુ અનુચુંબકીય થશે.
પ્રશ્ન 98.
K3[Fe(CN)6] નું IUPAC નામ …………………… [AIEEE – 2005]
(A) ટ્રાયપોટેશિયમહેક્ઝાસાયનોઆયર્ન(II)
(B) પોટેશિયમહેક્ઝાસાયનોઆયર્ન(II)
(C) પોટેશિયમહેક્ઝાસાયનોરેટ(III)
(D) પોટેશિયમહેક્ઝાસાયનોફેરેટ(II)
જવાબ
(C) પોટેશિયમહેક્ઝાસાયનોકેરેટ(III)
પ્રશ્ન 99.
નીચેનામાંથી ક્યાની ફક્ત સ્પિન ચુંબકીય ચામાત્રા 2.84 BM હશે ? [AIEEE – 2005]
(A) d4 (નિર્બળ લિગેન્ડક્ષેત્રમાં)
(B) d4 (પ્રબળ લિગન્ડક્ષેત્રમાં)
(C) d5 (પ્રબળ લિગેન્ડક્ષેત્રમાં)
(D) d5 (નિર્બળ લિગેન્ડત્રમાં
જવાબ
(B) d4 (પ્રબળ લિગન્ડક્ષેત્રમાં)
d4 નિર્બળ ક્ષેત્રમાં (t2g)3 (eg)1, જેથી n = 4
d4 પ્રબળ ક્ષેત્રમાં (t2g)4 (eg)0, જેથી n = 2, µ = 2.84
અષ્ટલકીય ક્ષેત્રમાં ઇલેક્ટ્રૉન રચના, n અને ચુંબકત્ત્વ નીચે પ્રમાણે થાય.
જેથી n = 2
µ = \(\sqrt{n(n+2)}=\sqrt{8}\) = 2.83 BM
જેથી n = 4 અને µ = 4.90 BM
જેથી n = 1 અને µ = 1.73 BM
જેથી n = 5 અને µ = 5.92 BM
પ્રશ્ન 100.
[Co(NO2)(NH3)5] Cl2 નું IUPAC નામ ……………………… છે. [AIEEE – 2006]
(A) પેન્ટાએમાઇનનાઇટ્રાઇટો-N-કોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(B) પેન્ટાએમાઇનનાઇટ્રાઇટો-N-કોબાલ્ટ(II)ક્લોરાઇડ
(C) નાઇટ્રાઇટો-N-પેન્ટાએમાઇનકોબાલ્ટ(II)ક્લોરાઇડ
(D) નાઇટ્રાઇટો-N-પેન્ટાએમાઇનકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
જવાબ
(A) પેન્ટાએમાઇનનાઇટ્રાઇટો-N-કોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
કારણ કે નામકરણમાં ABCD ક્રમ અનુસાર લિગેન્ડ (i) એમાઇનનું નામ પ્રારંભમાં આવે અને (ii) નાઇટ્રાઇટો લિગેન્ડ (−1) તથા Cl2 ના બે Cl– થી કુલ -૩ વીજભાર છે, જેથી Co3+ થાય.
પ્રશ્ન 101.
Ca2+ આયન સાથે અષ્ટફ્લીય સંકીર્ણ બનાવવા માટે કેટલા EDTA અણુની જરૂર પડશે ? [AIEEE-2006]
(A) 3
(B) 1
(C) 2
(D) 6
જવાબ
(B) 1
EDIA પર્દનીય લિધેન્ડ છે. આથી અષ્ટલકીય સંકીર્ણ બનાવવા માટે એક જ EDTA ની જરૂર પડશે.
પ્રશ્ન 103.
[Fe(CO)5] સંકીર્ણમાં Fe – C બંધ કયા પ્રકારની પ્રકૃતિ ધરાવે છે ? [AIEEE-2006]
(A) σ–પ્રકાર
(B) π-પ્રકાર
(C) (A) અને (B) બંને
(D) આયોનિક પ્રકૃતિ
જવાબ
(C) (A) અને (B) બંને
પ્રશ્ન 104.
Ni(Z = 28) ધાતુ સમાન વિદ્યુતઋણતા ધરાવતા એકીય લિગેન્ડ X– સાથે સંયોજાઈને [NiX4]-2 અનુટુંબીય “સંયોજન બનાવે છે તો તેની ભૌમિતિક રચના અને નિલમાં અયુમ્મિત ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા કેટલી હશે ? [AIEEE-2006]
(A) 2 ; સમતલીય સમચોરસ
(B) 1; સમચતુલકીય
(C) 2; સમચતુલકીય
(D) 1 ; સમતલીય સમચોરસ
જવાબ
(C) 2; સમચતુલકીય
∴ અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન = 2 અને સમચતુલકીય
પ્રશ્ન 105.
નીચેનામાંથી કયા સંકીર્ણ આયનની ભૂમિતિ સમચોરસ તીય છે ? [AIEEE – 2007]
(A) [PtCl4]2-
(B) [CoCl4]2-
(C) [NiCl4]2-
(D) [Fe(Cl)4] 2-
જવાબ
(A) [PtCl4]2-
યાદ રાખો કે હંમેશાં 4 સવર્ણાંક ધરાવતા Pt(II) સંકીર્ણો સમચોરસ તલીય જ હોય છે, તેઓમાં dsp2 સંકરણ થાય છે.
(B) [CoCl4]2- માં Co2+ (3d7)
(C) [Ni(Cl4)] 2- માં Ni2+(3d8) અને
(D) Fe(Cl4)]2− માં Fe2+ (3d6) છે.
આ ત્રણેય Cl– નિર્બળ લિગેજ્ડ હોવાથી 3d માં ઇલેક્ટ્રૉન રચના બદલાતી નથી, આ ત્રણેમાં sp3 સંકરણ અને તેથી સમચતુલકીય ભૂમિતિ છે.
પ્રશ્ન 106.
તત્વ E નો સવર્ણાંક અને ઑક્સિડેશન આંક [E(en)2(C2O4)] NO2 માં અનુક્રમે ……………….. [AIEEE – 2008]
(A) 6 અને 3
(B) 6 અને 2
(C) 4 અને 2
(D) 4 અને 3
જવાબ
(A) 6 અને 3
C2O4 અને en દ્વિદંતીય લિગન્ડ હોવાથી સવર્ણાંક 6 થાય.
⇒ E + 0 = 2 – 1 = 0
(ઑક્સિડેશન આંક) E = +3
પ્રશ્ન 107.
નીચેના પૈકી કોને પ્રકાશ સમઘટકો હશે ? [AIEEE – 2009]
(A) [Co(NH3)3Cl]+
(B) [Co(en)2(NH3)2]3+
(C) [Co(NH3)en]2+
(D) [Co(H2O)4(en)]3+
જવાબ
(B) [Co(en)2(NH3)2]3+
(i) (A) અને (C)માં સર્વગાંક 4 છે, જેમાં પ્રકાશ સમઘટકતા શક્ય નથી.
(ii) (D) [Co(H2O)4en]3+ અષ્ટલકીય છે પણ સમિતિ તલ ધરાવતો હોવાથી પ્રકાશ સમઘટક નથી.
(iii) ફક્ત (B)માં સમમિતિ નથી, તેના સિસ સમઘટકમાં પ્રકાશ સમઘટકતા શક્ય છે.
પ્રશ્ન 108.
નીચેનામાંથી કયા વિકલ્પમાં લિંકેજ બંધન સમઘટકતા છે ? [AIEEE – 2009]
(A) [Cu(NH3)4 [PtCl4] અને [Pt(NH3)4 [CuCl4]
(B) [Pd(PPh3)2 (NCS)] અને Pd[(PPh3)2 (SCN)2]
(C) [Co(NH3)5NO3] NO3 અને Co[(NH3)5SO4] NO3
(D) [PtCl2(NH3)4] Br2 અને [Pt Br2(NH3)4Cl2
જવાબ
(B) [Pd(PPh3)2 (NCS)] અને Pd[(PPh3)2 (SCN)2]
પ્રશ્ન 109.
Ca+2 આયન સાથે અષ્ટલકીય સંકીર્ણ બનાવવા કેટલા EDTA લિગેન્ડની જરૂર પડે ? [AIEEE – 2009]
(A) 1
(B) 2
(C) 3
(D) 6
જવાબ
(D) 6
પ્રશ્ન 110.
Cr(CO)6 ની ચુંબકીય ચાકમાત્રાનું મૂલ્ય વ્હોર મેગ્નેટોન એમમાં કેટલું થશે ? [IIT-JEE-2009]
(A) 0
(B) 2.84
(C) 4.90
(D) 5.92
જવાબ
(A) 0
અહીં, CO- તટસ્થ લિગેન્ડ હોવાથી તેનો ઑક્સિડેશનઆંક 0 થશે. કારણ કે તે પ્રબળ લિગેન્ડની જેમ ઇલેક્ટ્રૉનની ફેરગોઠવલ્લી કરી શકશે.
પ્રશ્ન 111.
નીચેનામાંથી પ્રકાશ સમઘટક કયો છે ? [AIEEE-2010]
(A) [Co(H2O)4(en)]3+
(B) [Zn(en)2]2+
(C) [Zn(en)(NH3)2]2+
(D) [Co(en)3]3+
જવાબ
(D) [Co(en)3]3+
તે કિરાલ છે, અસમમિત છે.
પ્રશ્ન 112.
એક દ્રાવણ 2.675 ગ્રામ CoCl3 ધરાવે છે. (અણુભાર = 267.5 amu) 6 મોલ NH3 ધન આયન વિનિમયક તરીકે પસાર કરવામાં આવે છે. ઉત્પન્ન થયેલા ક્લોરાઇડ આયન વધારાના AgNO3 સાથે પ્રક્રિયા કરી 4.78 ગ્રામ AgCl (અણુભાર = 143.5 amu) આપે છે, તો સંયોજનનું સૂત્ર ……………….. છે. [AIEEE – 2010]
(A) [CoCl(NH3)5]Cl2
(B) [Co(NH3)6]Cl3
(C) [CoCl2(NH3)4]Cl
(D) [CoCl3(NH3)3]
જવાબ
(B) [Co(NH3)6]Cl3
AgCl નું પ્રમાણ = \(\frac{4.78}{143.5}\) = 0.0333 મોલ
સંકીર્ણનું પ્રમાણ = \(\frac{2.675}{267.5}\) = 0.01 મોલ
∴સંકીર્ણની બહાર આવેલા Cl પરમાત્રુની સંખ્યા \(\frac{0.0333}{0.01}\) = 3
∴ અણુસૂત્ર : [Co(NH3)6]Cl3
પ્રશ્ન 113.
સંકીર્ણ હેક્ઝાએક્વાયેંગેનીઝ(II)ફૉસ્ફેટનું સૂત્ર કયું છે ? [Orissa-JEE-2011]
(A) [Mn(H2O)6](PO4)
(B) [Mn(H2O)6](PO4)
(C) [Mn(H2O)6]3(PO4)2
(D) [Mn(H2O)6 (PO4)3
જવાબ
(C) [Mn(H2O)6]3(PO4)2
પ્રશ્ન 114.
નીચેનામાંથી કયું સંકીર્ણ ભૌમિતિક સમઘટકતા ધરાવે છે ? [AIEEE-2011]
(A) [Ni(NH3)5Br]+
(B) [Co(en)(NH3)2]3+
(C) [Cl(NH3)4(en)]3+
(D) [Co(en)3]3+
જવાબ
(B) [Co(en)(NH3)2]3+
પ્રશ્ન 115.
સંકીર્ણ [Co(NH3)6][Cr(CN)6] અને [Cr(NH3)6) [Co(CN)6] એ કેવા પ્રકારના સમઘટકોના ઉદાહરણ છે ? [AIPMT-2011]
(A) બંધનીય સમઘટકતા
(B) આયનીય સમઘટકતા
(C) કૉ-ઑર્ડિનેશન સમઘટક્તા
(D) ભૌમિતિક સમઘટકતા
જવાબ
(C) કૉ-ઑર્ડિનેશન સમઘટકતા
[Ni(CN)4]2- તેમાં Ni2+ (3d8) dsp2 સંકરણ ધરાવે છે. તેમજ પ્રતિચુંબકીય છે.
પ્રશ્ન 116.
સંકીર્ણ [Pt(Py)(NH3)BrCl] ના શક્ય ભૌમિતિક સમઘટકોની સંખ્યા કેટલી થશે ? [AIPMT-2011]
(A) 3
(B) 4
(C) 0
(D) 2
જવાબ
(A) 3
પ્રશ્ન 117.
નીચેનામાંથી ક્યો સંકીર્ણ આયન પ્રતિચુંબકીય સ્વભાવ ઘરાવે છે ? [AIPMI-2011]
(A) [NiCl4]2-
(B) [Ni(CN)4]2-
(C) [CuCl4]2-
(D) [CoF6]3-
જવાબ
(B) [Ni(CN)4]2-
પ્રશ્ન 118.
[NiCl4]2- ની ચુંબકીય ચાકમાત્રાનું મૂલ્ય કેટલું છે ? [AIEEE – 2011]
(A) 1.41 BM
(B) 5.46 BM
(C) 2.82 BM
(D) 1.73 BM
જવાબ
(C) 2.82 BM
[NiCl4]2- માં Ni2+ (3d84s0) છે. Cl− નિર્બળ લિગેન્ડ છે, જેથી 3d માં ઇલેક્ટ્રૉનની પુનઃગોઠવણ થતી નથી, sp3 સંકરણ થાય છે.
પ્રશ્ન 119.
સંકીર્ણ [Cr(NH3)6] માટે કયું વિધાન સાચું નથી ? [AIEEE – 2011]
(A) આ સંકીર્ણમાં d2sp3 સંકરણ અને અષ્ટલકીય આકાર છે.
(B) આ સંકીર્ણ અનુચુંબકીય છે.
(C) આ એક બાહ્યકક્ષકીય સંકીર્ણ છે.
(D) આ સંકીર્ણ સિલ્વર નાઇટ્રેટના દ્રાવણની સાથે સફેદ અવક્ષેપ આપે છે.
જવાબ
(C) આ એક બાહ્યક્ષકીય સંકીર્ણ છે.
[Cr(NH3)6] Cl3 માં Cr3+(3d3) નું d2sp3 સંકરણ છે; 3d- કક્ષક સંકરણમાં ભાગ લે છે, જેથી બાહ્યકક્ષકીય સંકીર્ણ નથી.
પ્રશ્ન 120.
નીચે આપેલા સંકીર્થોમાંથી ક્યાનું નામ ડાયબ્રોમાઇડોબિસ (ઇીલિન ડાયએમાઇન) ક્રોમિયમ(III) બ્રોમાઇડ છે ? [AIEEE – 2012]
(A) [Cr(en)3Br3]
(B) [Cr(en)2Br2] Br
(C) [Cr(en)Br4]–
(D) [Cr(en)2Br2]Br2
જવાબ
(B) [Cr(en)2Br2] Br
કારણ કે ફક્ત વિકલ્પ (B) માં લિગેન્ડ તરીકે બે Br છે, જેથી ડાયબ્રોમાઇડો Br2 તેમાં જ છે.
પ્રશ્ન 121.
નીચે આપેલા સંકીણોંમાંથી ક્યો પ્રકાશ સમઘટકતા દર્શાવી જવાબ શકે નહીં ? [AIEEE – 2013]
(A) [Co(en)3]3+
(B) [Co(en)2Cl2]+
(C) [Co(NH3)3Cl3]
(D) [Co(en) (NH3)2Cl2]+
જવાબ
(C) [Co(NH3)3Cl3] તે Ma3b3 પ્રકારનો અષ્ટલકીય સંકીર્ણ છે, તેમાં સમમિતિ છે, કિરાલિટી નથી.
પ્રશ્ન 122.
M3+ ધાતુ આયનના ચાર એકદંતીય લિગેન્ડો L1, L2, L3 અને હુ સાથેના અષ્ટલકીય સંકીર્તો અનુક્રમે લાલ, લીલા, પીળા અને ભૂરા રંગના વિભાગોની તરંગલંબાઇઓનું અવશોષણ કરે છે. આ ચાર લિગન્ડોની પ્રબળતાનો વધતો કમ ……… છે. [AIEEE – 2014]
(A) L3 < L2 < L4 < L1
(B) L1 < L2 < L4 < L3
(C) L4 < L3 < L2 < L1
(D) L1 < L3 < L2 < L4
જવાબ
(D) L1 < L3 < L2 < L4
લિગેન્ડની પ્રબળતા નિર્બળ → પ્રબળતા વધે → પ્રબળ
જે ટૂંકી તરંગલંબાઈનું અવશોષણ કરે તેના વડે ઊર્જા વધારે હોય (E = hν = e/λ) નીચી λ નું શોષણકર્તા પ્રબળ લિંગે હોય પ્રબળ લિંગેન્ડ હોય.
પ્રશ્ન 123.
નીચેના પૈકી ક્યા અષ્ટલકીય સંકીર્ણમાં Δ0 નું મૂલ્ય મહત્તમ હોય ? [AIEEE – 2014]
[A) [Co(C2O4)3]3-
(B) [Co(H2O)6]3+
(C) [Co(NH3)6]3+
(D) [Co(CN)6]3-
જવાબ
(D) [Co(CN)6]3-
આ લિગેન્ડ C2O42- < H2O < NH3 < CN– પ્રમાણે લિગેન્ડની પ્રબળતા વધે છે અને તેથી Δ0 વધે છે.
પ્રશ્ન 124.
સમતલીય સમચોરસ (Pt (Cl) (py) (NH3)] [(NH2OH)]+ માટે કેટલા ભૌમિતિક સમઘટકો અસ્તિત્વ ધરાવી શકે તે સંખ્યા નીચેનામાંથી શોધો. (py = પિરિડીન) [JEE – 2015]
(A) 2
(B) 3
(C) 4
(D) 6
જવાબ
(B) ૩
પ્રશ્ન 125.
KMnO4 ના રંગનું કારણ [JEE – 2015]
(A) M → L ભાર સ્થાનાંતર સંક્રાંતિ
(B) d + d સંક્રાંતિ
(C) L → M ભાર સ્થાનાંતર સંક્રાંતિ
(D) σ → σ*
જવાબ
(C) L → M ભાર સ્થાનાંતર સંક્રાંતિ
પ્રશ્ન 126.
નીચે આપેલા સંયોજનો પૈકી ક્યું એક ભૌમિતિક સમઘટકતા પ્રદર્શિત કરશે ? [JEE – 2015]
(A) 1-ફિનાઇલ-2-બ્યુટીન
(B) 3-ફિનાઇલ-1-બ્યુટીન
(C) 2-ફિનાઇલ-1-બ્યુટીન
(D) 1,1-ડાઇફિનાઇલ-1-પ્રોપેન
જવાબ
(A) 1-ફિનાઇલ-2-બ્યુટીન
પ્રશ્ન 127.
નીચેના પૈકી ક્યા એનો રંગ પીળો નથી ? [JEE – 2015]
(A) Zn2 [Fe(CN)6]
(B) K3[Co(NO2)6
(C) (NH4)3[As(Mo3O10)4]
(D) Ba[CrO4]
જવાબ
(A) Zn2 [Fe(CN)6]
Zn2[Fe(CN)6] સંયોજનનો રંગ પીળો નથી.
પ્રશ્ન 128.
[Co(CN)6]3- માટે નીચેનામાંથી સાચું વિધાન કર્યું છે ? [AIPMT – May – 2015]
(A) [Co(CN)6]3- માં અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન નથી અને તે લઘુ- સ્પિન રચના ધરાવે છે.
(B) [Co(CN)6]3- ચાર અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન ધરાવે છે અને લઘુ-સ્પિન રચના ધરાવે છે.
(C) [Co(CN)6]3- ચાર અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન ધરાવે છે અને તે ઊંચી-સ્પિન રચના ધરાવે છે.
(D) [Co(CN)6]3- માં યુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન નથી અને તે ઊંચી-સ્પિન ઇલેક્ટ્રૉન રચના ધરાવે છે.
જવાબ
(A) [Co(CN)6]3- માં અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન નથી અને તે લઘુ- સ્પિન રચના ધરાવે છે.
(A) [Co(CN)6]3- માં અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન નથી અને તે લઘુ- સ્પિન રચના ધરાવે છે. માં Co+3 આયન છે. Co3+ ની e– રચના 3d6 4s0 4p0 છે.
CN- લિગેન્ડ પ્રબળ લિગેન્ડ છે, જેથી Co3+ માં છ ઇલેક્ટ્રૉનની પુનઃ ગોઠવણ થાય છે.
CFT સિદ્ધાંત પ્રમાણે પાંચ -કક્ષકોનું અષ્ટલકીષ ત્રણ t2g અને બે eg માં વિભાજન થયું છે.
Δ0 < p છે જેથી ઇલેક્ટ્રૉન યુગ્મ બની (t2g)(eg)o રચના છે. આમ અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન નથી.
ત્રણેય t2g માં ઇલેક્ટ્રોનયુગ્મ હોવાથી લઘુ સ્પિન રચના છે.
પ્રશ્ન 129.
કોબાલ્ટ (III) ક્લોરાઇડ, એમોનિયાની સાથે કેટલાંક અષ્ટલકીય સંકીર્ણો બનાવે છે. નીચેનામાંથી કર્યું સિલ્વર નાઇટ્રેટની સાથે અવક્ષેપ આપશે નહીં ? [AIPMT – May – 2015]
(A) CoCl3. 3NH3
(B) COCl3. 4NH3
(C) CoCl3. 5NH3
(D) CoCl3 . 6NH3
જવાબ
(A) CoCl3 . 3NH3
પ્રશ્ન 130.
સંકીર્ણ [Fe(CN)6]3- નું નામ… [AIPMT- July – 2015]
(A) ટ્રાયસાયનોફેરેટ(III)આયન
(B) હેક્સાસાયનાઇડોકેરેટ(III)આયન
(C) હેક્સાસાયનોઆયર્ન(III)આયન
(D) હેક્સાસાયનાઈટોકેરેટ(III)આયન
જવાબ
(B) હેક્સાસાયનાઇડોફેરેટ(III)આયન
[Fe(CN)6]3-: હેક્ઝાસાયનાઇડોર્ફરેટ(III)આયન
પ્રશ્ન 131.
[Ni(CN)4]2- સંકીર્ણમાં કયા પ્રકારનું સંકરણ છે ? (Ni(Z) = 28) [AIPMT- July – 2015]
(A) d2sp2
(B) d2sp3
(C) dsp2
(D) sp3
જવાબ
(C) dsp2
[Ni(CN)4]2- સંકીર્ણ આયનમાં Niનો ઑક્સિડેશન આંક = x = +2 છે.
x + 4(−1) = -2
∴ x = -2 + 4 = +2
Ni → [Ar]18 3d8 4s2 અને
CN– પ્રબળ લિગેન્ડ છે, CN– નજીક આવતાં 3d માં ઇલેક્ટ્રૉન યુગ્મન થયા પછીથી CN– લિગેન્ડ જોડાય છે. જેથી એક 3d, એક 4s અને બે 4p માં તેમ ચાર CN– લિગેન્ડ જોડાય અને dsp2 સંકરણ થયેલું હોય છે.
પ્રશ્ન 132.
સંકીર્ણ [M(en)2(C2O4)]Cl (જ્યાં en = ઇશીલિન ડાયએમાઇન)માં ધાતુ Mના સવર્ગ આંક અને ઑક્સિડેશન આંકનો સરવાળો ………………….. [AIPMT- July – 2015|
(A) 7
(B) 8
(C) 9
(D) 6
જવાબ
(C) 9
[M(en)2(C2O4)]Cl
સવર્ગ બંધ M = +3
∴M સાથેના કુલ સવર્ણ બંધ = 6
∴ M નો ઑક્સિડેશન આંક + સવર્ગ બંધની સંખ્યા = 3 + 6 = 9
પ્રશ્ન 133.
[Co(en)2Cl2]Cl સંકીર્ણના શક્ય સમઘટકોની સંખ્યા (en = ઇથીલિનડાયએમાઇન) [AIPMT- July – 2015]
(A) 3
(B) 4
(C) 2
(D) 1
જવાબ
(A) 3
[Co(en)2Cl2]Cl સંકીર્ણના શક્ય સમઘટકો નીચે મુજબ છે.
(ii) ટ્રાન્સ સમઘટક, તેનો પ્રકાશ ક્રિયાશીલ સમઘટક નથી હોતો, કારણ કે તેમાં સમમિતિ તલ છે, કિરાલિટી નથી.
પ્રશ્ન 134.
સરખી ચુંબકીય ચાકમાત્રા ધરાવતી જોડીઓ (યુગ્મો) શોધો.
[પરમાણ્વીય ક્રમાંક : Cr = 24, Mn = 25, Fe = 26, Co = 27] [ JEE – 2016]
(A) [Cr(H2O)6]2+ અને [CoCl4]2-
(B) [Cr(H2O)6]2+ અને [Fe(H2O)6]2+ (C) [Mn(H2O)6]2+ અને [Cr(H2O)6]2+
(D) [CoCl4]2- અને [Fe(H2O)6]2+
જવાબ
(B) [Cr(H2O)6]2+ અને [Fe(H2O)6]2+
તેમાં 4 અયુગ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન જોડીઓ છે.
[Fe(H2O)6]+2
Fe2+ = [Ar] 4s0 3d6
તેમાં 4 અયુમ્મિત ઇલેક્ટ્રૉન બ્રેડીઓ છે.
પ્રશ્ન 135.
નીચે આપેલા સંકીર્ગોમાંથી ક્યો એક પ્રકાશીય સમઘટકતા દર્શાવે છે ? [en = ઇસીલિનડાયએમાઇન) [JEE-2016]
(A) [Co(NH3)3Cl3]
(B) સિસ [Co(en)2Cl2]Cl
(C) ટ્રાન્સ[Co(en),C,]C]
(D) [Co(NH3)4Cl2]Cl
જવાબ
(B) સિસ [Co(en)2Cl2]Cl
સિસ – સિસ [Co(en)2Cl2]Cl એ પ્રકાશીય સમઘટકતા દર્શાવે છે તેની સામાન્ય અવસ્થા M(aa)2b2 છે.
પ્રશ્ન 136.
નીચેના પૈકી શેમાં C-O બંધલંબાઈ વધારે છે ? (C – O ની બંધલંબાઈ મુક્ત અવસ્થામાં 1.128 Å) [NEET-I : May-2016]
(A) [Co(CO)4]–
(B) [Fe(CO)4]-2
(C) [Mn(CO)6]+
(D)Ni(CO)4
જવાબ
(B) [Fe(CO)4]-2
ધાતુ ઉપર જેમ ઋણ વીજભાર વધે તેમ C–O બંધલંબાઈ વધે.
પ્રશ્ન 137.
ઊંચી સ્પિન ધરાવતા સંકીર્ણમાં જ્હોન ટેલર અસર જોવા મળતી નથી. [NEET-II : July-2016]
(A) d4
(B) d9
(C) d7
(D) d8
જવાબ
(D) d8
પ્રશ્ન 138.
100mL 0IM CoCl3· 6H2O ના દ્રાવણની વધુ પ્રમાણમાં AgNO3 સાથે પ્રક્રિયા કરતાં, 1.2 × 10? આયનોનું અવક્ષેપન થાય છે, તો સંકીર્ણ શોધો. [JEE-2017]
(A) [Co(H2O)4Cl2] Cl · 2H2O
(B) [Co(H2O)3Cl3] • 3H2O
(C) [Co(H2O)6]Cl3
(D) [Co(H2O)5Cl] Cl2 · H2O
જવાબ
(D) [Co(H2O)5Cl] Cl2 · H2O
10 મિલિમોલ સંયોજન અથવા 0.01 મોલ = 1.2 × 1022 આયન = \(\frac{1.2 \times 10^{22}}{6.022 \times 10^{23}}\) મોલ = 0.02 મોલ
પ્રશ્ન 139.
dn કો-ઓર્ડિનેશન સંકીણોંમાં ઇલેક્ટ્રૉન વિતરણ એ સ્ફટિક્ષેત્ર વિભાજનની માત્રા (Δ0) અને યુગ્મીકરણ ઊર્જા P ઉપર આધાર રાખે છે. નીરો આપેલ પરિસ્થિતિમાંથી કઈ ઉચ્ચ સ્પિન સંકીર્ણ બનવાના પક્ષમાં છે ? [NEET (May)-2017]
(A) Δ0 > P
(B) Δ0 < P
(C) Δ0 = P
(D) t2g4eg0
જવાબ
Δ0 < P
પ્રશ્ન 140.
નીચે આપેલા આયનોમાંથી કયા એકનો ચતુલકીય આકાર નથી. [NEET (May)-2017]
(A) NH4+
(B) BF4–
(C) [Cu(NH3)4]2+
(D) [NiCl4]2-
જવાબ
(C) [Cu(NH3)4]2+
પ્રશ્ન 141.
[Co(H2O)6]2+ આયનને ત્રણ અયુમ્મિત ઇલેક્ટ્રૉનો છે. Co નું [Co(H2O)6]2+ માં સંકરણ શું છે ? [NEET (May)-2017]
(A) sp3
(B) dsp2
(C) sp3d2
(D) d2sp3
જવાબ
(C) sp3d2
પ્રશ્ન 142.
નીચે આપેલા સંકીર્ણ આયનોમાંથી ક્યો પ્રતિચુંબકીય નથી ? [NEET (May)-2017]
(A) [Ti(en)2(NH3)2]4+
(B) Cr(NH3)6]3+
(C) [Zn(NH36]2+
(D) [Sc(H2O)3(NH3)3]3+
જવાબ
(B) Cr(NH3)6]3+
પ્રશ્ન 143.
પ્રક્રિયા CO(g) + Cl2(g) ⇌ COCl2(g) માટે, \(\frac{\mathbf{K}_{\mathrm{p}}}{\mathbf{K}_{\mathrm{C}}} \) નીચે આપેલામાંથી ક્યા એની બરાબર હશે ? [NEET (May)-2017]
(A) \(\frac{1}{\mathrm{RT}} \)
(B) RT
(C) \(\sqrt{\mathrm{RT}} \)
(D) (RT)2
જવાબ
(A) \(\frac{1}{\mathrm{RT}} \)
∆n(g) = 1 – 2 = -1
∴ \(\frac{K_P}{K_C} \) = (RT)∆n(g) = (RT)-1 = \(\frac{1}{\mathrm{RT}} \)
પ્રશ્ન 144.
[Cr(H2O)6]Cl3, [Cr(C6H6)2] અને K2[Cr(CN)2(O)2(O2)(NH3)] માં Crની ઑક્સિડેશન અવસ્થા અનુક્રમે શોધો. [JEE-2018]
(A) +3, +4 અને +6
(B) +3, +2 અને +4
(C) +3, 0 અને +6
(D) +3, 0 અને +4
જવાબ
(D) +3, 0 અને +4
[Cr(H2O)6]Cl3 માં નો ઑક્સિડેશન : Cr + 6H2O + 3Cl = શૂન્ય
∴ Cr + 6(0) + 3(−1) = 0
∴ Cr = +3 …………………. (i)
[Cr(C6H6)2] માં Cr નો ઑક્સિડેશન આંક :
Cr + 2(C6H6) = શૂન્ય
∴ Cr + 6(0) +3(-1) = 0
∴ Cr = 0 …………………….. (ii)
K2[Cr(CN)2(O)2(O2)NH3]માં Crનો ઑક્સિડેશન આંક : આ ઉદાહરણમાં એક O2 માં -2 ધરાવતો O2- લિગાન્ડ અને બીજો O શૂન્ય હોય તેમ સ્વીકારતાં સાચો વિકલ્પ Cr = +4.
∴ 0 = 2(K) + Cr + 2(CN) + (O)2 + (O2) + NH3
∴ 0 = 2(+1) + Cr + 2(−1) + 2(–2) + 0 + 0
∴ 0 = + 2 + Cr + – 2 – 4
∴ Cr = + 4 …………………… (iii)
જેથી +3, 0 અને +4 ઑક્સિડેશન આંક
પ્રશ્ન 145.
નીચે આપેલ પ્રક્રિયાને અને વિધાનોને ધ્યાનમાં લો.
[Co(NH3)4Br2] + Br– → [Co(NH3)3Br3] + NH3 (I) જો પ્રક્રિયક સંકીર્ણ આયન સિસ સમઘટક હોય તો, બે સમઘટકો ઉત્પન્ન થાય છે.
(II) જો. પ્રક્રિયાક સંકીર્ણ આયન ટ્રાન્સ સમઘટક હોય તો, બે સમઘટકો ઉત્પન્ન થાય છે.
(III) જો પ્રક્રિયક સંકીર્ણ આયન ટ્રાન્સ સમઘટક હોય તો, ફક્ત એક જ સમઘટક ઉત્પન્ન થાય છે.
(IV) જો પ્રક્રિયક સંકીર્ણ આયન સિસ સમઘટક હોય તો, ફક્ત એક જ સમઘટક ઉત્પન્ન થાય છે. સાયું વિધાન શોધો : [JEE-2018]
(A) (I) અને (II)
(B) (I) અને (III)
(C) (III) અને (IV)
(D) (II) અને (IV)
જવાબ
(B) (I) અને (III)
પ્રશ્ન 146.
આયર્ન કાર્બોનિલ Fe(Co)5 શું છે ? [NEET-2018]
(A) દ્વિકેન્દ્રીય
(B) ટેટ્રાકેન્દ્રીય
(C) નિકેન્દ્રીય
(D) એકકેન્દ્રીય
જવાબ
(D) એકકેન્દ્રીય
Fe(Co)5 માં મધ્યસ્થ ધાતુ Fe છે અને તેની સંખ્યા એક જ છે, જેથી Fe(Co)5 તે એકકેન્દ્રીય સંકીર્ણ છે.
પ્રશ્ન 147.
સંકીર્ણ [CoCl2(en)2] ની સમઘટકતાનો પ્રકાર દર્શાવિલ છે. જે શોધો. [NEET-2018]
(A) બંધનીય સમઘટકતા
(B) ભૌમિતિક સમઘટકતા
(C) આયનીય સમઘટકતા
(D) કો-ઓર્ડિનેશન સમઘટકતા
જવાબ
(B) ભૌમિતિક સમઘટકતા
પ્રશ્ન 148.
સંકીર્ણ [Ni(CO)4]ની ભૂમિતિ અને ચુંબકીય વર્તણૂક શોધો, [NEET-2018]
(A) સમચતુષ્કલકીય ભૂમિતિ અને અનુચુંબકીય
(B) સમતલીય સમર્ચોરસ ભૂમિતિ અને પ્રતિચુંબકીય
(C) સમતલીય સમચોરસ ભૂમિતિ અને અનુચુંબકીય
(D) સમચતુલકીય ભૂમિતિ અને પ્રતિચુંબકીય
જવાબ
(D) સમચતુલકીય ભૂમિતિ અને પ્રતિચુંબકીય [Ni(CO)4)માં Ni નું sp3 સંકરણ હોવાથી તે સમચતુલકીય આકાર (ભૂમિતિ) ધરાવે છે.
Ni(Z = 28) છે. [Ni(CO)4]માં Ni ની ઑક્સિડેશન અવસ્થા શૂન્ય છે.
[Ni(CO)4] ની ઇલેક્ટ્રૉનીય રચના અને sp3 સંકરણ નીચે પ્રમાણે છે.
તેમાં બધાં જ ઇલેક્ટ્રોનયુગ્મો છે જેથી પ્રતિચુંબકીય છે.
પ્રશ્ન 149.
ઘન આયનમાં રહેલા અયુગ્મિત \(\overline{\boldsymbol{e}} \) નો તફાવત તેની મહત્તમ સ્પિન અને ન્યૂનતમ સ્પિનના અષ્ટલકીય સંકીર્ણમાં 2 છે તો તે ધન આમાં …………………. હશે. [JEE-2019]
(A) Ni+2
(B) CO+2
(C) Mn-2
(D) Fe-2
જવાબ
(B) CO-2
પ્રશ્ન 150.
કોબાલ્ટ (III) ક્લોરાઇડ અને ઇીલીન ડાયએમાઇનની 1 : 2 મોલ પ્રમાણમાં પ્રક્રિયામાં થઈ બે સમઘટકીય નીપજો મળે છે. નીપજ A (જાંબલી કલર) અને B (લીલો ક્લર) A એ પ્રકાશીય સમઘટકતા દર્શાવે છે જ્યારે B એ પ્રકાશ સમઘટકતા દર્શાવતા નથી. તો A અને B એ કઈ સમઘટકતા દર્શાવતા હશે ? [JEE-2019]
(A) આયનીય સમઘટકતા
(B) ભૌમિતિક સમઘટકતા
(C) બંધન સમઘટકતા
(D) સવર્ગ સમઘટકતા
જવાબ
(B) ભૌમિતિક સમઘટકતા
પ્રશ્ન 151.
સંકીર્ણ Cr(H2O)6Cln એ ભૌમિતિક સમઘટકતા દર્શાવે છે અને તે AgNO3 સાથે પ્રક્રિયા કરે છે. તે સંકીર્ણની ચુંબકીય ચાકમાત્રા = 3.83 BM છે, તો સંકીર્ણનું IUPAC નામ જણાવો. [JEE January-2020]
(A) હેક્ઝાઍક્વાક્રોમિયમ(II)ક્લોરાઇડ
(B) ટેટ્રાઍક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડડાયહાઇડ્રેટ
(C) હેક્ઝાઍક્વાક્રોમિયમ(IV)ક્લોરાઇડ
(D) ટેટ્રાઍક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(IV)ક્લોરાઇડડાયહાઇડ્રેટ
જવાબ
(B) ટેટ્રાઍક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડડાયહાઇડ્રેટ µ = 3.8 હોવાથી સંકીર્ણમાં Cr+3 હશે. તેથી Cr(H2O)6Cl3 થશે.
તે ભૌમિતિક સમઘટકતા દર્શાવે છે.
તેથી સૂત્ર [Cr(H2O)4Cl2]Cl · 2H2O થાય.
IUPAC નામ ટેટ્રાઍક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડડાયહાઇડ્રેટ
પ્રશ્ન 152.
નીચે આપેલા સંકીર્ણોને તેમની ચુંબકીય ચાકમાત્રાનો સાચો ક્રમ જણાવો. [JEE January-2020]
(i) [Cr(H2O)6] Br2
(ii) Na4 [Fe(CN)6]
(iii) Na3[Fe(C2O4)3] (Δ0 > P)
(iv) (Et4N)2 [COCl4]
(A) (iii) > (i) > (iv) > (ii)
(B) (iii) > (i) > (ii) > (iv)
(C) (i) > (iv) > (iii) > (ii)
(D) (ii) – (i) > (iv) > (iii)
જવાબ
(C) (i) > (iv) > (iii) > (ii)
સંકીર્ણ (i)માં Cr +2 ⇒ µ = 4.89 BM
સંકીર્ણ (ii)માં Fe+2 ⇒ µ= 0.0 BM
સંકીર્ણ (1)માં Fe+3 ⇒ µ = 1.73 BM
સંકીર્ણ (iv)માં CO+2 ⇒ µ = 3.87 BM
પ્રશ્ન 153.
[Pd(F)(CI)(Br)(I)]-2ના ભૌમિતિક સમઘટકોની સંખ્યા n છે. તો [Fe(CN)6]n–6 માં ચુંબકીય ચાકમાત્રાનું મૂલ્ય અને સ્ફટિક્ષેત્ર સ્થાયીકરણ ઊર્જા (CFSE)નું મૂલ્ય અનુક્રમે જણાવો. [JEE January-2020]
(નોંધ : યુગ્મીકરણ ઊર્જાને અવગણતાં)
(A) 5.92 BM અને 0
(B) 0 BM અને -2.4 Δ0
(C) 1.73 BM અને -2.0 Δ0
(D) 2.84 BM અને −1.6 Δ0
જવાબ
(C) 1.73 BM અને -2.0 Δ0
[PdF)[C])(Br)(I]]-2 ના ભૌમિતિક સમઘટકોની સંખ્યા ૩ છે.
∴ n = 3
[Fe(CN)6]-3 માં Fe+3 = 3d5
આથી \(\overline{\boldsymbol{e}}\) રચના t2g5 થશે.
µ = \(\sqrt{n(n+2)}\)
= \(\sqrt{1(1+2)} \) (અયુગ્મિત \(\overline{\boldsymbol{e}}\) 1 હોવાથી)
= 1.73 BM
CFSE = 0.4 Δ0 × n t2g + 0.6 Δ0 × neg
= 0.4 Δ0 × 5
= -2.0 Δ0
પ્રશ્ન 154.
MA2B2 સંકીર્ણમાં ધાતુ પરમાણુ sp3 અને dsp2 સંકરણ ધરાવે તો શક્ય પ્રકાશ સમઘટકોની સંખ્યા અનુક્રમે જણાવો. (નોંધ : A & B એકદંતીય લિગેન્ડ છે.) [JEE January-2020]
(A) 0 અને 0
(B) 2 અને 2
(C) 0 અને 2
(D) 0 અને 1
જવાબ
(A) 0 અને 0
પ્રશ્ન 155.
આપેલ સંકીર્ણ (A)થી (D)ની ચુંબકીય ચામાત્રાનો સાચો ક્રમ જણાવો. [JEE January-2020]
(a) [NI(CO)4]
(b) [Ni(H2O)6]Cl2
(c) Na2[Ni(CN)4]
(d) [PdCl2(PPh3)2]
(A) (a)- (c) < (b) – (d)
(B) (a) -(c) – (d) < (b)
(C) (c)- (d) < (b) < (a)
(D) (c) < (d) < (b) c (a)
જવાબ
(B) (a) . (c) . (d) c (b)
પ્રશ્ન 156.
આપેલ સંકીર્ણ [Co(NH3)Cl2]માં Cl-Co–CIમાં બંધકોણ 90° છે. તો તે …………………………… [JEE January-2020]
(A) સિસ-સમઘટક
(B) ટ્રાન્સ સમઘટક
(C) ટ્રાન્સ અને મેરિડિયોનલ
(D) સિસ અને ટ્રાન્સ બંને
જવાબ
(A) સિસ-સમઘટક
પ્રશ્ન 157.
Cr+ આયનની ગણતરી કરેલ ફક્ત સ્પિન ચુંબકીય ચાકમાત્રા શોધો. [NEET-2020]
(A) 5.92 BM
(B) 2.84_BM
(C) 3.87 BM
(D) 4.90 BM
જવાબ
(D) 4.90 BM
Crની ઇલેક્ટ્રૉનીય રચના = [Ar]4s13d5
Cr+2 ની ઇલેક્ટ્રૉનીય રચના = [Ar]3d4
∴ n = 4
∴ µ = \(\sqrt{n(n+2)}\) = \(\sqrt{4(6)}=\sqrt{24} \) = 4.90BM
પ્રશ્ન 158.
યૂરિયાની પાણી સાથે પ્રક્રિયા થઈને A બને છે કે જેનું વિઘટન થઈને તેમાંથી B બનશે. B જ્યારે Cu2+ (જલીય)માંથી પસાર કરતાં ગાઢા ભૂરા રંગનું દ્રાવણ C બને છે. નીચે આપેલામાંથી Cનું સૂત્ર કયું છે ? [NEET-2020]
(A) Cu(OH)2
(B) CuCO3. Cu(OH)2
(C) CuSO4
(D) [Cu(NH3)4]2+
જવાબ
(D) [Cu(NH3)4]2+
પ્રશ્ન 159.
કો-ઓર્ડિનેશન સંયોજનો (સવર્ગ સંયોજનો) બનાવવા માટે લિંગાન્ડોનો ક્ષેત્ર સામર્થ્યનો ચઢતો સાચો ક્રમ નીચે આપેલામાંથી કર્યો છે ? [NEET-2020]
(A) F– < SCN– < C2O42- < CN–
(B) CN– < C2O42- < SCN– < F–
(C) SCN– < F– < C2O42- < CN–
(D) SCN– < F– < C2O42- < CN–
જવાબ
(C) SCN– < F– < C2O42- < CN–
પ્રશ્ન 160.
(Pt(en) (NO2)2] ના શક્ય સમઘટકો કેટલા હશે ? [JEE (September)-2020]
(A) 1
(B) 2
(C) 3
(D)4
જવાબ
(C) 3
પ્રશ્ન 161.
નીચે આપેલ પૈકી કઈ જોડની ચુંબકીય ચાકમાત્રા સમાન મળે છે ? [JEE (September)-2020]
(A) [Cr(H2O)6]2+ અને [Fe(H2O)6]2+
(B) [Co(OH)4]2- અને [Fe(NH3)6]2+
(C) Cr(H2O)6]2+ અને [CoCl4]2-
(D) [Mn(H2O)6]2+ અને [Cr(H2O)6]2+
જવાબ
(A) [Cr(H2O)6]2+ અને [Fe(H2O)6]2+
અયુર્ભિત e– માટે
પ્રશ્ન 162.
નીચેનામાંથી કર્યું લિગેન્ડ તરીકે વર્તી શકે નહીં ? [GUJCET-2006]
(A) NH3
(B) H2O
(C) NO
(D) CH4
જવાબ
(D) CH4
પ્રશ્ન 163.
ફેરોસીનનું અણુસૂત્ર ક્યું છે ? [GUJCET-2006]
(A) |Fe(CN)6]3-
(B) [Fe(CN)6]4-
(C) [(C6H5)2Fe]
(D) [C5H5)2Fe]
જવાબ
(D) [C5H5)2Fe]
પ્રશ્ન 164.
Fe3+ આયન સાથે CN– લિગેન્ડ જોડાવાથી મળતા સંકીર્ણની ચુંબકીય ચાકમાત્રાનું સૈદ્ધાંતિક મૂલ્ય કેટલું હશે ? [GUJCET-2007]
(A) 5.92 BM
(B) 1.73 BM
(C) 2.83 BM
(D) 3.87 BM
જવાબ
(B) 1.73 BM
પ્રશ્ન 165.
નીચેનામાંથી કયો સંકીર્ણ ભૌમિતિક સમઘટકતા દર્શાવતો નથી? [GUJCET-2007]
(A) [Cr(OX)3]3-
(B) [Co(NH3)3(NO2)3]
(C) [Co(NH3)4Cl2]+
(D) [Fe(NH3)2(CN)4]
જવાબ
(A) [Cr(OX)3]3-
પ્રશ્ન 166.
સમયતુશ્કેલકીય K2[NiCl4] સંકીર્ણ સંયોજનમાં 3d-કક્ષકમાં રહેલા ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા કેટલી છે ? [GUJCET-2008]
(A) 7
(B) B
(C) 6
(D) 10
જવાબ
(B) 8
પ્રશ્ન 167.
કિલેટ ચિકિત્સા પદ્ધતિ દ્વારા શરીરમાં જો લેડ ઘાતુનું ઝેર હોય તો તેને ક્યા લિગેન્ડ દ્વારા દૂર કરવામાં આવે છે ? [GUJCET – 2008]
પ્રશ્ન 168.
ધાતુ આયન સાથે બહુદતીય લિગેન્ડથી બનતા રાકીય સંકીર્ણ સંયોજનોનું નામ શું છે ? [GUJCET-2009]
(A) કિલેટ સંકીર્ણો
(B) સાદા સંકીર્ગો
(C) બહુકેન્દ્રિય સંકીર્ણ
(D) એક પણ નહીં
જવાબ
(A) કિલેટ સંકીર્ણો
પ્રશ્ન 169.
નીચેનામાંથી કયા સંકીર્ણમાં sp d® પ્રકારનું સંકરણ થશે ? [GUJCET-2009]
(A) [Fe(NH3)6]3+
(B) [Fe(Cl)6]3-
(C) [Fe(CN)6]3-
(D) [Fe(CN)6]4-
જવાબ
(B) [Fe(Cl)6]3-
પ્રશ્ન 170.
સોડિયમ નાઇટ્રોડ્યુસાઇડનું IUPAC નામ શું છે ? [GUJCET-2011, 2013, GHSEB – 2014]
(A) સોડિયમપેન્ટાસાયનોનાઇટ્રોસોનિયમફેરેટ(II)
(B) સોડિયમપેન્ટાસાયનોનાઇટ્રોસોનિયમફેરેટ(II)
(C) સોડિયમપેન્ટાસાયનોનાઇટ્રોસીલફેરેટ(III)
(D) સોડિયમપેન્ટાસાયનોનાઇટ્રોસીલફેરેટ(II)
જવાબ
(A) સોડિયમપેન્ટાસાયનોનાઇટ્રોસોનિયમફેરેટ(II)
પ્રશ્ન 171.
પેન્ટાએમ્માઇનનાઇટ્રોકોબાલ્ટ(III)આયન અને પેન્ટાએમ્માઇનનાઇટ્રોકોબાલ્ટ(III)આયનમાં ક્યા પ્રકારની સમઘટકતા જોવા મળે છે ? [GUJCET- 2013]
(A) જલયોજન સમઘટકતા
(B) આયનીય સમઘટકતા
(C) બંધનીય સમઘટકતા
(D) કો-ઓર્ડિનેશન
જવાબ
(B) આયનીય સમઘટકતા
(i) [CoIII(NH3)5NO2]2+ પેન્ટાએમ્માઇનનાઇટ્રોકોબાલ્ટ(III)આયન
અને [CoIII(NH3)5ONO]2+ પેન્ટાએમ્માઇનનાઇટ્રાઇટ્રોકોબાલ્ટ(III)આયન સંકીર્ણ આયનો છે.
(II) તેઓમાં :NO–2 (નાઇટ્રો) લિગેન્ડ N ઉપરથી જ્યારે નાઇટ્રાઇટો (–:0-NO) લિગેન્ડ ઓક્સિજન (0:–) ઉપરથી ઇલેક્ટ્રૉનયુગ્મ આપી CoIII સાથે સવર્ગ બંધ રચે છે, ભિન્ન પરમાણુથી બંધ બનાવે છે.
પ્રશ્ન 172.
નીચેના પૈકી કયો સંકીર્ણ પ્રકાશીય સમઘટક્તા દર્શાવતો નથી ? [GUJCET – 2014]
(A) [Cr(C2O4)3]3-
(B) [CrCl2(NH3)2en]+
(C) Cis-[Pt(Br)2(en)2]2+
(D) [Cr(NH3)4SO4]+
જવાબ
(D) [Cr(NH3)4SO4]+
કારણ કે, તે સમિતિ તલ ધરાવે છે, કિરાલ નથી.
પ્રશ્ન 173.
નીચેના પૈકી કયા સંકીર્ણની સ્થિરતા સૌથી ઓછી છે ? [GUJCET – 2014]
(A) [Co(CN)6]3-
(B) [Co(NH3)6]3+
(C) [Co(NH3)6]2+
(D) [Co(CO)6]3+
જવાબ
(C) [Co(NH3)6]2+
અહીં રહેલા લિગેન્ડો NH3 < CN– < CO પ્રમાણે લિગેન્ડની પ્રબળતાનો સ્થિરતા ક્રમ છે; જેથી [Co(NH3)6]3+ સૌથી પ્રબળ લિગેન્ડ મહત્તમ સ્થાયી છે.
પ્રશ્ન 174.
નીચેની પૈકી ક્યો લિગેન્ડ એક જ ાવર્ગ સ્થળ નિર્દેશ ધરાવે છે ? [GUJCET – 201-4]
(A) O2-
(B) SO42-
(C) CO2-3
(D) (OX)2-
જવાબ
(A) O2-
પ્રશ્ન 175.
નીચેના પૈકી કઈ સ્પેક્ટ્રોકેમિક્લ શ્રેણી સાચી છે ? [GUJCET – 2015]
(A) SCN– < NH3 < F– < en < CO
(B) SCN– < F– < en < NH3 < CO
(C) SCN– < F– < NH3 < en < CO
(D) SCN– < F– < en < CO < NH3
જવાબ
(C) SCN– < F– < NH3 < en < CO
પ્રશ્ન 176.
નીચેનામાંથી ક્યું સંકીર્ણ અનુચુંબકીય છે ? [GUJCET – 2015]
(A) [Ni(CO)4]
(B)Ni(CN)4]2-
(C) [Co(NH3)6)]3+
(D) [NiCl4]2-
જવાબ
(D) [NiCl4]2-
પ્રશ્ન 177.
[NI (CO)4] અને [Ni(CN)4]2- બંને પ્રતિચુંબકીય છે. આ સંકીણોંમાં Ni નું સંકરણ અનુક્રમે ………………….. અને ………………….. છે. [GUJCET – 2015]
(A) sp3, sp3
(B) dsp2, sp3
(C) sp3, dsp3
(D) dsp2, dsp2
જવાબ
(C) sp3, dsp3
પ્રશ્ન 178.
નીચેના પૈકી કયા સંકીર્ણમાં ભૌમિતિક તેમજ પ્રકાશ સમઘટકતા જોવા મળે છે ? [GUJCET-2016]
(A) [Fe(OX)3]3-
(B) [Fe(NH3)2 (en)2]3+
(C) [Fe(NH3)3 (CN)3]
(D) [Fe(NH3)2 (CN)4]1-
જવાબ
(B) [Fe(NH3)2 (en)2]3+
પ્રશ્ન 179.
કયા સંકીર્ણના 1 લિટર 0.1M જલીય દ્રાવણમાં 0.1M AgNO3 નું જલીય દ્રાવણ ઉમેરતાં 18.8 ગ્રામ અવક્ષેપ મળે છે ? [AgBr નું આણ્વીય દળ = 188 ગ્રામ મોલ-1] [GUJCET-2016]
(A) પૅન્ટાએમ્માઇનબ્રોમાઇડોકોબાલ્ટ(III)બ્રોમાઇડ
(B) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયબ્રોમાઇડોકોબાલ્ટ(IIT)બ્રોમાઇડ
(C) પોટેશિયમડાયએમ્માઇનટેટ્રાબ્રોમાઇડોકોબાલ્ટેટ(III)
(D) ટ્રાયએમ્માઇનટ્રાયબ્રોમાઇડોકોબાલ્ટ(III)
જવાબ
(B) ટેટ્રાએમ્માઇનડાયોમાઇડોકોબાલ્ટ(III)બ્રોમાઇડ
પ્રશ્ન 180.
નીચેના પૈકી સંકીર્ણની કઈ જોડની પ્રાયોગિક ચુંબકીય- ચાકમાત્રા અને ભૌમિતિક આકાર સમાન છે ? [GUJCET-2017]
(A) K2(Ni(CN)4] અને K4[Ni(CN)4]
(B) K3[Fe(CN)6) અને K4[Fe(CN)6]
(C) K2[Ni(CN)4] અને [Ni(NH3)2Cl2)
(D) K2[MnO4] અને K2[NiCl4]
જવાબ
(C) K2[Ni(CN)4] અને [Ni(NH3)2Cl2)
K2[Ni(CN)4] માં Ni માં નો ઑક્સિડેશન આંક +2 છે. Ni+2 = 3d8 4s0
તેથી સાયનાઇડ સાથે Ni2+ સમતલીય સમર્ચોરસ અને પ્રતિચુંબકીય સંકીર્ણ બનાવે છે.
K2[Ni(NH3)2Cl2] સમતલીય સમચોરસ પ્રતિચુંબકીય સંકીર્ણ છે.
પ્રશ્ન 181.
0.01m Kx[Fe(CN)6] ના જલીય દ્રાવણના ઠારબિંદુમાં થતો ઘટાડો 0.0744 છે. દ્રાવકનો મોલલ અવનયન અચળાંક 1.86 કેલ્વિન કિલોગ્રામ મોલ-1 છે. જો દ્રાવ્યનું સંપૂર્ણ વિયોજન થાય તો દ્વાવ્યનું સાચું અણુસૂત્ર કયું છે ? [GUJCET-2017]
(A) K3[Fe(CN)6]
(B) K4[Fe(CN)6]
(C) K[Fe(CN)6]
(D) K2[Fe(CN)6]
જવાબ
(A) K3[Fe(CN)6]
ΔTb = iK5 · m
∴ i = 4, n = 4
0.0744 = i × 1.86 × 0.01
તેથી અન્નુસૂત્ર = K3[Fe(CN)6]
પ્રશ્ન 182.
નીચેના પૈકી ક્યું સંકીર્ણ આયન સૌથી ઓછી તરંગલંબાઈ ધરાવતાં પ્રકાશનું અવશોષણ કરે છે ? [GUJCET-2017]
(A) [CoF6]3-
(B) [Co(NH3)6]3+
(C) [Co(CN)6]3-
(D) [Co(H2O)6]3+
જવાબ
(C) [Co(CN)6]3-
શોષણ પામેલ પ્રકાશની તરંગલંબાઈ α 
પ્રશ્ન 183.
નીચેના પૈકી સંકીર્ણની કઈ જોડના જલીય દ્રાવણ, 0.1 M AgNO3(aq) સાથે અનુક્રમે આછો પીળો અને સફેદ અવક્ષેપ આપશે ? [GUJCET-2017]
(A) [Co(NH3)5NO3] Br અને [Co(NH3)>sub>5Br] No3
(B) [Co(NH3)5NO3] Cl અને [Co(NH3)5 Cl] No3
(C) [Pt(NH3)4Cl2] Br2 અને (Pt(NH3) Br2] Cl2
(D) [Pt(NH3)4Br2] Cl2 અને [Pt(NH3)4 Br2]Cl2
જવાબ
(C) [Pt(NH3)4Cl2] Br2 અને (Pt(NH3) Br2] Cl2
AgBr ના આછા પીળા અવક્ષેપ અને AgCl ના સફેદ અવક્ષેપ મળે.
પ્રશ્ન 184.
કયા આયનની સૈદ્ધાંતિક ચુંબકીય ચાકમાત્રા સૌથી ઓછી છે ? [GUJCET-2018]
(A) Cr3+
(B) Co3+
(C) Ti3+
(D) V3+
જવાબ
(C) Ti3+
પ્રશ્ન 185.
નીચેના પૈકી ક્યું વિધાન અયોગ્ય છે ? [GUJCET-2018]
(A) K4 [Ni(CN)4] અને K2[Ni(CN)4] ની ચુંબકીય ચાકમાત્રા સમાન છે.
(B) K2[NI(CN)4] એ પ્રતિચુંબકીય છે જયારે K2[NiCl4] એ અનુચુંબકીય છે.
(C) K4[Ni(CN)4] એ સમચોરસ છે જ્યારે K2[Ni(CN)4] એ સમચતુલકીય છે.
(D) K2[NiCl4] અને K2[Ni(CN)4] ના ભૌમિતિક આકાર સમાન છે.
જવાબ
(C) K4[Ni(CN)4] એ સમચોરસ છે જ્યારે K2[Ni(CN)4] એ સમચતુલકીય છે.
પ્રશ્ન 186.
ક્યા સંકીર્ણના જલીય દ્રાવણની સમાન પરિસ્થિતિમાં વાહકતા સૌથી ઓછી છે ? [GUJCET-2018]
(A) પેન્ટાએક્વાક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડ
(B) ટેટ્રાએક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડ
(C) હેક્ઝાએક્વાક્રોમિયમ(III)ક્લોરાઇડ
(D) ટ્રાયએક્વાડાયક્લોરાઇડોક્રોમિયમ(III)
જવાબ
(*)
* પ્રશ્નનાં વિકલ્પમાં ક્ષતિ છે.
પ્રશ્ન 187.
ક્યું સંકીર્ણ ફેસિયલ સમઘટક ધરાવે છે ? [GUJCET-2018]
(A) K[Fe(NH3)2(CN)4]
(B) [Co(NH3)3(NO2)3]
(C) [Co(NH3)4CO3]Cl
(D) [Ni(H2O)4(NH3)2]SO4
જવાબ
(B) [Co(NH3)3(NO2)3]
પ્રશ્ન 188.
નીચેના પૈકી કયું સંયોજન મેરિડિયોનલ સમઘટક ધરાવે છે ? [GUJCET-2019]
(A) [Co(NH3)3Cl3]
(B) [Co(NH3)2Cl4]
(C) [Co(NH3)4Cl2]
(D) [Co(NH3)2Cl]
જવાબ
(A) [Co(NH3)3Cl3]
[Co(NH3)3Cl3] માં બંને લિગેન્ડ ૩:૩ હોવાથી બે પ્રકારની સમઘટકતા ઉદ્ભવે (i) ફેસિયલ (ii) મેરિડિયોનલ
પ્રશ્ન 189.
ટેટ્રાક્લોરાઇડો નિોટ (II) સંકીર્ણ માટે d-કક્ષકોના વિભાજન દરમિયાન તેમની ઊર્જાનો સાચો ક્રમ ક્યો છે ?[GUJCET-2019]
(A) dxy ≅ dyz ≅ dxz ≅ < dxz-y2 ≅ dz2
(B) dxy ≅ dyz ≅ dxz ≅ dx2 − y2 ≅ dz2
(C) dxy ≅ dyz ≅ dxz > dx2 − y2 ≅ dz2
(D) dx2 − y2 > dz2 > dxz ≅ dyz ≅ dxz
જવાબ
(C) dxy ≅ dyz ≅ dxz > dx2 − y2 ≅ dz2
ટેટ્રાક્લોરાઇડોનિકલેટ(II) ચતુલકીય બંધારણ ધરાવે છે, આથી તેની ઊર્જાનો ક્રમ
dxy ≅ dyz ≅ dxz > dx2 − y2 ≅ dz2
પ્રશ્ન 190.
નીચેના પૈકી કયો સંકીર્ણ આયન સૌથી વધારે સ્થાયી છે ? [GUJCET-2019]
(A) [Co(NH3)6]+3
(B) [CoF6]3-
(C) [CoCl6]3-
(D) [Co(N2O)6]+3
જવાબ
(A) [Co(NH3)6]+3
NH3 Cl, F અને H2O પૈકી વધુ પ્રબળ લિગેન્ડ NH3 હોવાથી, [Co(NH3)6]3+ વધુ સ્થાયી છે.
પ્રશ્ન 191.
K[Co(OX)2(NH3)2] સંકીર્ણમાં રહેલા ધાતુ આયનની પ્રાથમિક સંયોજક્તા, દ્વિતીયક સંયોજકતા અને તેના જલીય દ્રાવણમાં રહેલા કુલ આયનોની સંખ્યા અનુક્રમે ………………………… છે. [GUJCET-2019]
(A) 3, 4, 2
(B) 3, 6, 2
(C) 4, 4, 2
(D) 3, 6, 1
જવાબ
(B) 3, 6, 2
K[Co(OX)2(NH3)2]
ધારો કે પ્રાથમિક સંયોજકતા = x છે.
∴ [Co(OX)2(NH3)2]–
x+2(-2) + 2(0) = -1
x = +3
દ્વિતીયક સંયોજકતા = 2 × 2 + 2 x 1 = 6
આયનોની સંખ્યા = K+ + [Co[OX)2(NH3)2]
= 2 આયનો
પ્રશ્ન 192.
હેક્ઝાઅમ્માઇન કોબાલ્ટ(III)હેક્ઝાસાયનાઇડો ક્રોમેટ(III) સંકીર્ણમાં કઈ સમઘટકતા શક્ય છે ? [GUJCET-2020]
(A) બંધન સમઘટકતા
(B) સવર્ગ સમઘટકતા
(C) આયનીકરણ સમઘટકતા
(D) દ્રાવક મિશ્રન્ન સમઘટકતા
જવાબ
(B) સવર્ગ સમઘટકતા
[Co(NH3)6] [Cr(CN)6] માં સવર્ગ સમઘટકતા જોવા મળે, જે [Cr(NH3)6] [Co(CN)6] પ્રકારે હોઈ શકે.
પ્રશ્ન 193.
નીચેનામાંથી કયું સંકીર્ણ પ્રકાશની મહત્તમ તરંગલંબાઈ અવશોષિત કરશે ? [GUJCET-2020]
(A) [CoCl(NH3)5]2+
(B) [Co(NH3)5(H2O)]3+
(C) [Co(NH3)6]3+
(D) [Co(CN)6]3-
જવાબ
(A) [CoCl(NH3)5]2+
પ્રશ્ન 194.
………………… સંકીર્ણના જલીય દ્રાવણની સમાન પરિસ્થિતિમાં વિદ્યુતવાહકતા સૌથી વધુ છે. [GUJCET-2020]
(A) પેન્ટાઍક્વાક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(B) ટ્રાયઍક્વાટ્રાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)
(C) ટેટ્રાઍક્વાડાયક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(D) હેક્ઝાઍક્વાકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
જવાબ
(D) હેક્ઝાએક્વાકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(A) [Co(H2O)5Cl]Cl2
(B) [Co(H2O)3Cl3]
(C) [Co(H2O)4Cl2]Cl
(D) [Co(H2O)6]Cl3
ઉપર આપેલ ઉદાહરણોમાં જોઈ શકાય છે કે (A) નાં જલીય દ્રાવણમાં ૩ આયનો, (B) નાં જલીય દ્રાવણમાં 1 આયન, (C) નાં જલીય દ્રાવણમાં 2 આયનો તથા (D) નાં જલીય દ્રાવણમાં 4 આયનો છૂટા પડશે. આથી કહી શકાય કે જેટલા આયનો વધારે તેટલી વિદ્યુતવાહકતા વધારે હશે.
પ્રશ્ન 195.
નીચેનામાંથી કર્યો સંકીર્ણ સૌથી વધુ સ્થાયી છે ? [જુલાઈ, 2006, 2014]
(A) [Ni(H2O)4]2+
(B) [NiCl4]2-
(C) [Ni(CN)4]2-
(D) [Ni(NH)4]2-
જવાબ
(C) [Ni(CN)4]2-
આ ચારેયમાં લિગેનો પૈકી CN– સૌથી પ્રબળ લિગેન્ડ છે.
પ્રશ્ન 196.
[NiCl4]2- સંકીર્ણ આયનની ચુંબકીય ચાકમાત્રાનું સૈદ્ધાંતિક મૂલ્ય કેટલું છે ? [માર્ચ – 2008]
(A) 3.B2BM
(B) 2.83 BM
(C) 4.9 BM
(D) 1.73 BM
જવાબ
(B) 2.3 BM
તેમાં Ni2+ છે, sp3 સંકરણ છે, તુ હોવાથી n = 2 અને µ= 2.83 BM
પ્રશ્ન 197.
ફેરિકહેક્ઝાસાયનોફેટ(II) ના જલીય દ્રાવણમાં મુક્ત થતા આયનોની કુલ સંખ્યા કેટલી છે ? [માર્ચ – 2009]
(A) 4
(B) 5
(C) 6
(D) 7
જવાબ
(D) 7
Fe4[Fe(CN)6]3 → 4Fe3+(aq) + 3[Fe(CN)6]4-(aq)
પ્રશ્ન 198.
નીચેનામાંથી dsp2 સંકરણ ધરાવતું સંકીર્ણ સંયોજન કર્યુ હશે ?[જુલાઇ – 2009]
(A) KMnO4
(B) K2[Ni(CN)4]
(C) K3[Ni(CN)4]
(D) K2[NiCl4]
જવાબ
(B) K2[Ni(CN)4]
પ્રશ્ન 199.
નીચેનામાંથી કયો લિગેન્ડ Ni2+ ની સાથે જોડાવાથી સૌથી વધુ સ્થાયી સંકીર્ણ સ્વશે ? [માર્ચ – 2010]
(A) H2O
(B) CN–
(C) NH3
(D) Cl–
જવાબ
(B) CN–
કારણ કે, આ ચાર લિગેન્ડમાંથી CN– સૌથી પ્રબળ લિગેન્ડ છે.
પ્રશ્ન 200.
સોડિયમ ટ્રિસ-ઑક્ઝેલેટો ફેરેટ(III) નું અણુસૂત્ર કયું છે ? [માર્ચ – 2010]
(A) Na[Fe(OX)3]
(B) Na2[Fe(OX)3]
(C) Na3[Fe(OX)3]
(D) Na3[Fe(OX)3]2
જવાબ
(C) Na3[Fe(OX)3]
પ્રશ્ન 201.
[Co(N03)(NH3)5]Clમાં નીચેનામાંથી કયા પ્રકારની સમઘટક્યા છે ? [GHSEB – 2013]
(A) આધુનિક સમઘટકતા
(B) ભૂમિતીય સમઘટકતા
(C) જોડાવ(બંધન) સમઘટકતા
(D) પ્રકાશ સમઘટકતા
જવાબ
(A) આયોનિક સમઘટકતા
પ્રશ્ન 202.
એમોનિયમડાયએમાઇનબિસઑઝેલેટોોબાલ્ટ-(III)ના જલીય દ્રાવણમાં સવર્ગ-સહસંયોજક બંધો અને આયનોની સંખ્યા અનુક્રમે દર્શાવો. [GHSEB – 2013]
(A) 4, 5
(B) 5, 2
(C) 6, 2
(D) 6, 5
જવાબ
(C) 6, 2
બે એમાઇન : એકદંતીય, જેથી 2 સવર્ગબંધ રચે અને બિસઑોલેટો દ્વિતીય, જેથી 4 સવર્ગબંધ રચે. પરિણામે (2 + 4) = 6 સવર્ગ-સહસંયોજક બંધ છે. સંકીર્ણનું સૂત્ર : NH4[Co(NH3)2(C2O4)2] છે, તેમાંથી બે આયનો [Co(NH3)2(C2O4)2]+(aq)NH+4(aq) બને.
પ્રશ્ન 203.
ષટ્ઠીય ઋણ આયન લિગેન્ડ EDTAના સવર્ગ-સ્થળ નિર્દેશ સ્થાનો અને સંયોજકતા અનુક્રમે કેટલા છે ? [GHSEB – 2013]
(A) 4, -4
(B) 2, -4
(C) 6, 4
(D) 6, -4
જવાબ
(D) 6, 4
EDTA લિગેન્ડનું બંધારણ નીચે દર્શાવેલ છે.
પ્રશ્ન 204.
K4[Ni(CN)4] ના સંક્રાંતિ ધાતુ આયનમાં અયુગ્મ ઇલેક્ટ્રૉન સંખ્યા દર્શાવો. [GHSEB – 2013]
(A) શૂન્ય
(B) એક
(C) બે
(D) ઋણ
જવાબ
(A) શૂન્ય
K4[NI(CN)4] માં Ni0 છે, CN– પ્રબળ લિગેન્ડ હોવાથી 3d8 માં 4s2 માંના બે ઇલેક્ટ્રોન જઈ 3d104s0 રચના બની જવાથી અયુગ્મ e– = શૂન્ય
પ્રશ્ન 205.
KMnO4 માં સંકરણનો પ્રકાર અને આકાર ………………………….. [GHSEB – 2013]
(A) sp3 અને સમચતુલકીય
(B) dsp2 અને સમચોરસતલીય
(C) d3s અને સમતુલકીય
(D) sp3 અને સમોરસતલીય
જવાબ
(C) d3s અને સમતુલકીય
KMnO4 માં Mn7+[Ar] 3d0 4s0 છે. MnO4– માં d3s સંસ્કરણ, સમચતુલકીય આકાર છે.
પ્રશ્ન 206.
નીચેનામાંથી કયા સંકીર્ણી સામાન્ય રીતે ક્વિાલિટી દર્શાવ છે ? [GHSEB – 2013]
(A) [Co(NH3)3 (NO2)3]
(B) (Fe(NH3)2 (CN)4]–
(C) [Co(NH3)6] Cl3
(D) [Cr(C2O4)3]3-
જવાબ
(D) [Cr(C2O4)3]3-
(A) અને (B) ભૂમિતીય સમઘટકતા દર્શાવતો, સમિતિ છે.
(C) સમિતિ તલ ધરાવતો, અકિરાલ છે, બંધારણીય સમઘટકો ધરાવે છે.
(D) તેમાં અસમમિતતા કિરાલિટી છે, તે પ્રકાશ સમઘટકો ધરાવે છે.
પ્રશ્ન 207.
નીચેના પૈકી ક્યા સંકીર્ણની ભૌમિતિક રચના સમતલીય સમચોરસ છે ? [GHSEB – 2013]
(A) K[MnO4]
(B) K4[Ni(CN)4]
(C) K2[CoCl4]
(D) [Ni(NH3)2Cl2]
જવાબ
(D) [Ni(NH3)2Cl2]
પ્રશ્ન 208.
નીચેનામાંથી કર્યું વિલકિન્સન ઉદ્દીપકનું સૂત્ર છે ? [GHSEB – 2014]
(A) [(Ph3P)3 RuCl]
(B) [(Ph3P)2 (RhCl)]
(C) [(Ph3P)2 (RuCl)]
(D) [(Ph3P)3 (RhCl)]
જવાબ
(D) [(Ph3P)3 (RhCl)
પ્રશ્ન 209.
નીચેનામાંથી ક્યા સંકીર્ણની ચતુલકીય ભૂમિતિ નથી ? [GHSEB – 2014]
(A) K4[Ni(CN)4]
(B) K2[NiCl4]
(C) K[MnO4]
(D) Ni[(NH3)2Cl2]
જવાબ
(D) Ni[(NH3)2Cl2]
પ્રશ્ન 210.
CFT પ્રમાણે, [FeF6]3- સંકીર્ણ આયનના માટે નીચેનામાંથી ક્યો વિક્લ્પ યોગ્ય છે ? [GHSEB – 2014]
(A) Δ0 > P
(B) Δ0 ≥ P
(C) Δ0 < P અને Δ0 > P
(D) Δ0 < P
જવાબ
(D) Δ0 < P
પ્રશ્ન 211.
[Cr(en)3] [Cr(OX)3] માં Crની સાચી ઑક્સિડેશન સ્થિતિ અનુક્રમે કઈ છે ? [GHSEB – 2014]
(A) 6, 0
(B) 3, 4
(C) 6, 3
(D) 3, 3
જવાબ
(D) 3, 3
લિગેન્ડ en તટસ્થ છે પણ લિગેન્ડ OXનો વીજભાર = -2
∴ [Cr(OX)3] માં ત્રણ OXનો વીજભાર = -6
∴ [CrIII(en)3]3+ અને [CrIII(OX)3]3- છે.
પ્રશ્ન 212.
EDTA લિગેન્ડનો વીજભાર અને તેમાં રહેલા સવર્ગસ્થળ નિર્દેશની સંખ્યા અનુક્રમે ……………………. છે. [માર્ચ – 2015]
(A) – 6, 6
(B) – 4, 6
(C) 4, 4
(D) – 4, 4
જવાબ
(B) – 4, 6
પ્રશ્ન 213.
નીચે પૈકી કયું સંકીર્ણ આયન દૈશ્યપ્રકાશનું શોષણ કરશે નહીં ?[માર્ચ – 2015]
(A) [Cr(NH3)6]3+
(B) [Fe(H2O)6]2+
(C) [Ni(H2O)6]2+
(D) [Ni(CN)4]2-
જવાબ
(D) [Ni(CN)4]2-
પ્રશ્ન 214.
કયા સંકીર્ણનું જલીય દ્રાવણ સૌથી વધુ વાહતા ધરાવતું હશે ?. [માર્ચ – 2015]
(A) Fe3[Fe(CN)6]2
(B) (NH4)2[MoO4]
(C) K2[Cr2O7]
(D) K3[Fe(CN)6]
જવાબ
(A) Fe3[Fe(CN)6]2
પ્રશ્ન 215.
નીચેના પૈકી ક્યું લિગેન્ડ લેિટ સંયોજન બનાવતું નથી ? [માર્ચ – 2015]
(A) ઇથેન-1, 2-ડાયએમાઇન
(B) પ્રોપેન-1, 2-ડાયએમાઇન
(C) ઑક્ઝેલેટ આયન
(D) ઇષેનેમાઇન
જવાબ
(D) ઇથનેમાઇન
CH3CH2img એકદંતી લિગેન્ડ
પ્રશ્ન 216.
K [Cr(NH3)2(CO3)2] સંકીર્ણમાં ધાતુ આયનનો સવાંક અને ભૌમિતિક રચના અનુક્રમે શું હશે ? [માર્ચ – 2015]
(A) 4, સમચોરસ
(B) 6, અષ્ટલકીય
(C) 6, ત્રિકોણીય ઢિપિરામિડ
(D) 4, સમચતુષ્કલંકીય
જવાબ
(B) 6, અષ્ટલકીય
પ્રશ્ન 217.
વિલ્કિન્સન ઉદ્દીપકનો ઉપયોગ કઈ પ્રક્રિયામાં થાય છે ? [માર્ચ – 2015]
(A) સંધનન
(B) કેલોનેશન
(C) ડિહાઇડ્રોજીનેશન
(D) પોલિમરાઇઝેશન
જવાબ
(C) ડિહાઇડ્રોજીનેશન
પ્રશ્ન 218.
પેન્ટાઓમાઇન નાઈટ્રોકોબાલ્ટ(III) આયન અને પેન્ટા એમ્માઇન નાઇટ્રાઇટો કોબાલ્ટ(III) આયન કઈ સમઘટકતા દવિ છે. [માર્ચ – 2015]
(A) સિસ-ટ્રાન્સ સમઘટકતા
(B) પ્રકાશ સમઘટકતા
(C) આયનીય સમઘટકતા
(D) બંધનીય સમઘટકતો
જવાબ
(D) બંધનીય સમઘટકતા
પ્રશ્ન 219.
NiCl2 ને પાણીમાં ઓગાળતાં બનતા ઍક્વા સંકીર્ણમાં ધાતુ આયનનું સંકરણ …………………………. છે. [માર્ચ – 2015]
(A) sp3d2
(B) sp3
(C) dsp2
(D) d2sp3
જવાબ
(A) sp3d2
પ્રશ્ન 220.
27Co ના એક સંયોજનની સૈદ્ધાંતિક ચુંબકીય ચામાત્રા 3.87 BM છે, તો નીરોનામાંથી કર્યું સંયોજન સાચું હશે ? [માર્ચ – 2015]
(A) [CoF6]2-
(B) CoCl3
(C) [Co(NH3)6]3+
(D) Co(NO3)2
જવાબ
(D) Co(NO3)2
પ્રશ્ન 221.
સ્ફટિક ક્ષેત્રવાદની મર્યાદાઓ નીચેના પૈકી કયા અભ્યાસનું ક્ષેત્ર વિકસાવે છે ? [માર્ચ – 2016]
(A) સંયોજકતા બંધનવાદ
(B) VSEPR
(C) આણ્વીય કક્ષકવાદ
(D) કોસેલ લુઇસ અભિગમ
જવાબ
(C) આણ્વીય કક્ષકવાદ
પ્રશ્ન 222.
શરીરમાંથી તાંબું અને આયર્નના વધારાના પ્રમાણને દૂર કરવા માટે કયો ક્લેિટ લિગેન્ડ ઉપયોગી છે ? [માર્ચ – 2016]
(A) DMG
(B) D-પેનિસિલેમાઇન
(C) કાર્બોક્સિ પેપ્સીડેઝ-A
(D) સોડિયમ થાયોસલ્ફેટ
જવાબ
(B) D-પેનિસિલેમાઇન
પ્રશ્ન 223.
[PtII(NH3)4] [PtIV Cl6] અને [PtIV (NH3)4Cl2] [PtIICl4] કઈ સમઘટકતાનું ઉદાહરણ છે ? [માર્ચ – 2016]
(A) આયનીય
(B) જલયોજન
(C) બંધનીય
(D) કો-ઓર્ડિનેશન
જવાબ
(D) કો-ઓર્ડિનેશન
પ્રશ્ન 224.
નીચેના પૈકી કયું સંકીર્ણ સંયોજન સમયનુલકીય ભૌમિતિક રચના ધરાવતું નથી ? [માર્ચ – 2016]
(A) K[MnO4]
(B) [Ni(CO)4]
(C) K4[NI(CN)4]
(D) K2[Ni(CN)4]
જવાબ
(D) K2[Ni(CN)4]
પ્રશ્ન 225.
નીચેના પૈકી એકદંતીય ઋણ લિગેન્ડ ક્યો છે ? [માર્ચ – 2016]
(A) O2-
(B) (OX)2-
(C) CO2-3
(D) Py
જવાબ
(A) O2-
પ્રશ્ન 226.
સોડિયમ નાઇટ્રોપુસાઇડમાં રહેલા સંક્રાંતિ ધાતુ આયનનો ઑક્સિડેશન આંક ક્યો છે ? [માર્ચ – 2016]
(A) +3
(B) +2
(C) +4
(D) +5
જવાબ
(B) +2
પ્રશ્ન 227.
નીચેના પૈકી કયું સંકીર્ણ આયન પ્રકાશ સમઘટકતા દર્શાવે છે ?
(P) ટ્રાન્સ- [Cr(en)2(CN)2]+
(Q) સિસ – [Cr(en)2(CN)2]+
(R) ફેસિયલ – [Co(H2O)3(NH3)3]+3 [માર્ચ – 2016]
(A) P
(B) Q
(C) P અને Q બંને
(D) P Q અને R ત્રણેય
જવાબ
(B) Q
પ્રશ્ન 228.
[Co(NH3)6] Cl3 સંકીર્ણમાં ધાતુ આયનની પ્રાથમિક સંયોજ્ના કેટલી છે ? [માર્ચ – 2017]
(A) 9
(B) 3
(C) 6
(D) 2
જવાબ
(B) 3
પ્રશ્ન 229.
નીચેના પૈકી કર્યું સંકીર્ણ આયન અષ્ટફલકીય ક્ષેત્રમાં વધુ સ્ફટિક્ષેત્ર વિભાજન કરશે ? [માર્ચ – 2017]
(A) [Ni(F)6 )4-
(B) [N(H2O)6]2+
(C) [Ni(CO)6]2+
(D) [Ni(CN)6]4-
જવાબ
(C) [Ni(CO)6]2+
પ્રશ્ન 230.
શ્વેત અને શ્યામ ફોટોગ્રાફીમાં ફિલ્મને સોડિયમ થાયોસલ્ફેટના દ્રાવણમાં ડૂબાડતાં કર્યું સંકીર્ણ આયન બને છે ? [માર્ચ-2017]
(A) [Ag(S2O4)2]3-
(B) [Ag(S2O3)2]3-
(C) [Ag(S2O4)]2-
(D) [Ag(S2O3)2]2-
જવાબ
(B) [Ag(S2O3)2]3-
પ્રશ્ન 231.
EDTA લિગેન્ડમાં સવર્ગ સ્થળ નિર્દેશની સંખ્યા કેટલી છે ? [માર્ચ-2017]
(A) 6
(B) 4
(C) 5
(D) 2
જવાબ
(A) 6.
પ્રશ્ન 232.
નીચેના પૈકી કયા સંકીર્ણ સંયોજનમાં 3d-કક્ષકમાં દસ ઇલેક્ટ્રૉન રહેલા છે ? [માર્ચ-2017]
(A) K4[Ni(CN)4]
(B) K2[Ni(CN)4]
(C) [Ni(CO)4]Cl2
(D) K2[Ni(Cl)4]
જવાબ
(A) K4[Ni(CN)4]
પ્રશ્ન 233.
જે સંયોજનોનું વજનથી તથા ઘટકોના પ્રમાણથી બંધારણ સરખું હોય પરંતુ દ્વાવણમાં જુદા-જુદા આસનો આપે તો તે કયા પ્રકારની સમઘટકતા કહેવાય ? [માર્ચ-2017]
(A) આયનીય સમઘટકતા
(B) સ્થાન સમઘટકતા
(C) બંધનીય સમઘટકતા
(D) પ્રકાશ સમઘટકતા
જવાબ
(A) આયનીય સમઘટક્તા
પ્રશ્ન 234.
નીચેનામાંથી કર્યું સંકીર્ણ સંયોજન ૐ સંકરણ દર્શાવે છે ? [માર્ચ-2018]
(A) [Ni(NH3)2Cl2]
(B) K2[Ni(CN)4]
(C) K4[Fe(CN)6]
(D) K4[Ni(CN)4]
જવાબ
(D) K4[Ni(CN)4]
પ્રશ્ન 235.
નીચેનામાંથી ક્યા સંકીર્ણમાં પ્રકાશ સમઘટકત્તા ઉદ્ભવતી નથી ? [માર્ચ-2018]
(A) [CoCO)4(en)]3+
(B) [Co(en)(H2O)4]2+
(C) [Co(en)2(NH3)2]2+
(D) [Co(H2O)3Br3]3+
જવાબ
(D) [Co(H2O)3Br3]3+
પ્રશ્ન 236.
આલ્કેનની ડિહાઇડ્રોજીનેશન પ્રક્રિયામાં નીચેનામાંથી કર્યો સંકીર્ણ ઉપયોગી છે ? [માર્ચ-2018]
(A) [(Ph3P)3 Rh Cl]
(B) [(Ph3P) Rh Cl]
(C) ((Ph3P)3 Rh2 Cl]
(D) [(Ph3P)3 Rh Cl2]
જવાબ
(A) [(Ph3P)3 Rh Cl]
પ્રશ્ન 237.
નીચેના પૈકી ક્યા સંકીર્ણ માટે 4 સૌથી ઓછું થશે ? [માર્ચ-2019]
(A) [Co(H2O)6]3+
(B) [Co(NH3)6]3+
(C) [Co(CN6)6]3-
(D) [Co(C2O4)3]3-
જવાબ
(D) [Co(C2O4)3]3-
પ્રશ્ન 238.
એમોનિયમ ડાયએમ્માઇન ડાયઝેલેટો કોબાલ્ટેટ (III) માં રહેલી સંક્રાંતિ ધાતુ આયનની સંયોજકતા અને પ્રાથમિક દ્વિતીયક સંયોજકતા અનુક્રમે કઈ છે ? [માર્ચ-2019]
(A) 0, 4
(B) 3, 6
(C) 3, 4
(D) 1, 6
જવાબ
(B) 3, 6
NH4CoIII(NH3)2(C2O4)2]
એમોનિયમડાયએમ્માઇનડાયઑક્સેલેટોકોબાલ્ટેટ(III)
તેમાં,Co ની પ્રાથમિક સંયોજકતા = 3
લિગેન્ડ NH3 ની સંયોજકતા = 0
ઑક્ઝેલેટો C2O42- ની સંયોજકતા = -2
જેથી Co + 2NH3 + (C2O4)2 = +3 + 2(0) + 2(-2)
= 3-4=-1
Co ની સાથે જોડાયેલ બે NH3 બે સવર્ગ બંધ રચે અને બે C2O42- ચાર સવર્ગ બંધ રચે. તેથી કુલ છ સવર્ગ બંધ બને. જેથી દ્વિતીયક સંયોજકતા = 6
પ્રશ્ન 239.
એક્વારિજીયામાં પ્લેટિનમ કયા સંકીર્ણ સ્વરૂપે દ્રાવ્ય થાય છે ? [માર્ચ-2019]
(A) [PtCl6]2-
(B) [Pt(NO3)Cl5]2-
(C) [Pt(NO3)2Cl2]
(D) [PtCl4]3-
જવાબ
(A) [PtCl6]2-
3Pt + 16H+ + 4NO3– + 18Cl– → 3PtCl62- + 4NO + 8H2O
પ્રશ્ન 240.
નીચેના પૈકી સંકીર્ણ સંયોજનોની કઈ જોડ બંધનીય સમઘટકતાનું ઉદાહરણ છે ? [માર્ચ-2019]
(A) [Co(NH3)6]3++ [Cr(CN)6]3- અને [Cr(NH3)6]3+ [Co(CN)6
(B) [Co(NH3)5NO3]Cl3 અને [Co(NH3)5Cl] NO3
(C) [Co(H2O)6] Cl અને [Cr(H2O)5Cl] Cl2 · H2O
(D) [Co(NO2)(NH3)5]Cl2 અને [CoONO)(NH3)5Cl2
જવાબ
(D) [Co(NO2)(NH3)5]Cl2 અને [CoONO)(NH3)5Cl2
ONO નાઇટ્રાઇટી લિન્ગેન્ડ : તેમાં ૦ પરમાણુ વધુ Co સાથે સવર્ગ ONG– બંધ બને છે.
-NO2 નાઇટ્રોલિગેન્ડ તેમાં N પરમાણુ વડે Co ધાતુની સાથે બંધ બને છે.
પ્રશ્ન 241.
નીચેનામાંથી સૌથી વધુ સ્થાયી સંકીર્ણ ક્યું છે ? [માર્ચ, ઑગસ્ટ-2020]
(A) [Fe(H2O)6]3+
(B] [Fe(NH3)6]3+
(C) |Fe(C2O4)3]3-
(D) [FeCl6]3-
જવાબ
(C) |Fe(C2O4)3]3-
આપેલ દરેક સંકીર્ણમાં Feની ઑક્સિડેશન અવસ્થા +3 છે. પરંતુ સંકીર્ણ [Fe(C2O4)3]-3 માં ત્રણ C2O4-2 આયન છે જે કિલેટિંગ લિગેન્ડ છે તેથી તે સૌથી વધુ સ્થાયી સંકીર્ણ છે.
પ્રશ્ન 242.
ટેટ્રાઓમાઇનવાક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર ………………….. છે. [માર્ચ-2020]
(A) [Co(NH3)4(H2O)Cl]Cl3
(B) [Co(NH3)4(H2O)Cl]Cl2
(C) [Co(NH33)4(H2O)]Cl3
(D) [Co(NH3)4(H2O)Cl]3Cl2
જવાબ
(B) [Co(NH3)4(H2O)Cl]Cl2
પ્રશ્ન 243.
[Co(NH。。(H,O)Cl|Cl, સંકીર્ણ સંયોજનનું IUPAC નામ જણાવો. [ઑગસ્ટ-2020]
(A) ટેટ્રાએમ્માઇનઍક્વાક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
(B) ઍક્વાટેટ્રાએમ્માઇનક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ડાયક્લોરાઇડ
(C) ટેટ્રાએમ્માઇનઍક્વાક્લોરાઇડોકોબાલ્ટેટ(III)ક્લોરાઇડ
(D) ઍક્વાટેટ્રાએમ્માઇનક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
જવાબ
(A) ટેટ્રાએમ્માઇનઍક્વાક્લોરાઇડોકોબાલ્ટ(III)ક્લોરાઇડ
પ્રશ્ન 244.
{P(NHg2Cl2] કયા પ્રકારની સમઘટકતા દર્શાવે છે ? [ઑગસ્ટ-2020]
(A) ભૌમિતિક સમઘટકતા
(B) પ્રકાશીય સમઘટકતા
(C) બંધન સમઘટકતા
(D) આયનીકરણ સમઘટકતા
જવાબ
(A) ભૌમિતિક સમઘટકતા
પ્રશ્ન 245.
નીચે પૈકી કયો સંકીર્ણ રંગીન દ્રાવણ બનાવતો નથી ? [ઑગસ્ટ-2020]
(A) [CoCl(NH3)5]2+
(B) [Ti(H2O)6]3+
(C) [Cu(H2O)4]2+
(D) [Ni(CO)4]
જવાબ
(D) (Ni(CO)4]
સંકીર્ણ સંયોજનોમાં અયુર્ભિત 3d ઇલેક્ટ્રૉન હોય તે જ આયનો રંગીન હોય છે.
વિકલ્પ (A)માં [CoCl(NH3)5]2+ અહીં, Co+3 છે.
આથી, Co+3 ની e– રચના = [Ar]3d6
∴ અયુર્ભિત e– ની સંખ્યા = 4
વિકલ્પ (B)માં [Ti(H2O)6]3+ અહીં, Ti+3 છે.
આથી, Ti+3 ની e– રચના = [Ar]3d1
∴ અયુર્ભિત e– ની સંખ્યા = 1
વિકલ્પ (C)માં [Cu(H2O)4]2+ અહીં, Cu+2 છે.
આથી, Cu+2 ની e– રચના = [Ar]3d9
∴ અયુમ્મિત e– ની સંખ્યા = 1
વિકલ્પ (D)માં [Ni(CO)4]+2 અહીં, Ni છે.
આથી, Ni ની e– રચના = [Ar] 4s2 3d8
પરંતુ અહીં, CO પ્રબળ લિગેન્ડ હોવાથી, e–ણનું યુગ્મીકરણ કરે છે.
∴ અયુગ્નિત e– ની સંખ્યા = 0
આથી, વિકલ્પ (D)માં અયુગ્મિત e– હાજર ન હોવાથી દ્રાવણ રંગ ધરાવતો નથી.