GSEB Std 11 Chemistry MCQ Chapter 1 રસાયણવિજ્ઞાનની કેટલીક પાયાની સંકલ્પનાઓ in Gujarati

Solving these GSEB Std 11 Chemistry MCQ Gujarati Medium Chapter 1 રસાયણવિજ્ઞાનની કેટલીક પાયાની સંકલ્પનાઓ will make you revise all the fundamental concepts which are essential to attempt the exam.

GSEB Std 11 Chemistry MCQ Chapter 1 રસાયણવિજ્ઞાનની કેટલીક પાયાની સંકલ્પનાઓ in Gujarati

નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી લખો :

પ્રશ્ન 1.
CH₂O પ્રમાણસૂચક સૂત્ર ધરાવતા એક કાર્બોદિત પદાર્થનો 0.0833 મોલ જથ્થો 1 g H₂ ધરાવે છે, તો આણ્વીય સૂત્ર નીચેનામાંથી કયું થશે?
A. CH₂O
B. C₂H₄O₂
C. C₅H₁₀O₅
D. C₆H₁₂O₆
જવાબ
D. C₆H₁₂O₆
0.0833 મોલ = 1 g H₂
∴ 1 મોલ = \(\frac{1 \times 1}{0.0833}\)
= 12 g H₂
આમ, એક અણુમાં 12 H પરમાણુ છે.
∴ સંયોજનનું આણ્વીય સૂત્ર C₆H₁₂O₆ થશે.

પ્રશ્ન 2.
એક કાર્બનિક સંયોજન C, H અને N પરમાણુઓનું અનુક્રમે 9 : 1 : 3.5 વજનથી પ્રમાણ ધરાવે છે. જો સંયોજનનું આણ્વીય દળ 108 g.mol^-1 હોય, તો તે સંયોજનનું આણ્વીય સૂત્ર કયું હશે?
A. C₉HN_3.5
B. C₆H₄N
C. C₆H₈N₂
D. C₉H₄N₃
જવાબ
C. C₆H₈N₂
કુલ દળ = 9 + 1 + 3.5 = 13.5 g

= \(\frac{9 \times 108}{13.5}\) = 72 g

= \(\frac{72}{12}\) = 6
આ જ પ્રમાણે,
હાઇડ્રોજનનું દળ = \(\frac{1 \times 108}{13.5}\) = 8 g
∴ H પરમાણુની સંખ્યા = \(\frac{8}{1}\) = 8 તથા
નાઇટ્રોજનનું દળ = \(\frac{3.5 \times 108}{13.5}\) = 28 g
∴ N પરમાણુની સંખ્યા \(\frac{28}{14}\) = 2
∴ સંયોજનનું આણ્વીય સૂત્ર C₆H₈N₂ થાય.

પ્રશ્ન 3.
ધાતુના બે ઑક્સાઇડ અનુક્રમે 50% અને 40% ધાતુ ધરાવે છે. જો પ્રથમ ઑક્સાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર MO₂ હોય, તો બીજા ઑક્સાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર થાય.
A. MO₂
B. MO₃
C. M₂O
D. M₂O₅
જવાબ
B. MO₃
પ્રથમ ઑક્સાઇડ 50 % ધાતુ ધરાવે છે. આથી બાકી 50% ઑક્સિજન ધરાવે છે તથા તેનું આણ્વીય સૂત્ર MO₂ હોવાથી તેમાં 50% O₂ = 32 g O₂ થાય.
∴ 32 g ધાતુ પણ હાજર હોય.
∴ ધાતુનું પરમાણ્વીય દળ = = \(\frac{32}{1}\)
હવે, બીજા ઑક્સાઇડ માટે :

∴ બીજા ઑક્સાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર MO₃ થાય.

પ્રશ્ન 4.
ટિટેનિયમ ઑક્સાઇડ(TiO₂)ને H₂ની હાજરીમાં ગરમ કરતાં પાણી અને એક નવો ઑક્સાઇડ Ti_xO_y બને છે. જો 1.598 g TiO₂માંથી 1.438 g Ti_xO_y બને, તો નવા ઑક્સાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર ………………….. થાય.
(TiO₂નું આણ્વીય દળ = 80 g.mol^-1)
A. TiO
B. TiO₂
C. Ti₂O₃
D. Ti₃O
જવાબ
C. Ti₂O₃
1.598 g TiO₂ એ 0.16 g (1.598 – 1.438 g) ઑક્સિજન ગુમાવે છે.
∴ 80 g (1 મોલ) TiO₂ એ કેટલા g ઑક્સિજન ગુમાવે?
∴ \(\frac{80 \times 0.16}{1.598}\) = 8 g ઑક્સિજન ગુમાવે.
હવે, ‘O’ ના મોલ =
= \(\frac{8}{16}\) = 0.5 મોલ
∴ નવા ઑક્સાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર = TiO_{2 – 0.5}
= \(\mathrm{TiO}_{\frac{3}{2}}\)
= Ti₂O₃ થાય.

પ્રશ્ન 5.
જો પ્રકાશની ઝડપ 3 × 10⁸m·s^-1 હોય, તો તેના દ્વારા 4 નેનો સેકન્ડમાં કપાતું અંતર કેટલું હશે?
A. 1.2 m
B. 12 m
C. 12 × 10¹⁷ m
D. 0.12 m
જવાબ
A. 1.2 m
1 sમાં 3 × 10⁸ m અંતર કાપે.
∴ 4 × 10^-9 s (4 ns)માં કાપેલું અંતર
= \(\frac{4 \times 10^{-9} \times 3 \times 10^8}{1}\)
= 12 × 10^-1 m = 1.2 m

પ્રશ્ન 6.
કયા તાપમાને °C = °F થાય?
A. 40°C
B. – 40°C
C. 41.25 °C
D. – 41.25 °C
જવાબ
B. – 40°C
°F = \(\frac{9}{5}\) (°C) + 32માં રકમ મુજબ °F = °C લેતાં,
°C = \(\frac{9}{5}\) (°C) + 32
∴ 5 °C = 9 °C + (32 × 5)
∴ – 4°C = 32 × 5
∴ °C = \(\frac{-32 \times 5}{4}\) = – 40 °C = – 40 °F

પ્રશ્ન 7.
બે પ્રવાહીના ઉત્કલનબિંદુમાં 18 °Fનો તફાવત છે. જો એક પ્રવાહીનું ઉત્કલનબિંદુ 111 °C હોય, તો બીજા પ્રવાહીનું ઉત્કલનબિંદુ શોધો.
A. 118.2 °C
B. 101 °C
C. 103.2 °C
D. 93 °C
જવાબ
B. 101 °C
Δ °F = \(\frac{9}{5}\) (C₂ – C₁)
∴ 18 = \(\frac{9}{5}\) (111 – C₁)
∴ C₁ = 101 °C

પ્રશ્ન 8.
કાર્બિનોલમાં કાર્બનનું દળ % …………………… થાય.
A. 32.25
B. 37.50
C. 32.50
D. 38.50
જવાબ
B. 37.50
કાર્બિનોલ(CH₃OH)માં Cનું દળ % = \(\frac{12 \times 100}{32}\)
= 37.50%

પ્રશ્ન 9.
જો કોઈ સંયોજન વજનથી 8% સલ્ફર ધરાવતો હોય, તો તેનું આણ્વીય દળ કેટલું હશે? (Sનું પરમાણ્વીય દળ 32 g.mol^-1)
A. 40 g
B. 400 g
C. 4 g
D. 400 kg
જવાબ
B. 400 g

પ્રશ્ન 10.
એક દ્વિસંયોજક ધાતુનો તુલ્યદળ 32 છે, તો ધાતુના નાઇટ્રેટ ક્ષારનું આણ્વીય દળ કેટલું હશે? (N અને Oનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે 14.0 અને 16.0 u છે.)
A. 32
B. 64
C. 68
D. 188
જવાબ
D. 188

∴ ધાતુનું પરમાણ્વીય દળ = સંયોજકતા × તુલ્યદળ
= 2 × 32
= 64 g·mol^-1
હવે, ધાતુ નાઇટ્રેટ [M(NO₃)₂] → M⁺² + 2NO₃^-1 હોવાથી
આણ્વીય દળ = 1 (M) + 2 (N) + 6 (O)
= 1 (64) + 2 (14) + 6 (16)
= 188 g.mol^-1

પ્રશ્ન 11.
સ્ફટિકમય ક્ષાર Na₂SO₄.XH₂Oને ગરમ કરતાં તે 55.9% વજન ગુમાવે છે, તો સ્ફટિકમય ક્ષારનું સૂત્ર કયું હશે?
(નિર્જળ Na₂SO4નું આણ્વીય દળ 142 g·mol-1)
A. Na₂SO₄.H₂O
B. Na₂SO₄.7H₂O
C. Na₂SO₄.5H₂O
D. Na₂SO₄.10H₂O
જવાબ
D. Na₂SO₄.10H₂O
ધારો કે, સજળ ક્ષારનું વજન = 100 g
∴ નિર્જળ ક્ષારનું વજન = 100 – 55.9: = 44.1 g
હવે, નિર્જળ Na₂SO₄નું આણ્વીય દળ 142 g હોવાથી
44. 1 g Na₂SO₄ એ 55.9g H₂O સાથે જોડાયેલ છે.
∴ 142 g Na₂SO₄ એ (?)
\(\frac{142 \times 55.9}{44.1}\) = 180 g H₂O સાથે જોડાય છે.
હવે, પાણીના મોલ = = \(\frac{180}{18}\) = 10 અણુ પાણી
∴ સ્ફટિકમય ક્ષારનું સૂત્ર Na₂SO₄.10H₂O થાય.

પ્રશ્ન 12.
એક વાયુમય મિશ્રણ વજનથી 1 : 4ના પ્રમાણમાં ઑક્સિજન અને નાઇટ્રોજન ધરાવતું હોય, તો તેમના અણુઓની સંખ્યાનો ગુણોત્તર કેટલો થશે? (Nનું પરમાણ્વીય દળ 14g.mol^-1)
A. 1 : 4
B. 32 : 7
C. 7 : 32
D. 4 : 1
જવાબ
C. 7 : 32
વજનથી ગુણોત્તર 1/4
∴ મોલ-ગુણોત્તર = \(\frac{1 / 32}{4 / 28}=\frac{7}{32}\) = 7 : 32

પ્રશ્ન 13.
કૅફીનનું આણ્વીય દળ 194 છે. જો તેમાં વજનથી 28.9 % નાઇટ્રોજન હોય, તો કૅફીનના એક અણુમાં નાઇટ્રોજનના પરમાણુની સંખ્યા શોધો.
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
જવાબ
D. 4
કૅફીનના એક અણુનું આણ્વીય દળ 194 g છે અને તે વજનના 28.9 % નાઇટ્રોજન ધરાવે છે.

પ્રશ્ન 14.
કોઈ એક તત્ત્વનું તુલ્યદળ 4 છે અને તેના ક્લોરાઇડની બાષ્પઘનતા 59.25 હોય, તો આ તત્ત્વની સંયોજકતા શોધો.
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
જવાબ
C. 3

પ્રશ્ન 15.
200 mL યૂરિયાના જલીય દ્રાવણમાં યૂરિયાના 6.02 × 10²² અણુ હોય, તો યૂરિયાના દ્રાવણની સાંદ્રતા કેટલી હશે?
A. 0.02 M
B. 0.5 M
C. 50 M
D. 0.1 M
જવાબ
B. 0.5 M
6.022 × 10²³ યૂરિયાના અણુ = 1 મોલ યૂરિયા
∴ 6.02 × 10²² યૂરિયાના અણુ = (?)
∴ યૂરિયાના મોલ = \(\frac{6.022 \times 10^{22}}{6.022 \times 10^{23}}\) = 10^-1
હવે, મોલારિટી = \(\frac{10^{-1}}{200}\) × 1000 = 0.5 M

પ્રશ્ન 16.
30 mL H₂ અને 20 mL O₂ મિશ્ર થઈ H₂O બનાવે છે. પ્રક્રિયાને અંતે શું બાકી રહેશે?
A. 10 mL H₂
B. 5 mL H₂
C. 10 mL O₂
D. 5 mL O₂
જવાબ
D. 5 mL O₂
2H₂ + O₂ → 2H₂O
સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે,
2 mL H₂ સાથે 1 mL O₂ પ્રક્રિયા કરે છે.
∴ 30 mL H₂ સાથે 15 mL O₂ પ્રક્રિયા કરે છે.
∴ બાકી રહેતા O₂નું કદ = 20 – 15 = 5 mL O₂

પ્રશ્ન 17.
200 mL NaOHના સેન્ટિનોર્મલ દ્રાવણમાંથી ડેસિનોર્મલ દ્રાવણ બનાવવા કેટલું પાણી ઉમેરવું પડશે?
A. 200 mL
B. 400 mL
C. 800 mL
D. 600 mL
જવાબ
C. 800 mL
N₁V₁ = N₂V₂
V₁ = સેન્ટિનોર્મલ = \(\frac{N}{2}\)
V₂ = ડેસિનોર્મલ = \(\frac{N}{10}\)
∴ 200 × \(\frac{\mathrm{N}}{2}=\frac{\mathrm{N}}{10}\) × V₂
∴ 1000 = V₂
ઉમેરવું પડતું પાણી = 1000 – 200 = 800 mL

પ્રશ્ન 18.
10 mL 0.2 N HCl, 40 mL 0.3 N HNO₃ અને 50 mL 0.5 N H₂SO₄ના દ્રાવણને મિશ્ર કરતાં બનતા મિશ્રણની નોર્માલિટી કેટલી હશે?
A. 0.24 N
B. 0.39 N
C. 0.44N
D. 0.54N
જવાબ
B. 0.39 N
N₁V₁ + N₂V₂ + N₃V₃ = N_xV_x
∴ 0.2 × 10 + 0.3 × 40 + 0.5 × 50 = N × 100
∴ 2 + 12 + 25= N × 100
∴ \(\frac{39}{100}\) = N ∴ N = 0.39

પ્રશ્ન 19.
બે તત્ત્વ A અને Bનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે 40 અને 80 g·mol^-1 છે. જો x g A y પરમાણુ ધરાવે છે, તો 2x g B કેટલા પરમાણુ ધરાવે?
A. \(\frac{y}{2}\)
B. \(\frac{y}{3}\)
C. y
D. 2y
જવાબ
C. y
Aના મોલ = \(\frac{x}{40}\)
∴ Aના પરમાણુની સંખ્યા (y) = \(\frac{x}{40}\) x 6.022 × 10²³
∴ x = \(\frac{40 y}{6.022 \times 10^{23}}\)
હવે, Bના મોલ = \(\frac{2 x}{80}\)
∴ Bના પરમાણુની સંખ્યા =\(\frac{2 x}{80}\) × 6.022 × 10²³
= \(\frac{2 \times 40 y \times 6.022 \times 10^{23}}{80 \times 6.022 \times 10^{23}}\) = y

પ્રશ્ન 20.
32.2 g Na₂SO₄.10H₂Oમાં કેટલા ગ્રામ ઑક્સિજન હોય?
A. 16
B. 2.24
C. 18.0
D. 22.4
જવાબ
D. 22.4
Na₂SO₄.10H₂O નું આણ્વીય દળ = 322 g.mol^-1
322 g Na₂SO₄.10H₂O = 14 (16) g ઑક્સિજન
∴ 32.2 g Na₂SO₄.10H₂O = (?)
∴ \(\frac{32.2 \times 14 \times 16}{322}\) = 22.4g ઑક્સિજન

પ્રશ્ન 21.
દ્રાવણમાં રહેલા ઑક્ટ્રેલિક ઍસિડનું પ્રમાણ H₂SO₄ની હાજરીમાં KMnO₄ સાથે અનુમાપન કરીને નક્કી કરી શકાય છે. પરંતુ અનુમાપન HClની હાજરીમાં કરવામાં આવે, તો સંતોષકારક પરિણામ મળતું નથી, કારણ કે …
A. HClનું ઑક્ટ્રેલિક ઍસિડ વડે Cl₂માં ઑક્સિડેશન થાય છે.
B. ઑક્ઝેલિક ઍસિડ ઉપરાંત HCl દ્રાવણમાં H⁺ આયનો મુક્ત કરે છે.
C. HCl પરમેંગેનેટનું Mn²⁺માં રિડક્શન કરે છે.
D. HCl વડે ઑક્ઝેલિક ઍસિડનું CO₂ અને H₂Oમાં ઑક્સિડેશન થાય છે.
જવાબ
C. HCl પરમેંગેનેટનું Mn²⁺માં રિડક્શન કરે છે.
કારણ કે, ઑક્ઝેલિક ઍસિડ કરતાં HCl પ્રબળ રિડક્શનકર્તા છે. તેથી HCl એ MnO₄^–નું Mn²⁺માં રિડક્શન કરે છે.

પ્રશ્ન 22.
392 mg H₂SO₄ માંથી 1.204 × 10²¹ અણુઓ દૂર કરતાં H₂SO₄ના કેટલા મોલ બાકી રહેશે?
A. 2.0 × 10^-3
B. 1.2 × 10^-3
C. 1.5 × 10^-3
D. 4.0 × 10^-3
જવાબ
A. 2.0 × 10^-3
392 mg H₂SO₄ ના મોલ = \(\frac{392 \times 10^{-3}}{98}\)
= 4 × 10^-3 મોલ
4 × 10^-3 મોલ H₂SO₄ 4 × 10^-3 × 6.022 × 10²³
= 24.088 × 10²⁰
= 2.4088 × 10²¹ અણુ H₂SO₄
બાકી રહેતા H₂SO₄ના અણુ
= 2.408 × 10²¹ – 1.204 × 10²¹
= 1.201 × 10²¹ અણુ
= \(\frac{1.201 \times 10^{21}}{6.022 \times 10^{23}}\) = 2.0 × 10^-3 મોલ

પ્રશ્ન 23.
FeS₂નું હવાની હાજરીમાં દહન કરતાં Fe₂O₃માં રૂપાંતર પામે છે. પ્રક્રિયા દરમિયાન લોખંડના વજનમાં કેટલા ટકા ફેરફાર થશે?
(Fe = 56 g.mol^-1)
A. 12 % વધારો
B. 23 % વધારો
C. 32 % ઘટાડો
D. 21 % વધારો
જવાબ
B. 23 % વધારો

પ્રશ્ન 24.
8 g NaOH ને પાણીમાં ઓગાળી 250 mL દ્રાવણ બનાવવામાં આવ્યું છે. આ દ્રાવણને 500 mL બનાવવા પાણી ઉમેરી મંદ કરવામાં આવે છે. આ મંદ દ્રાવણમાં NaOH ના મોલ અને મોલારિટી કેટલી હશે ? (NaOHનું આણ્વીય દળ = 40 g.mol^-1)
A. 0.2 મોલ, 0.04 M
B. 0.1 મોલ, 0.4 M
C. 0.2 મોલ, 0.4 M
D. 0.1 મોલ, 0.04 M
જવાબ
C. 0.2 મોલ, 0.4 M

પ્રશ્ન 25.
2 લિટર 3 M H₂SO₄નું દ્રાવણ બનાવવા 96% w / w H₂SO₄નું કેટલું કદ હોવું જોઈએ ? (દ્રાવણની ઘનતા = 1.83 g.L^-1)
A. 33.47 mL
B. 3.347 mL
C. 343.7 mL
D. 334.82 mL
જવાબ
D. 334.82 mL

= \(\frac{96 \times 1.83 \times 10}{98}\)
= 17.92
હવે, M₁V₁ = M₂V₂
∴ 17.92 × V₁ = 3 × 2000
∴ V₁ = \(\frac{3 \times 2000}{17.92}\)
= 334.82 mL

પ્રશ્ન 26.
ધાતુના એક ઑક્સાઇડમાં 60% ધાતુ રહેલી છે. ધાતુનો તુલ્યભાર કેટલો થશે?
A. 12
B. 40
C. 24
D. 48
જવાબ
A. 12

= \(\frac{8 \times 60}{40}\)
= 12

પ્રશ્ન 27.
AB₂ અને A₂B₃ એમ બે સંયોજનો તત્ત્વ A અને Bમાંથી બનેલ છે. 0.15 મોલ સંયોજનનું વજન. અનુક્રમે 9.3 અને 15.9 g છે, તો તત્ત્વ A અને Bનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે શોધો.
A. 18, 26
B. 26, 18
C. 9, 23
D. 23, 9
જવાબ
B. 26, 18
ધારો કે, A અને Bનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે a અને b છે.
∴ 0.15 (a + 2b) = 9.3g
તેથી a + 2b = 62g ………… (1)
અને 0.15 (2a + 3b) = 15.9g
તેથી 2a + 3b = 106g …………. (2)
સમીકરણ (1) અને (2)ને ઉકેલતાં, a = 26 તથા b = 18

પ્રશ્ન 28.
2 L કદ ધરાવતું 0.02 મોલ [Co(NH₃)₅SO₄] Br અને 0.02 મોલ [Co(NH₃)₅Br] SO₄નું મિશ્રણ ‘X’ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે, તો
1 L મિશ્રણ ‘X’ + AgNO₃(અધિક્યમાં) → Y
1 L મિશ્રણ ‘X’ + BaCl₂(અધિક્યમાં) → Z
પ્રક્રિયામાં Y અને Zની મોલ-સંખ્યા ગણો.
A. 0.01, 0.01
B. 0.02, 0.01
C. 0.01, 0.02
D. 0.02, 0.02
જવાબ
A. 0.01, 0.01
2L દ્રાવણમાં 0.02 મોલ Br^– અને 0.02 મોલ SO₄^2- આયનો છે.
∴ 1 L મિશ્રણ Xમાં 0.01 મોલ Br^– અને 0.01 મોલ SO₄^-2 આયનો.
તેથી Y = 0.01 મોલ AgBr
Z = 0.01 મોલ BaSO₄

પ્રશ્ન 29.
2.76 g સિલ્વર કાર્બોનેટને સખત તપાવવા પ્રાપ્ત થતા અવશેષનું વજન …
A. 2.16 g થાય.
B. 2.48 g થાય.
C. 2.32 g થાય.
D. 2.64 g થાય.
જવાબ
C. 2.32 g થાય.

પ્રશ્ન 30.
કુદરતી રીતે મળી આવતા બોરોનના બે સમસ્થાનિકોના પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે 10.01 અને 11.01 છે. બંને સમસ્થાનિકોનું પ્રમાણ ગણો.
(કુદરતમાં મળતા બોરોનનું પરમાણ્વીય દળ = 10.81 u)
A. 20 % અને 80 %
B. 80 % અને 20 %
C. 25 % અને 75 %
D. 75 % અને 25 %
જવાબ
A. 20 % અને 80 %
ધારો કે, પરમાણ્વીય દળ 10.01 ધરાવતા સમસ્થાનિકના ટકા x છે.
∴ પરમાણ્વીય દળ 11.01 ધરાવતા સમસ્થાનિકના ટકા y = 100 – x થશે.
હવે, સરેરાશ પરમાણ્વીય દળ = \(\frac{10.01 \times(100-x) 11.01}{100}\)
∴ 10.81 = \(\frac{10.01 \times(100-x) 11.01}{100}\)
∴ x = 20 %
∴ y = 100 – x = 100 – 20 = 80 %

પ્રશ્ન 31.
N₂(g) + 3H₂(g) → 2NH₃(g) પ્રક્રિયામાં 2000 g N₂ની 1000 g H₂ સાથે પ્રક્રિયા થાય છે. કયો પ્રક્રિયક, પ્રક્રિયા પામ્યા વગર બાકી રહેશે? કેટલો?
A. N₂, 2428 g
B. H₂, 428.6 g
C. N₂, 571.4 g
D. H₂, 571.4 g
જવાબ
D. H₂, 571.4 g

∴ 2000 g (?)
∴ \(\frac{2000 \times 6}{28}\) = 428.6 g
અહીં, 1000 g H₂ આપેલ છે.
તેથી 1000 – 428.6 g = 571.4g H₂ બાકી રહે.

પ્રશ્ન 32.
FeSO₄.7H₂O અને Fe₂(SO₄)₃.9H₂Oનું 5.5 g વજન ધરાવતા મિશ્રણનું સંપૂર્ણ ઑક્સિડેશન કરવા 5.4mL 0.1 N KMnO₄ના દ્રાવણની જરૂર પડતી હોય, તો મિશ્રણમાં Fe₂(SO₄)₃.9H₂Oની મોલ-સંખ્યા ગણો.
A. 0.0095
B. 0.15
C. 0.0952
D. 1.52
જવાબ
A. 0.0095
FeSO₄.7H₂Oનું દળ = \(\frac{5.4 \times 0.1 \times 278}{1000}\) = 0.15 g
Fe₂(SO₄)₃.9H₂Oના મોલ = \(\frac{5.5-0.15}{562}\) = 0.0095

પ્રશ્ન 33.
95 % CaCO₃ ધરાવતા 200 kg ચૂનાના પથ્થરને ગરમ કરવાથી કેટલો કૅલ્શિયમ ઑક્સાઇડ મળે?
A. 56 kg
B. 190 kg
C. 170 kg
D. 107 kg
જવાબ
D. 107 kg

હવે, 95% CaCO₃ ધરાવતા 200 kg ચૂનાના પથ્થરમાં
CaCO₃નું વજન = \(\frac{200 \times 95}{100}[latex] = 190 kg
પ્રક્રિયા સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે,
ઉત્પન્ન થતું CaOનું વજન = [latex]\frac{190 \times 10^3 \times 56 \mathrm{~g}}{100 \mathrm{~g}}[latex]
= 106.4 kg ≅ 107 kg

પ્રશ્ન 34.
હવામાં રહેલા ઘટકોનું કદથી પ્રમાણ N₂ 78%, O₂ 21 %, Ar 0.9 % અને CO₂ 0.1% હોય, તો આણ્વીય દળ કેટલું થાય?
A. 28.9
B. 32.4
C. 16.4
D. 14.5
જવાબ
A. 28.9
હવાનું આણ્વીય દળ
= [latex]\frac{78 \times 28+21 \times 32+0.9 \times 40+0.1 \times 44}{78+21+0.9+0.1}\)
= 28.9 g·mol^-1

પ્રશ્ન 35.
માટીના એક નમૂનાને અંશતઃ શુષ્ક કર્યા બાદ તેમાં 50 % સિલિકા અને 7 % પાણી રહેલું માલૂમ પડ્યું. માટીના મૂળ નમૂનામાં જો 12 % પાણી હોય, તો મૂળ નમૂનામાં સિલિકાનું ટકાવાર પ્રમાણ શોધો.
A. 47%
B. 43 %
C. 7 %
D. 50 %
જવાબ
A. 47%

શુષ્ક કરતાં પહેલાં અને શુષ્ક કર્યા બાદ રેતી અને માટીના પ્રમાણનો ગુણોત્તર અચળ જ રહે છે.
∴ \(\frac{50}{43}=\frac{x}{88-x}\)
∴ 43x = 50 (88 – x)
x = 47.31 % ≅ 47%

પ્રશ્ન 36.
5 મોલ A અને 8 મોલ B લઈ પ્રક્રિયા થતા A + 2B → C કરવામાં આવે તો કેટલા મોલ C પ્રાપ્ત થાય?
A. 5
B. 8
C. 16
D. 4
જવાબ
A. 5
A મર્યાદિત પ્રક્રિયક હોવાથી 5 મોલ C પ્રાપ્ત થાય.

પ્રશ્ન 37.
કાચી ધાતુમાં વજનથી 1.24% ખનીજ ઓર્જેન્ટાઇટ Ag₂S છે. 1.0g શુદ્ધ ચાંદી મેળવવા કેટલા ગ્રામ કાચી ધાતુની જરૂર પડે? (Ag અને Sનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે 108 અને 32 u)
A. 23.15 g
B. 69.45 g
C. 92.6 g
D. 46.3 g
જવાબ
C. 92.6 g

પ્રશ્ન 38.
3 M Na₂S₂O₃ના દ્રાવણની ઘનતા 1.25 g.mL^-3 છે.
Na⁺ અને S₂O₃^2- આયનોની મોલાલિટી ગણો.
A. 3.865, 7.732
B. 7.732, 3.865
C. 1.933, 7.732
D. 7.732, 1.933
જવાબ
B. 7.732, 3.865

પ્રશ્ન 39.
હેબર પદ્ધતિમાં 30 L H₂ અને 30 L N₂ સાથેની પ્રક્રિયાથી 50% નીપજ મળે છે, તો પ્રક્રિયાને અંતે કયું મિશ્રણ બાકી રહેશે?
A. 20 L NH₃, 25 L N₂, 20 L H₂
B. 10 L NH₃, 25 L N₂, 15 L H₂
C. 20 L NH₃, 10L N₂, 30 L H₂
D. 20 L NH₃, 25 L N₂, 15 L H₂
જવાબ
B. 10 L NH₃, 25 L N₂, 15 L H₂
N₂(g) + 3H₂(g) → 2NH₃(g) સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે

• 1 L N₂ સાથે 3 L H₂ સંયોજાઈ 2 L NH₃ બને છે. આથી N₂ એ મર્યાદિત પ્રક્રિયક બને.
• આમ, 10 L N₂ સાથે 30 L H₂ સંયોજાઈ 20 L NH₃ બને છે.
  પરંતુ અહીં 50% નીપજ પ્રાપ્ત થાય છે.
  ∴ 10 L NH₃ બનાવવા 5 L N₂ વપરાય છે.
  ∴ પ્રક્રિયા થયા વગરનો N₂ = 30 – 5 = 25 L
  ∴ પ્રક્રિયા પામેલ H₂ = 15 L
  ∴ પ્રક્રિયા પામ્યા વગરનો H₂ = 30 – 15 = 15 L
  ∴ બાકી રહેલ મિશ્રણ = 10 L NH₃, 25 L N₂, 15 L H₂

પ્રશ્ન 40.
1 L પ્રોપેનનું 0 °C તાપમાને અને 1 bar દબાણે સંપૂર્ણ દહન કરવા કેટલા L O₂ જોઈશે?
A. 6 L
B. 5 L
C. 10 L
D. 7 L
જવાબ
B. 5 L

સમીકરણ પરથી,
22.4 L C₃H₈ ના દહન માટે જરૂરી O₂ = 5 × 22.4 L
∴ 1L C₃H₈ના દહન માટે જરૂરી O₂ = \(\frac{5 \times 22.4}{22.4}\)
= 5 L

પ્રશ્ન 41.
બોરોન ટ્રાયક્લોરાઇડનું હાઇડ્રોજન વડે રિડક્શન કરતાં 21.6 g બોરોન મળે છે, તો પ્રક્રિયા માટે 273 K તાપમાને અને 1 bar દબાણે જરૂરી હાઇડ્રોજનનું કદ કેટલું જોઈશે? (Bનું પરમાણ્વીય દળ = 10.8g.mol^-1)
A. 67.2 L
B. 44.8 L
C. 22.4 L
D. 89.6 L
જવાબ
A. 67.2 L
2BCl₃ + 3H₂ → 2B + 6HCl
1 મોલ H₂નું STPએ કદ = 22.4 L
∴ 3મોલ H₂નું STP એ કદ = 3 × 22.4 L
= 67.2 L
∴ જરૂરી હાઇડ્રોજનનું કદ = 67.2 L

પ્રશ્ન 42.
ધારો કે કાર્બનના પરમાણુનું વજન \(\frac{1}{12}\) ને બદલે \(\frac{1}{6}\) લેવામાં આવે, તો એક મોલ તત્ત્વનું વજન કેટલું હશે?
A. બે ગણું ઘટે
B. બે ગણું વધે
C. કોઈ ફેરફાર થશે નહિ
D. તત્ત્વના પરમાણ્વીય દળનો અંશ બને
જવાબ
A. બે ગણું ઘટે
\(\frac{1}{12}\) ને બદલે \(\frac{1}{6}\) એટલે કે વજન અડધું કરતાં બે ગણું ઘટે.

પ્રશ્ન 43.
નીચેની પ્રક્રિયાઓ દ્વારા સલ્ફર ટ્રાયૉક્સાઇડ વાયુ બનાવવામાં આવે છે :
(1) Cu₂S + Osub>2 → Cu₂O + SO₂
(2) 2SO₂ + O₂ → 2SO₃
159 g Cu₂Sમાંથી કેટલા ગ્રામ સલ્ફર ટ્રાયૉક્સાઇડ બનશે?
(પરમાણ્વીય દળ : Cu = 63.5, S = 32, O = 16 g.mol^-1)
A. 80 g
B. 128 g
C. 160 g
D. 64 g
જવાબ
A. 80 g
પ્રક્રિયા (1) પરથી,
159 g Cu₂માંથી 64 g SO₂ મળે.
∴ 159 g Cu₂માંથી (?)
= \(\frac{152 \times 64}{159}\) = 64 g
પ્રક્રિયા (2) પરથી,
128 g SO₂માંથી 160 g SO₃ મળે.
∴ 64 g SO₂માંથી (?)
= \(\frac{64 \times 160}{128}\) = 80 g

પ્રશ્ન 44.
સ્ફટિક જળયુક્ત સંકીર્ણ ક્ષાર[Fe(SCN)₃.mH₂O]માં 19 % વજનથી પાણી હોય, તો m = ……………… .
A. 2
B. 3
C. 4
D. 7
જવાબ
B. 3
[Fe(SCN)₃.mH₂O] નું આણ્વીય દળ
= 1 (Fe) +3 [1(S) + 1 (C) + 1 (N)] + 18 m
= 1 (56) + 3 [32 + 12 + 14] + 18 m
= 230 + 18 m
હવે, H₂Oનું દળ % =
∴ 19 = \(\frac{18 \mathrm{~m} \times 100}{230+18 \mathrm{~m}}[latex]
∴ m = 3.

પ્રશ્ન 45.
CH₃COOH + C₂H₅OH → CH₃COOC₂H₅ + H₂Oમાં 72 g ઍસિટિક ઍસિડ એ 2.77 × 10²⁵ જેટલા ઇથેનોલના પરમાણુ સાથે પ્રક્રિયા કરે છે. આ પ્રક્રિયામાં મર્યાદિત (અપૂરતો) પ્રક્રિયક કયો હશે?
A. CH₃COOH
B. C₂H₅OH
C. A અને B બંને
D. CH₃COOC₂H₅
જવાબ
A. CH₃COOH

[latex]\frac{72 \times 6.022 \times 10^{23}}{60}\) = 7.226 × 10²³ અણુઓ મળે.
પરંતુ અહીં ઇથેનોલના અણુઓની સંખ્યા 2.77 × 10²⁵ આપેલ છે. આથી કહી શકાય કે, CH³COOH એ અપૂરતો (મર્યાદિત) પ્રક્રિયક છે.

પ્રશ્ન 46.
60 g પાણીમાં કેટલા ગ્રામ ક્ષાર ઓગાળવો જોઈએ, જેથી દ્રાવણ 25 % w/w બને ?
A. 40
B. 20
C. 60
D. 100
જવાબ
B. 20

પ્રશ્ન 47.
200 mL 1 M HCl એ 150 1 M Na₂CO₃ સાથે મિશ્ર કરતાં બનતું દ્રાવણ કેવો ગુણ ધરાવશે?
A. ઍસિડિક
B. બેઝિક
C. તટસ્થ
D. ઉભયગુણી
જવાબ
B. બેઝિક
HCl માટે 1 M = 1 N HCl
તથા Na₂CO₃ માટે 150 mL, 1 M = Na₂CO₃
= 300 mL 1N Na₂CO₃ (∵ Na₂CO₃ માટે n = 2)
આમ, 200 mL Na₂CO₃ એ 200 mL 1 NHCIને તટસ્થ કરે.
∴ દ્રાવણમાં 100 mL 1N Na₂CO₃ બાકી રહેશે.
∴ દ્રાવણ બેઝિક બનશે.

પ્રશ્ન 48.
આપેલ સંયોજનના બેન્ઝિનમાં બનાવેલ x મોલલ દ્રાવણમાં દ્રાવ્યના મોલ-અંશ 0.2 હોય, તો X = …………….. થાય. (બેન્ઝિનનું આણ્વીય દળ 78 g· mol^-1 છે.)
A. 3.205
B. 1.0
C. 0.8
D. 12.82
જવાબ
A. 3.205
x મોલલ દ્રાવણ એટલે 1000 g દ્રાવક(બેન્ઝિન)માં x મોલ દ્રાવ્ય છે.
હવે, બેન્ઝિનના મોલ = \(\frac{1000}{78}\) = 12.82
તથા બેન્ઝિનના મોલ-અંશ = 1 – 0.2 = 0.8
∴ બેન્ઝિનના મોલ-અંશ =
0.8 = \(\frac{12.82}{x+12.82}\)
∴ x = 3.205

પ્રશ્ન 49.
લોખંડની પાણીની વરાળ સાથેની પ્રક્રિયાથી તેનો ઑક્સાઇડ બને છે, તો 18o પાણીની વરાળ સાથે પ્રક્રિયા અનુભવતા લોખંડનું વજન શોધો. (Feનું પરમાણ્વીય દળ 56 g.mol^-1)
A. 84
B. 42
C. 21
D. 56
જવાબ
B. 42

પ્રશ્ન 50.
એક પદાર્થનું ચોક્કસ વજન 30.5 g છે. એક વિદ્યાર્થી દ્વારા તે પદાર્થનું ત્રણ વખત વજન કરવામાં આવ્યું. જેનાં અવલોકનો અનુક્રમે 25.5 g, 25.4 g અને 25.6 g છે, તો તે વિદ્યાર્થી …
A. વધુ પરિશુદ્ધ છે.
B. વધુ ચોક્કસ છે.
C. ઓછો પરિશુદ્ધ છે.
D. કંઈ કહી શકાય નહિ.
જવાબ
A. વધુ પરિશુદ્ધ છે.
મળેલ ત્રણેય મૂલ્યો લગભગ સમાન હોવાથી તે વધુ પરિશુદ્ધ બને, પણ ચોક્કસ નથી.

પ્રશ્ન 51.
100 mL PH₃ને ગરમ કરતાં P અને H₂ પ્રાપ્ત થાય છે.
પ્રક્રિયા દરમિયાન કદમાં શો ફેરફાર થશે?
A. 50 mLનો વધારો
B. 100 mLનો વધારો
C. 150 mLનો વધારો
D. 50 mLનો ઘટાડો
જવાબ
A. 50 mLનો વધારો

∴ \(\frac{100 \times 3}{2}\) = 150
∴ કદમાં થતો વધારો 150 – 100 = 50 mL

પ્રશ્ન 52.
(i) હાઇપોફૉસ્ફરસ ઍસિડ (ii) ઑર્થોફૉસ્ફરસ ઍસિડ
(iii) કેરોઝ ઍસિડ (iv) ગ્લાયસીન
ઉપરોક્ત ઍસિડ પૈકી …

A. (i), (ii) મૉનોબેઝિક; (iii) ડાયબેઝિક; (iv) ઉભયગુણી છે.
B. (ii) મૉનોબેઝિક; (i), (iii) ડાયબેઝિક; (iv) ઉભયગુણી છે.
C. (i) મૉનોબેઝિક; (ii), (iii) ડાયબેઝિક; (iv) ઉભયગુણી છે.
D. (i), (ii), (iii) ડાયબેઝિક અને (iv) ઉભયગુણી છે.
જવાબ
C. (i) મૉનોબેઝિક; (ii), (iii) ડાયબેઝિક; (iv) ઉભયગુણી છે.

પ્રશ્ન 53.
મોલારિટી અને નોર્માલિટી વચ્ચેનો સંબંધ નીચેના પૈકી કયો સાચો છે?
A. નોર્માલિટી = × મોલારિટી
B. ઍસિડ માટે : નોર્માલિટી = બેઝિકતા × મોલારિટી
C. બેઇઝ માટે : નોર્માલિટી = ઍસિડિકતા × મોલારિટી
D. આપેલ તમામ
જવાબ
D. આપેલ તમામ
સૈદ્ધાંતિક અને પ્રાયોગિક વ્યાખ્યાનુસાર

પ્રશ્ન 54.
નીચેનામાંથી કઈ રાશિ એકમ રહિત છે?
A. મોલાલિટી
B. મોલારિટી
C. મોલ-અંશ
D. આપેલ તમામ
જવાબ
C. મોલ-અંશ
વ્યાખ્યાનુસાર

પ્રશ્ન 55.
0.6 m લંબાઈ, 10 cm પહોળાઈ અને 150 mm ઊંડાઈ ધરાવતા પાત્રનું કદ Lમાં શોધો.
A. 90 L
B. 9 L
C. 0.9 L
D. 0.09 L
જવાબ
B. 9 L
V = l × b × h
= (0.6 m) × (10 × 10^-2 m) × (150 × 10^-3 m)
= 9 x 10^-3 m³ = 9 L

પ્રશ્ન 56.
એક પદાર્થની ઘનતા 12.6 g.cm^-3 છે. આ પદાર્થની ઘનતા kg. L^-1માં શોધો.
A. 12.6
B. 1.26
C. 12600
D. 126000
જવાબ
A. 12.6

પ્રશ્ન 57.
1.8 × 10^-2kmને cmમાં ફેરવો.
A. 180
B. 1800
C. 18000
D. 180000
જવાબ
B. 1800
1.8 × 10^-2 km = 18 m = 1800 cm

પ્રશ્ન 58.
નીચેના પૈકી કયું મિશ્રણ નથી?
A. સિમેન્ટ
B. આયોડિનયુક્ત મીઠું
C. ઓઝોન
D. હવા
જવાબ
C. ઓઝોન
ઓઝોન(O₃)માં ફક્ત ઑક્સિજન પરમાણુ હોય છે.

પ્રશ્ન 59.
નીચેના પૈકી કયું વિષમાંગ મિશ્રણ છે?
A. પેટ્રોલ
B. કેરોસીન
C. દૂધ
D. પિત્તળ
જવાબ
C. દૂધ
દૂધ એ વિષમાંગ મિશ્રણ છે.

પ્રશ્ન 60.
7.45 g KCl સાથે કેટલા ગ્રામ સિલ્વર નાઇટ્રેટ સંયોજાય, તો 14.35 g AgCl અને 10.1 g KNO₃ બને?
A. 31.9
B. 17
C. 34
D. 21.8
જવાબ
B. 17

∴ X = 14.35 + 10.1 – 7.45 = 17

પ્રશ્ન 61.
નીચેના પૈકી કઈ જોડ ગુણક પ્રમાણના નિયમનું ઉદાહરણ છે?
A. MgO અને Mg(OH)₂
B. H₂O અને D₂O
C. CO અને CO₂
D. KCl અને KBr
જવાબ
C. CO અને CO₂
સમાન પ્રકારનાં તત્ત્વો હોવાથી.

પ્રશ્ન 62.
“2 L H₂ વાયુ એ 1 L O₂ વાયુ સાથે સંયોજાઈને 2 L પાણીની બાષ્પ બનાવે છે.” આ વિધાન કયા નિયમનું દૃષ્ટાંત છે?
A. ગૅલ્યુસેકનો વાયુના સંયોજિત કદનો નિયમ
B. સંયોજિત ભારનો નિયમ
C. નિશ્ચિત સંરચનાનો નિયમ
D. ગુણક પ્રમાણનો નિયમ
જવાબ
A. ગૅલ્યુસેકનો વાયુના સંયોજિત કદનો નિયમ
ગૅલ્યુસેકનો વાયુ માટેનો સંયોજિત કદના નિયમ મુજબ

પ્રશ્ન 63.
3.01 × 10²¹ ઑક્સિજનના અણુઓનું દળ કેટલું થશે?
A. 16 amu
B. 0.16 amu
C. 0.16 g
D. 16 g
જવાબ
C. 0.16 g
6.022 × 10²³ O₂ અણુઓનું દળ = 32 g O₂
∴ 3.0 × 10²¹ O₂, અણુઓનું દળ = (?)
∴ \(\frac{3.01 \times 10^{21} \times 32}{6.022 \times 10^{23}}\) = 0.16 g

પ્રશ્ન 64.
બોરોનના બે સમસ્થાનિકો ¹⁰B (19%) અને ¹¹B (81 %) છે. બોરોનનું સરેરાશ પરમાણ્વીય દળ ગણો.
A. 10
B. 10.2
C. 11.2
D. 10.81
જવાબ
D. 10.81
સરેરાશ પરમાણ્વીય દળ = \(\frac{m_1 a+m_2 b}{a+b}\)
જ્યાં, m₁, m₂ = પરમાણ્વીય દળ તથા a, b = ટકા
= \(\frac{(10 \times 19)+(11 \times 81)}{19+81}\) = 10.81 u

પ્રશ્ન 65.
4.2 g દળ ધરાવતા N₃^-1 આયનમાં રહેલા સંયોજકતા ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા શોધો. (N = 14 g.mol^-1)
A. 2.1 N_A
B. 4.2 N_A
C. 1.6 N_A
D. 3.2 N_A
જવાબ
C. 1.6 N_A
N₃^-1ની મોલ-સંખ્યા = \(\frac{4.2}{42}\) = 0.1 મોલ
હવે, 1 મોલ N₃^-1 આયન = 6.022 × 10²³ = N_A આયનો
∴ 0.1 મોલ N₃^-1 આયન = 0.1 × N_A આયનો
હવે, એક N₃^-1માં સંયોજકતા ઇલેક્ટ્રૉન = 3 × 5 + 1 = 16
∴ 0.1 × N_A આયનોમાં સંયોજકતા ઇલેક્ટ્રૉન
= 16 × 0.1 × N_A = 1.6 N_A

પ્રશ્ન 66.
STPમાં 1 L હવામાં 21 % કદથી ઑક્સિજન વાયુ રહેલો છે. ઑક્સિજનની મોલ-સંખ્યા ગણો.
A. 2.10
B. 0.0093
C. 0.186
D. 0.21
જવાબ
B. 0.0093
STPએ 22.4L = 1 મોલ
∴ 1 L = \(\frac{1}{22.4}\) મોલ × \(\frac{21}{100}\) = 0.0093 મોલ

પ્રશ્ન 67.
ZnSO₄.7H₂Oમાં Znના ટકા શોધો.
(Zn = 65, S = 32, O = 16, H = 1 g.mol^-1)
A. 33.65%
B. 32.56%
C. 23.65 %
D. 22.65 %
જવાબ
D. 22.65 %

પ્રશ્ન 68.
હીમોગ્લોબિન વજનથી 0.33 % આયર્ન ધરાવે છે. હીમોગ્લોબિનનું આણ્વીય દળ 67200 છે. હીમોગ્લોબિનના એક અણુમાં રહેલા આયર્ન પરમાણુઓની સંખ્યા ગણો.
(Fe નું પરમાણ્વીય દળ = 56 g.mol^-1)
A. 1
B. 2
C. 4
D. 6
જવાબ
C. 4
0.33 = \(\frac{n \times 56 \times 100}{67200}\) જ્યાં, n = Fe પરમાણુની સંખ્યા
∴ n = 3.96 ≈ 4

પ્રશ્ન 69.
પેરૉક્સિડેઝ એન્હાઇડ્રેઝ ઉત્સેચકમાં Seના વજનથી 0.5 % છે, તો પેરૉક્સિડેઝ એન્હાઇડ્રેઝ ઉત્સેચકનો ન્યૂનતમ અણુભાર કેટલો થશે? (Se = 78.96 g·mol^-1)
A. 1.579 × 10⁴
B. 1.579 × 10⁵
C. 1.579 × 10²
D. 1579
જવાબ
A. 1.579 × 10⁴

પ્રશ્ન 70.
એક નળાકાર વાઇરસ કણનું વિશિષ્ટ કદ 6.02 × 10^-2 cc·g^-1,
ત્રિજ્યા 7 Å અને લંબાઈ 10 Å છે. જો N_A = 6.022 × 10²³ હોય, તો વાઇરસનું આણ્વીય દળ ગણો.
A. 15.4 kg·mol^-1
B. 1.54 × 10⁴ kg· mol^-1
C. 3.08 × 10⁴ kg· mol^-1
D. 3.08 × 10³kg· mol^-1
જવાબ
A. 15.4 kg·mol^-1
વાઇરસનું કદ = πr²l
= \(\frac{22}{7}\) (7 × 10^-8)² × (10 × 10^-8)
= 154 × 10^-23 cc
હવે, 1 વાઇરસનું વજન =
= \(\frac{154 \times 10^{-23} \mathrm{cc}}{6.02 \times 10^{-2} \mathrm{cc} / \mathrm{g}}\)
= 25.58 × 10^-21 g
હવે, વાઇરસનું આણ્વીય દળ
= વજન × N_A
= 25.58 × 10^-21 × 6.022 × 10²³
= 15400 gmol^-1
= 15.4 kg·mol^-1

પ્રશ્ન 71.
પાણીના એક અણુનું કદ કેટલું થશે?
(પાણીની ઘનતા = 1 g.cm^-3)
A. 9 × 10^-23 cm³
B. 6.022 × 10^-23 cm³
C. 3 × 10^-23 cm³
D. 5.5 × 10^-23 cm³
જવાબ
C. 3 × 10^-23 cm³
6.022 × 10²³ અણુઓનું દળ = 18 g H₂O
∴ પાણીના 1 અણુનું દળ = \(\frac{18}{6.022 \times 10^{23}}\)g
હવે, કદ =
= \(\frac{18}{6.022 \times 10^{23} \times 1}\)
= 3.0 × 10^-23 cm³

પ્રશ્ન 72.
નીચેના પૈકી કયામાં સૌથી વધારે અણુઓ રહેલા છે?
(H = 1, O = 16 g.mol^-1)
A. STP એ 15 L H₂ વાયુ
B. STP એ 5 L N₂ વાયુ
C. 0.5 g H₂ વાયુ
D. 10 g O₂ વાયુ
જવાબ
A. STP એ 15 L H₂ વાયુ

પ્રશ્ન 73.
18 mL પાણીમાં રહેલા ઇલેક્ટ્રૉનની કુલ સંખ્યા ગણો.
A. 6.02 × 10²³
B. 6.02 × 10²⁴
C. 1.8 × 10²³
D. 1.8 × 10²⁴
જવાબ
B. 6.02 × 10²⁴
પાણીની ઘનતા 1.0 g·mL^-1 હોવાથી,
પાણીના મોલ =
= \(\frac{18 \mathrm{~g}}{18 \mathrm{~g} \cdot \mathrm{mol}^{-1}}\)
= 1 મોલ
= 6.022 × 10²³ અણુઓ
હવે, પાણી(H₂O)ના એક અણુમાં 10 ē હોવાથી,
ઇલેક્ટ્રૉનની કુલ સંખ્યા = 10 × 6.022 × 10²³
= 6.022 × 10²⁴ અણુઓ

પ્રશ્ન 74.
આયર્નના એક ઑક્સાઇડમાં Fe અને Oનું પ્રતિશત પ્રમાણ અનુક્રમે 69.94 % અને 30.06 % માલૂમ પડ્યું. ઑક્સાઇડનું પ્રમાણસૂચક સૂત્ર શોધો. (Fe = 56, O = 16 g·mol^-1)
A. FeO
B. Fe₂O₃
C. Fe₃O₄
D. FeO₂
જવાબ
B. Fe₂O₃
‘સ્વાધ્યાયના પ્રશ્નોત્તર વિભાગ’ના પ્રશ્ન (3) મુજબ પ્રમાણસૂચક સૂત્ર Fe₂O₃ થાય.

પ્રશ્ન 75.
એક કાર્બનિક પદાર્થ C, H અને O તત્ત્વો ધરાવે છે. આ પદાર્થનું 1.8 g વજન લઈ દહન કરતાં 2.64 g CO₂ અને 1.08g H₂O મળે છે. કાર્બનિક પદાર્થનું પ્રમાણસૂચક સૂત્ર શોધો.
A. CH₂O
B. C₂HO
C. C₂H₄O₃
D. C₃H₂O₃
જવાબ
A. CH₂O
CO₂માં Cના ટકા = \(\frac{12 \times w_1 \times 100}{44 \times w}\)
= \(\frac{12 \times 2.64 \times 100}{44 \times 1.8}\) = 40%
H₂Oમાં Hના ટકા = \(\frac{2 \times w_2 \times 100}{18 \times w}\)
= \(\frac{2 \times 1.08 \times 100}{18 \times 1.8}\) = = 6.66%
Oના ટકા = (100 – (40 + 6.66)) = 53.33%
બાકીનું ‘સ્વાધ્યાયના પ્રશ્નોત્તર વિભાગના પ્રશ્ન (3) મુજબ કરતાં પ્રમાણસૂચક સૂત્ર CH₂O મળે.

પ્રશ્ન 76.
2.8 kg ઇથીન(C₂H₄) નું સંપૂર્ણ દહન કરવા ઑક્સિજનનું કેટલું વજન જોઈશે? (C = 12, H = 1, O = 16 g.mol^-1)
A. 2.8 kg
C. 9.6 kg
B. 6.4 kg
D. 96 kg
જવાબ
C. 9.6 kg

∴ (2.8 × 1000) g = (?)
∴ \(\frac{2.8 \times 1000 \times 96}{28}\) = 9600 g = 9.6 kg

પ્રશ્ન 77.
પ્રવાહી બેન્ઝિન(C₆H₆) ની ઑક્સિજન સાથેની દહન પ્રક્રિયા નીચે મુજબ છે :
2C₆H₆(l) + 15O₂(g) → 12CO₂(g) + 6H₂O(g)
39 g પ્રવાહી બેન્ઝિનનું દહન કરવા STP એ કેટલા L O₂ની જરૂર પડશે?
A. 74 L
B. 11.2 L
C. 22.4 L
D. 84 L
જવાબ
D. 84 L
સમીકરણ પરથી,
2 મોલ બેન્ઝિન = 15 મોલ O₂
∴ 0.5 મોલ બેન્ઝિન = 3.75 મોલ O₂ થાય.
હવે, 1 મોલ O₂નું STP એ કદ 22.4L હોય.
∴ 3.75 મોલ O₂નું STP એ કદ (?)
∴ \(\frac{3.75 \times 22.4}{1}\) = 84 L

પ્રશ્ન 78.
Al₂(SO₄)3ના 0.5 M જલીય દ્રાવણની નોર્માલિટી ગણો.
A. 1.0 N
B. 1.5 N
C. 2.5 N
D. 3.0 N
જવાબ
C. 2.5 N
N = n × M = 5 × 0.5 = 2.5 N

પ્રશ્ન 79.
1.2 m NaClના જલીય દ્રાવણમાં NaClના % w/w ગણો. (NaClનું આણ્વીય દળ 58.5 g.mol-1)
A. 3.27
B. 5.62
C. 4.67
D. 6.56
જવાબ
D. 6.56
1.2 m NaClના જલીય દ્રાવણનો અર્થ 1000 g દ્રાવકમાં (H₂Oમાં) 1.2 મોલ NaCl (દ્રાવ્ય) છે.
હવે, NaCl દ્રાવ્યનું વજન = મોલ × આણ્વીય દળ
= 1.2 × 58.5
= 70.2 g
હવે, દ્રાવણનું દળ = દ્રાવકનું દળ + દ્રાવ્યનું દળ
= 1000 + 70.2
= 1070.2 g
હવે, % w/ w = × 100
= \(\frac{70.2 \times 100}{1070.2}\)
= 6.56

પ્રશ્ન 80.
1 મોલ સલ્ફાઇટ આયન સાથે ઍસિડિક દ્રાવણમાં પ્રક્રિયા કરવા કેટલા મોલ KMnO₄ની જરૂર પડશે?
A. 4/5
B. 2/5
C. 1
D. 3 / 5
જવાબ
B. 2/5
2MnO₄^– + 6H⁺ + 5SO₃^-2 → 2Mn⁺² + 5SO₄^-2 + 3H₂O
સમીકરણ પરથી,
5 મોલ SO₃^-2 આયન = 2 મોલ MnO₄^– આયન
∴ 1 મોલ SO₃^-2 આયન = \(\frac{2}{5}\) મોલ MnO₄^-1 આયન

પ્રશ્ન 81.
6.5 g PbO અને 3.2 g HCl વચ્ચે પ્રક્રિયા થવાથી કેટલા મોલ લેડ (II) ક્લોરાઇડ બનશે? (Pb = 207, O = 16, Cl = 35.5, H = 1 g·mol^-1)
A. 0.044
B. 0.333
C. 0.011
D. 0.029
જવાબ
D. 0.029
PbO + 2HCl → PbCl₂ + H₂O

અહીં HCl કરતાં PbOના મોલ ઓછા હોવાથી PbO સીમિત પ્રક્રિયક છે.
હવે, 1 મોલ PbO = 1 મોલ PbCl₂
∴ 0.029 મોલ PbO = 0.029 મોલ PbCl₂

પ્રશ્ન 82.
1 મોલ ફેરસ ઑક્સેલેટનું ઍસિડિક માધ્યમમાં ઑક્સિડેશન કરવા કેટલા મોલ MnO₄^-1ની જરૂર પડે?
A. 0.6
B. 0.4
C. 7.5
D. 0.2
જવાબ
B. 0.4
2MnO₄^-1 + 5C₂O₄^-2 + 16 H⁺
→ 2Mn⁺² + 10CO₂ + 8H₂O
સમીકરણ પરથી,
5 મોલ C₂O₄^-2 = 2 મોલ MnO₄^-1
∴ 1 મોલ C₂O₄^-2 = (?)
∴ \(\frac{1 \times 2}{5}=\frac{2}{5}\)
= 0.4 મોલMnO₄^-1

પ્રશ્ન 83.
જો 0.5 મોલ BaCl₂ને 0.2 મોલ Na₃PO₄ સાથે મિશ્ર કરવામાં આવે, તો Ba₃(PO₄)₂ના મહત્તમ કેટલા મોલ બનશે?
A. 0.70
B. 0.50
C. 0.20
D. 0.10
જવાબ
D. 0.10
3BaCl₂ + 2Na₃PO₄ → Ba₃(PO₄)₂ + 6NaCl
અહીં, BaCl₂ કરતાં Na₃PO₄ના મોલ ઓછા હોવાથી Na₃PO₄
સીમિત પ્રક્રિયક બને.
સમીકરણ પરથી, 2 મોલ Na₃PO₄ = 1 મોલ Ba₃(PO₄)₂
∴ 0.2 મોલ Na₃PO₄ = 0.1 મોલ Ba₃(PO₄)₂

પ્રશ્ન 84.
NO₂ અને N₂O₄ ના મિશ્રણની બાષ્પઘનતા 26.7 °C તાપમાને 38.3 છે. 100 g મિશ્રણમાં NO₂ના મોલની સંખ્યા ગણો. (NO₂ અને N₂O₄નું આણ્વીય દળ 46 અને 92 g·mol^-1 છે.)
A. 1.74
B. 0.437
C. 0.21
D. 0.87
જવાબ
B. 0.437
મિશ્રણનો અણુભાર = 2 × બાષ્પઘનતા
= 2 × 38.3
= 76.6 g.mol^-1
મિશ્રણની મોલ-સંખ્યા = \(\frac{100}{76.6}\) ……….. (1)
ધારો કે, 100 g મિશ્રણમાં ‘X’ ગ્રામ NO₂ છે
∴ NO₂ની મોલ-સંખ્યા = \(\frac{X}{46}\) …………… (2)
અને N₂O₄ની મોલ-સંખ્યા = \(\frac{100 – X}{92}\) …………… (3)
સમીકરણ (1), (2) અને (3) પરથી \(\frac{X}{46}+\frac{100-X}{92}=\frac{100}{76.6}\)
∴ X = 20.1 g
∴ NO₂ની મોલ-સંખ્યા = \(\frac{20.1}{46}\) = 0.437 મોલ

પ્રશ્ન 85.
નીચે આપેલી પ્રક્રિયામાં H₃PO₄ ના તુલ્યભારની ગણતરી કરો :
Ca(OH)₂ + H₃PO₄ → CaHPO₄ + 2H₂O
(H₃PO₄ નું આણ્વીય દળ 98 g·mol^-1 છે.)
A. 98
B. 32.66
C. 49
D. 24.5
જવાબ
C. 49
Ca (OH)₂ + H₃PO₄ → CaHPO₄ + 2H₂O
સમીકરણમાં H₃PO₄માંના બે Hનું વિસ્થાપન થાય છે.
∴ H₃PO₄નો તુલ્યભાર =
= \(\frac{98}{2}\)
= 49

પ્રશ્ન 86.
એક સંયોજન વજનથી 28 % નાઇટ્રોજન અને 72 % ધાતુ ધરાવે છે. ધાતુના 3 પરમાણુઓ નાઇટ્રોજનના 2 પરમાણુ સાથે સંયોજાય છે. ધાતુનો પરમાણુભાર ગણો.
A. 12
B. 24
C. 28
D. 72
જવાબ
B. 24
સંયોજનનું સૂત્ર : M₃N₂
આ સંયોજનમાં નાઇટ્રોજનની સંયોજકતા 3 હોવાથી નાઇટ્રોજનનો તુલ્યભાર = \(\frac{14}{3}\)
હવે, 28 g નાઇટ્રોજન 72 g ધાતુ સાથે સંયોજાય છે.
∴ \(\frac{14}{3}\) g નાઇટ્રોજન (?)
(તુલ્યભારની વ્યાખ્યાનુસાર)
∴ \(\frac{14 \times 72}{3 \times 28}\) = 12 g ધાતુ સાથે સંયોજાય
∴ ધાતુનો તુલ્યભાર = 12 થાય.
હવે, ધાતુનું પરમાણ્વીય દળ = તુલ્યભાર × સંયોજકતા
= 12 × 2 = 24 u

પ્રશ્ન 87.
15.15 μs = ……… S
A. 1.515 × 10^-4
B. 1.515 × 10^-5
C. 1.515 × 10^-6
D. 1.515 × 10^-3
જવાબ
B. 1.515 × 10^-5
1 μs 10^-6s
∴ 15.15 μs = \(\frac{15.15 \times 10^{-6}}{1}\)
= 1.515 × 10^-5

પ્રશ્ન 88.
0.5 g કૉપર (II) કાર્બોનેટને ઓગાળવા કેટલા mL 0.5 M H₂SO₄ જોઈએ? (Cuનું પરમાણ્વીય દળ = 63.5 g.mol^-1)
A. 8.097
B. 20
C. 7.77
D. 10
જવાબ
A. 8.097

સમીકરણ પરથી,
123.5 g CuCO₃ = 98 g H₂SO₄
∴ 0.5 gCuCO₃ = (?)
∴ \(\frac{0.5 \times 98}{123.5}\) = = 0.3967 g H₂SO₄

પ્રશ્ન 89.
2320 kg Fe₃O₄ની 280 kg CO સાથે નીચે મુજબ પ્રક્રિયા થાય છે :
Fe₃O₄(s) + 4CO(g) → 3Fe(s) + 4CO₂(g)
(Fe, O, C નું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે 56, 16 અને 12 g.mol^-1 છે.)
ઉપરોક્ત પ્રક્રિયા દરમિયાન ઉત્પન્ન થતા લોખંડનું વજન ગણો.
A. 420 kg
B. 1680 kg
C. 168 kg
D. 3360 kg
જવાબ
A. 420 kg
Fe₃O₄ના મોલ =
= \(\frac{2320 \times 1000}{232}\)
= 10000 મોલ
COના મોલ = \(\frac{280 \times 1000}{28}\) = 10000 મોલ
આપેલ સમીકરણ પરથી 4 મોલ CO → 3 મોલ Fe સાથે જોડાય છે.
∴ 10000 મોલ CO → (?)
∴ \(\frac{1000 \times 3}{4}\) = 7500 મોલ Fe
હવે, Feનું વજન = મોલ × પરમાણ્વીય દળ
= 7500 × 56
= 420000 g = 420 kg

પ્રશ્ન 90.
45 mL 0.25 M લેડ નાઇટ્રેટ અને 25 mL 0.1 M ક્રોમિક સલ્ફેટનાં દ્રાવણોને મિશ્ર કરતાં લેડ સલ્ફેટ અવક્ષેપિત થાય છે. કેટલા મોલ લેડ સલ્ફેટ ઉત્પન્ન થશે? પ્રક્રિયાને અંતે લેડ નાઇટ્રેટની મોલારિટી કેટલી થશે?
A. 2.5 × 10^-3 મોલ, 0.0714 M
B. 2.5 × 10^-3 મોલ, 0.0536 M
C. 7.5 × 10^-3 મોલ, 0.0536 M
D. 7.5 × 10^-3 મોલ, 0.0714 M
જવાબ
C. 7.5 × 10^-3 મોલ, 0.0536 M
3Pb(NO₃)₂ + Cr₂(SO₄)₃ → 3PbSO₄(s) + 2Cr(NO₃)₃
Pb(NO₃)₂ના મિલીમોલ = 45 × 0.25 = 11.25
તથા Cr₂ (SO₄)₃ના મિલીમોલ 25 × 0.1 = 2.5
તેથી Cr₂ (SO₄)₃ નીપજના જથ્થા માટે નિર્ણાયક બનશે.
હવે, 2.5 મિલીમોલ Cr₂ (SO₄)₃માંથી 7.5 મિલીમોલ PbSO₄ બનશે.
∴ અવક્ષેપિત થતા PbSO₄ના મોલ 7.5 × 10^-3 મોલ થાય. હવે, Pb(NO₃)₂ના પ્રક્રિયા પામ્યા વગરના મિલીમોલ
= 11.25 – 7.50 = 3.75
∴ Pb(NO₃)₂ની મોલારિટી = \(\frac{3.75}{70}\) = 0.0536 M

પ્રશ્ન 91.
95.5 % શુદ્ધતા ધરાવતા 200 kg CaCO₃નું વિઘટન થવાથી કેટલો CaO મળશે?
A. 190 kg
B. 107 kg
C. 109 kg
D. 60 kg
જવાબ
B. 107 kg
100% → 112 kg (∵ સમીકરણમાં CaCO₃ અને CaOના મોલ સમાન હોવાથી)
∴ 95.5% → (?)
∴ \(\frac{95.5 \times 112}{100}\) = 107 kg

પ્રશ્ન 92.
1 L કઠણ પાણી 12.0 mg Mg²⁺ ધરાવે છે, તો પાણીની કઠિનતા દૂર કરવા જરૂરી ધોવાના સોડાના મિલી તુલ્યાંકની ગણતરી કરો.
A. 1
B. 12.16
C. 1 × 10^-3
D. 12.16 × 10^-3
જવાબ
A. 1

સમીકરણ પરથી Mg²⁺ના 1 ગ્રામતુલ્ય
= 12 g Mg²⁺ = 12000 mg Mg²⁺
હવે, 12000 mg Mg²⁺ ≅ 12000 મિલીતુલ્ય Na₂CO₃ (સમીકરણમાં મોલ સમાન હોવાથી)
∴ 1 mg Mg²⁺ = 1 મિલીતુલ્ય Na₂CO₃

પ્રશ્ન 93.
જો 5.0 mL સાંદ્ર H₂SO₄(ઘનતા 1.8 g· mL^-1)નું 82.4 mL 2.0 M NaOH વડે તટસ્થીકરણ થતું હોય, તો ઍસિડની શુદ્ધતા કેટલા % થશે?
A. 89.72
B. 92.12
C. 98.2
D. 85.7
જવાબ
A. 89.72
H₂SO₄ના મિલીતુલ્ય = NaOHના મિલીતુલ્ય
મિલીતુલ્ય = N × કદ મુજબ,
N₁V₁ = NV₂
∴ N₁ × 5 = 2 × 82.4
∴ N₁ = \(\frac{2 \times 82.4}{5}\) = 32.96
N = \(\frac{1000 \times w}{E \times V_{\mathrm{ml}}}\)
∴ 32.96 = \(\frac{1000 \times w}{49 \times 5}\)
∴ w = 8.0752 g
આમ, H₂SO₄નું દળ = 8.0752 g હોવાથી
તેની ઘનતા = = \(\frac{8.0752}{5}\) = 1.615 g.mL^-1
∴ શુદ્ધતા = \(\frac{1.615}{1.8}\) × 100 89.72 %

પ્રશ્ન 94.
આયોડિન(I₂)ના બેન્ઝિન(C₆H₆)માં મોલ-અંશ 0.2 છે. આયોડિનની બેન્ઝિનમાં મોલાલિટી ગણો.
A. 2.35
B. 3.20
C. 2.75
D. 3.6
જવાબ
B. 3.20
ધારો કે, બેન્ઝિનના મોલ N અને I₂ના મોલ n હોય, તો
\(\frac{n}{n+\mathrm{N}}\) = 0.2 …… (1) અને \(\frac{\mathrm{N}}{n+\mathrm{N}}\) = 0.8 ………. (2)
સમીકરણ (1) અને (2) પરથી,
\(\frac{n}{\mathrm{~N}}=\frac{0.2}{0.8}\) થાય. …………. (3)
હવે, બેન્ઝિનના મોલ (N) = \(\frac{1000}{78}\) = 12.82
સમીકરણ (3) પરથી,
∴ n = \(\frac{0.2 \times \mathrm{N}}{0.8}=\frac{0.2 \times 12.82}{0.8}\) = 3.20 (દ્રાવ્યના મોલ)
હવે, m = = 3.20 m

પ્રશ્ન 95.
Na₂CO₃ અને NaHCO₃ના સમાન મોલ ધરાવતા 1 g મિશ્રણની સાથે સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા કરવા કેટલા mL 0.1 M નાઇટ્રિક ઍસિડનું દ્રાવણ જોઈએ ?
A. 158 mL
B. 65 mL
C. 42 mL
D. 110 mL
જવાબ
A. 158 mL

.: દ્રાવણનું કદ = 158 mL

પ્રશ્ન 96.
1 g ધાતુ કાર્બોનેટને ગરમ કરતાં તેનો 0.56 g ઑક્સાઇડ મળે છે, તો તે ધાતુનો તુલ્યભાર ગણો.
A. 10
B. 20
C. 6.28
D. 24
જવાબ
C. 6.28
1 g ધાતુ કાર્બોનેટમાં 0.56 g ઑક્સિજન છે અને બાકીનું 0.44g ધાતુ હશે.
હવે, 0.56 g ઑક્સિજન એ 0.44 g ધાતુ સાથે જોડાય.
∴ 8 g ઑક્સિજન એ (?)
(તુલ્યભારની વ્યાખ્યાનુસાર)
∴ \(\frac{8 \times 0.44}{0.56}\) = 6.28 g

પ્રશ્ન 97.
પ્રોપેન અને બ્યુટેનના 3 L વાયુમિશ્રણનું 25 °C તાપમાને સંપૂર્ણ દહન કરતાં 10 L CO₂ વાયુ ઉત્પન્ન થાય છે. વાયુમિશ્રણમાં બ્યુટેનનું ટકાવાર પ્રમાણ ગણો.
A. 66.66%
B. 44.44 %
C. 33.33 %
D. 48.55 %
જવાબ
C. 33.33 %
ધારો કે, પ્રોપેનનું કદ = V L છે.
∴ બ્યુટેનનું કદ = (3 – V) L થાય.

હવે, ઉત્પન્ન થયેલા CO₂ વાયુનું કદ 10 L હોવાથી CO₂નું
કુલ કદ = 3 V + 4 (3 – V) = 10
∴ V = 2 L
∴ બ્યુટેનનું કદ = (3 – V) = (3 – 2) = 1 થાય.
હવે, 3 L = 100 %
∴ 1 L = (?)
∴ \(\frac{1 \times 100}{3}\) = 33.33%

પ્રશ્ન 98.
એક હાઇડ્રોકાર્બન પ્રતિગ્રામ હાઇડ્રોજનદીઠ 10.5 g C ધરાવે છે. 127 °C તાપમાને અને 1 વાતા દબાણે આ હાઇડ્રોકાર્બનની 1 L બાષ્પનું વજન 2.8 g છે, તો હાઇડ્રોકાર્બનનું અણુસૂત્ર શોધો.
A. C₃H₈
B. C₅H₈
C. C₄H₁₀
D. C₇H₈
જવાબ
D. C₇H₈
ધારો કે, હાઇડ્રોજનનું દળ = 1 g
∴ કાર્બનનું દળ = 10.5 g થાય.
હવે, Cના મોલ : Hના મોલ = \(\frac{10.5}{12}: \frac{1}{1}\)
= 0.875 : 1
બંને બાજુ 8 વડે ગુણતાં = 0.875 × 8 : 1 × 8 = 7 : 8
તેથી હાઇડ્રોકાર્બનનું પ્રમાણસૂચક સૂત્ર (C₇H₈)_n થાય.
તથા પ્રમાણસૂચક સૂત્રદળ = 7 (12) + 8 (1) = 92 g
હવે, PV = \(\frac{\text { WRT }}{\mathrm{M}}\)
∴ 1 × 1 = \(\frac{2.8 \times 0.082 \times 400}{M}\)
∴ M = 91.8 g.mol^-1 (આણ્વીય દળ)

હવે, આણ્વીય સૂત્ર = n × પ્રમાણસૂચક સૂત્ર
= 1 × C₇H₈ = C₇H₈

પ્રશ્ન 99.
બે વિદ્યાર્થી દ્વારા એક જ પ્રયોગ અલગ અલગ રીતે કરવામાં આવ્યો. તેમાંના દરેક વિદ્યાર્થીએ પદાર્થનું દળ બે વખત નોંધ્યું, જે નીચે કોષ્ટકમાં દર્શાવેલ છે. પદાર્થના દળનું સાચું મૂલ્ય 3.0 g છે, તો નીચે આપેલાં વિધાનો પૈકી કયું વિધાન સાચું છે?

A. બંને વિદ્યાર્થીઓનાં પરિણામ યથાર્થ કે ચોક્કસ નથી.
B. વિદ્યાર્થી Aના પરિણામ યથાર્થ અને ચોક્કસ છે.
C. વિદ્યાર્થી Bના પરિણામ યથાર્થ કે ચોક્કસ નથી.
D. વિદ્યાર્થી Bના પરિણામ યથાર્થ અને ચોક્કસ છે.
જવાબ
વિદ્યાર્થી Aનું પરિણામ યથાર્થ અને ચોક્કસ બંને છે, કારણ કે તે દળના સાચા મૂલ્યની વધુ નજીક છે.

પ્રશ્ન 100.
એક પદાર્થનું તાપમાન ફેરનહીટ માપક્રમમાં 200 °F છે, તો આ પદાર્થનું તાપમાન સેલ્સિયસ માપક્રમમાં કેટલું હશે?
A. 40 °C
B. 94 °C
C. 93.3 °C
D. 30 °C
જવાબ
C. 93.3 °C
°C = \(\frac{5}{9}\) (°F – 32)
= \(\frac{1}{2}\)(200 – 32)
= 93.3 °C

પ્રશ્ન 101.
5.85 g NaCl ધરાવતા 500 mL દ્રાવણની મોલારિટી કેટલી હશે?
A. 4 mol L^-1
B. 20 mol L^-1
C. 0.2 mol L^-1
D. 2 mol L^-1
જવાબ
C. 0.2 mol L^-1
M = \(\frac{\mathrm{W}_0 \times 1000}{\text { M.W. } \times \mathrm{V}_{\mathrm{mL}}}\)
= \(\frac{5.85 \times 1000}{58.5 \times 500}\)
= 0.20 mol L¹

પ્રશ્ન 102.
500 mL 5 M દ્રાવણમાં પાણી ઉમેરી દ્રાવણનું કદ 1500 mL કરતાં અંતે મળતાં મંદ દ્રાવણની મોલારિટી કેટલી થશે?
A. 1.5 M
B. 1.66 M
C. 0.017 M
D. 1.59 M
જવાબ
B. 1.66 M

પ્રશ્ન 103.
એક મોલ તત્ત્વમાં રહેલા પરમાણુઓની સંખ્યા ઍવોગેડ્રો આંક જેટલી હોય છે. નીચેના પૈકી કયાં તત્ત્વમાં મહત્તમ સંખ્યામાં પરમાણુઓ હશે?
A. 4g He
B. 46 g Na
C. 0.40 g Ca
D. 12 g He
જવાબ
D. 12 g He
દ્રાવ્યની મોલ-સંખ્યા ∝ પરમાણુની સંખ્યા

પ્રશ્ન 104.
રુધિરમાં ગ્લુકોઝની સાંદ્રતા 0.9 g lit^-1 હોય, તો રુધિરમાં ગ્લુકોઝની સાંદ્રતા મોલારિટીમાં શોધો. (ગ્લુકોઝનું આણ્વીય દળ = 180 u)
A. 5 M
B. 50 M
C. 0.005 M
D. 0.5 M
જવાબ
C. 0.005 M
મોલારિટી =
= \(\frac{0.9}{180}\)
= 0.005 M

પ્રશ્ન 105.
500 g પાણીમાં 18.25 g HCl વાયુ ઓગાળતાં મળતાં દ્રાવણની મોલાલિટી કેટલી હશે?
A. 0.1 m
B. 1 M
C. 0.5 m
D. 1 m
જવાબ
D. 1 m

= \(\frac{18.25 \times 1000}{36.5 \times 500}\) = 1 m

પ્રશ્ન 106.
કોઈ પણ પદાર્થનો 1 મોલ જથ્થો 6.022 × 10²³ પરમાણુઓ અથવા અણુઓ ધરાવે છે, તો 100 mL 0.2 M H₂SO₄ના દ્રાવણમાં H₂SO₄ના કેટલા અણુઓ હશે?
A. 12.044 × 10²⁰
B. 6.022 × 10²³
C. 1 × 10²³
D. 12.044 × 10²³
જવાબ
A. 12.044 × 10²⁰

∴ મોલ = મોલારિટી × દ્રાવણનું કદ (લિટર)
= 0.02 × 0.1
= 0.002
હવે, અણુ-સંખ્યા = મોલ × N_A
= 0.002 × 6.022 × 10²³
= 12.044 × 10²⁰

પ્રશ્ન 107.
કાર્બન ડાયૉક્સાઇડમાં કાર્બનનું ટકાવાર દળ શોધો.
A. 0.034 %
B. 27.27 %
C. 3.4 %
D. 28.7 %
જવાબ
B. 27.27 %
% C = \(\frac{12 \times 100}{44}\) = 27.27%

પ્રશ્ન 108.
એક સંયોજનનું પ્રમાણસૂચક સૂત્ર અને આણ્વીય દળ અનુક્રમે CH₂O અને 180g mol^-1 છે, તો સંયોજનનું આણ્વીય સૂત્ર કયું હશે?
A. C₉H₁₈O₉
B. CH₂O
C. C₆H₁₂O₆
D. C₂H₄O₂
જવાબ
C. C₆H₁₂O₆
CH₂O નું પ્રમાણસૂચક સૂત્રદળ = 30

હવે, આણ્વીય સૂત્ર = (પ્રમાણસૂચક સૂત્ર) × (ગુણક સંખ્યા)
= (CH₂O) × 6
= C₆H₁₂O₆

પ્રશ્ન 109.
જો દ્રાવણની ઘનતા 3.12 gmL^-1 હોય, તો 1.5 mL દ્રાવણનું દળ અર્થસૂચક અંક મુજબ કેટલું થશે?
A. 4.7 g
B. 4680 × 10^-3
C. 4.680 g
D. 46.80 g
જવાબ
A. 4.7 g

∴ દ્રાવણનું વજન = ઘનતા × કદ
= 3.12 × 1.5
= 4.68 g ≈ 4.7 g

પ્રશ્ન 110.
સંયોજનના સંદર્ભમાં નીચેના પૈકી કયું વિધાન ખોટું છે?
A. સંયોજનનો અણુ જુદાં જુદાં તત્ત્વોના પરમાણુઓ ધરાવે છે.
B. સંયોજનનું તેનાં ઘટક તત્ત્વોમાં અલગીકરણ ભૌતિક પદ્ધતિઓ દ્વારા થઈ શકતું નથી.
C. સંયોજન તેનાં ઘટક તત્ત્વોની લાક્ષણિકતાઓ જાળવી રાખે છે.
D. સંયોજનમાં જુદાં જુદાં તત્ત્વોના પરમાણુઓનો ગુણોત્તર ચોક્કસ હોય છે.
જવાબ
C. સંયોજન તેનાં ઘટક તત્ત્વોની લાક્ષણિકતાઓ જાળવી રાખે છે.
સંયોજન તેના ઘટક તત્ત્વોની લાક્ષણિકતાઓ જાળવી રાખે છે.

પ્રશ્ન 111.
આપેલ પ્રક્રિયાના અનુસંધાનમાં નીચેના પૈકી કયું વિધાન સાચું છે?
4 Fe(s) + 3O₂(g) → 2Fe₂O₃(s)
A. પ્રક્રિયકોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ = નીપજોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ. અહીં, દ્રવ્ય સંચયના નિયમનું પાલન થાય છે.
B. પ્રક્રિયકોનું કુલ દળ = નીપજોનું કુલ દળ. અહીં, સરળ ગુણક પ્રમાણના નિયમનું પાલન થાય છે.
C. કોઈ પણ એક પ્રક્રિયક(Fe અથવા O₂)નું પ્રમાણ વધુ લેવાથી Fe₂O₃નું પ્રમાણ વધુ મળશે.
D. જો કોઈ પણ એક પક્રિયક(Fe અથવા O₂)નો જથ્થો વધુ પ્રમાણમાં લેવાથી Fe₂O₃નું પ્રમાણ ઓછું મળશે.
જવાબ
A. પ્રક્રિયકોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ = નીપજોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ. અહીં, દ્રવ્ય સંચયના નિયમનું પાલન થાય છે.
પ્રક્રિયકોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ = નીપજોમાં આયર્ન અને ઑક્સિજનનું કુલ દળ હોવાથી અહીં, દ્રવ્ય સંચયના નિયમનું પાલન થાય છે.

પ્રશ્ન 112.
નીચેના પૈકી કઈ પ્રક્રિયા દ્રવ્ય સંચયના નિયમ મુજબ યોગ્ય નથી?
A. 2Mg(s) + O₂(g) → 2MgO(s)
B. C₃H₈(g) + O₂(g) → CO₂(g) + H₂O(g)
C. P₄(s) + 5O₂(g) → P₄O₁₀(g)
D. CH₄(g) + 2O₂(g) → CO₂(g) + 2H₂O(g)
જવાબ
B. C₃H₈(g) + O₂(g) → CO₂(g) + H₂O(g)
C₃H₈(g) + O₂(g) → CO₂(g) + H₂O(g)
અહીં, પ્રક્રિયકોનું કુલ દળ ≠ નીપજોનું કુલ દળ

પ્રશ્ન 113.
નીચેના પૈકી કયું વિધાન સરળ ગુણક પ્રમાણના નિયમને અનુસરે છે?
A. કોઈ પણ સ્રોતમાંથી મેળવેલ કાર્બન ડાયૉક્સાઇડના નમૂનામાં કાર્બન અને ઑક્સિજનનો ગુણોત્તર હંમેશાં 1 : 2 હોય છે.
B. કાર્બનના બે ઑક્સાઇડ જાણીતા છે. CO₂ અને CO કે જેમાં કાર્બનના નિશ્ચિત દળ સાથે સંયોજાતા ઑક્સિજનના દળનો સાદો ગુણોત્તર 2 : 1 છે.
C. મૅગ્નેશિયમની પટ્ટીને ઑક્સિજનની હાજરીમાં દહન કરતાં ઉદ્ભવતાં મૅગ્નેશિયમ ઑક્સાઇડમાં મૅગ્નેશિયમનો જથ્થો પ્રક્રિયા દરમિયાન લીધેલા મૅગ્નેશિયમના જથ્થા જેટલો હોય છે.
D. નિશ્ચિત તાપમાન અને દબાણે 200 mL હાઇડ્રોજન 100 mL ઑક્સિજન સાથે સંયોજાઈને 200 mL પાણીની બાષ્પ ઉત્પન્ન કરે છે.
જવાબ
B. કાર્બનના બે ઑક્સાઇડ જાણીતા છે. CO₂ અને CO કે જેમાં કાર્બનના નિશ્ચિત દળ સાથે સંયોજાતા ઑક્સિજનના દળનો સાદો ગુણોત્તર 2 : 1 છે.
કાર્બનના બે ઑક્સાઇડ જાણીતા છે. CO અને CO₂ કે જેમાં કાર્બનના નિશ્ચિત દળ સાથે સંયોજાતા ઑક્સિજનના દળનો સાદો ગુણોત્તર 2 : 1 છે.

પ્રશ્ન 114.
STPએ એક મોલ ઑક્સિજન વાયુ = ……………… .
A. 6.022 × 10²³ ઑક્સિજનના અણુઓ
B. 6.022 × 10²³ ઑક્સિજનના પરમાણુઓ
C. 16 g ઑક્સિજન
D. 32 g ઑક્સિજન
જવાબ
A. 6.022 × 10²³ ઑક્સિજનના અણુઓ,
D. 32 g ઑક્સિજન
STPએ એક મોલ = 6.022 × 10²³ ઑક્સિજન અણુઓ
= 32 g O₂

પ્રશ્ન 115.
સલ્ફ્યુરિક ઍસિડ સોડિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડ સાથે નીચે મુજબ પ્રક્રિયા કરે છે :
H₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O
જ્યારે 1 લિટર 0.1 M H₂SO₄ના દ્રાવણની પ્રક્રિયા 1 લિટર 0.1 M NaOHના દ્રાવણ સાથે કરવામાં આવે ત્યારે ઉદ્ભવતા સોડિયમ સલ્ફેટનો જથ્થો અને બનતા દ્રાવણમાં તેની મોલારિટી કેટલી હશે?
A. 0.1 mol L^-1
B. 7.10 g
C. 0.025 mol L^-1
D. 3.55 g
જવાબ
B. 7.10 g,
C. 0.025 mol L^-1
• H₂SO₄ના મોલ = મોલારિટી × કદ (લિટર)
= 0.1 × 1
= 0.1
• NaOH ના મોલ = 0.1 × 1
= 0.1
• પ્રક્રિયા સમીકરણ મુજબ,
1 મોલ H₂SO₄ ≡ 2 મોલ NaOH ≡ 1 મોલ Na₂SO₄
∴ અહીં, NaOH સીમિત પ્રક્રિયક છે.
∴ Na₂SO₄ નું મોલ = \(\frac{0.1}{2}\) = 0.05
∴ Na₂SO₄ નું દળ = મોલ × આણ્વીય દળ
= 0.05 × 142
= 7.1 g
∴ Na₂SO₄ ની મોલારિટી
= \(\frac{0.05}{2}\) (અહીં, NaOHનું કદ + H₂SO₄નું કદ)
= 0.025 M

પ્રશ્ન 116.
નીચેના પૈકી કઈ જોડ સમાન સંખ્યામાં પરમાણુઓ ધરાવે છે?
A. 16g O₂(g) અને 4g H₂(g)
B. 16 g O₂(g) અને 44 g CO₂(g)
C. 28 g N₂(g) અને 32 g O₂(g)
D. 12 g C(s) અને 23 g Na(s)
જવાબ
C. 28 g N₂(g) અને 32 g O₂(g), D. 12 g C(s) અને 23 g Na(s)
પરમાણુ સંખ્યા = મોલ × NA × એક અણુમાં પરમાણુની સંખ્યા
A. •16 g О₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{16}{32}\) × N_A × 2
= N_A
• 4 g H₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{4}{2}\) × N_A × 2
= 4 N_A

B. •16 g О₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{16}{32}\) × N_A × 2
= N_A
• 44 g CО₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{44}{44}\) × N_A × 3
= 3 N_A

C. • 28 g N₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{28}{28}\) × N_A × 2
= 2 N_A
• 44 g CО₂ માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{32}{32}\) × N_A × 2
= 2 N_A

D. • 12 g C(s) માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{12}{12}\) × N_A × 1
• 23 g Na(s) માં પરમાણુ સંખ્યા = \(\frac{23}{23}\) × N_A × 2
= N_A

પ્રશ્ન 117.
નીચેના પૈકી કયાં દ્રાવણો સમાન સાંદ્રતા ધરાવે છે?
A. 20 g NaOH ધરાવતું 200 mL દ્રાવણ
B. 0.5 mol NaOH ધરાવતું 200 mL દ્રાવણ
C. 40 g NaOH ધરાવતું 100mL દ્રાવણ
D. 20 g KOH ધરાવતું 200 mL દ્રાવણ
જવાબ
A. 20 g NaOH ધરાવતું 200 mL દ્રાવણ, B. 0.5 mol NaOH ધરાવતું 200 mL દ્રાવણ
M = \(\frac{\mathrm{W}_0 \times 1000}{\text { M.W. } \times \mathrm{V}_{\mathrm{mL}}}\) મુજબ,
વિકલ્પ A માટે, M = \(\frac{20 \times 1000}{40 \times 200}\) = 2.5 M
વિકલ્પ B માટે, M = \(\frac{0.5 \times 1000}{200}\) = 2.5 M
વિકલ્પ C માટે, M = \(\frac{40 \times 1000}{40 \times 100}\) = 10 M
વિકલ્પ D માટે, M = \(\frac{20 \times 1000}{56 \times 200}\)= 1.785 M

પ્રશ્ન 118.
16 g ઑક્સિજનમાં રહેલા અણુઓની સંખ્યા જેટલી જ અણુસંખ્યા ધરાવતો અણુ ……………… 3.
A. 16 g CO
B. 28 g N₂
C. 14g N₂
D. 1 g H₂
જવાબ
C. 14g N₂, D. 1 g H₂
અણુસંખ્યા = મોલ × N_A
• 16 g О₂ માં અણુસંખ્યા = \(\frac{16}{32}\) × N_A = 0.5 N_A
• 16 g CО માં અણુસંખ્યા = \(\frac{16}{28}\) × N_A = 0.57 N_A
• 28 g N₂ માં અણુસંખ્યા = \(\frac{28}{28}\) × N_A = 1 N_A
= N_A
• 14 g N₂ માં અણુસંખ્યા = \(\frac{14}{28}\) × N_A = 0.5 N_A
• 1 g H₂ માં અણુસંખ્યા = \(\frac{1}{2}\) × N_A = 0.57 N_A

પ્રશ્ન 119.
નીચેના પૈકી કયાં પદો એકમ રહિત છે?
A. મોલાલિટી
C. મોલ-અંશ
B. મોલારિટી
D. દળથી ટકા
જવાબ
C. મોલ-અંશ, D. દળથી ટકા
મોલ-અંશ અને દળથી ટકા એકમ રહિત પદ છે.

પ્રશ્ન 120.
ડાલ્ટનના પરમાણ્વીય સિદ્ધાંતનું વિધાન નીચે મુજબ છે : “જુદાં જુદાં તત્ત્વોના પરમાણુઓ જ્યારે ચોક્કસ ગુણોત્તરમાં સંયોજાય છે ત્યારે સંયોજન બને છે.’’ આ વિધાન સાથે નીચેના પૈકી કયો નિયમ સુસંગત નથી?
A. દ્રવ્ય સંચયનો નિયમ
B. નિશ્ચિત પ્રમાણનો નિયમ
C. સરળ ગુણક પ્રમાણનો નિયમ
D. ઍવોગેડ્રોનો નિયમ
જવાબ
A. દ્રવ્ય સંચયનો નિયમ, D. ઍવોગેડ્રોનો નિયમ
દ્રવ્ય સંચયનો નિયમ અને ઍવોગેડ્રોનો નિયમ આ બંને નિયમ ડાલ્ટનના પરમાણ્વીય સિદ્ધાંતથી ભિન્ન છે.

પ્રશ્ન 121.
વાયુમય અવસ્થા ધરાવતા હાઇડ્રોકાર્બનનું દહન કરતાં 0.72 g પાણી અને 3.08 g CO₂ મળે છે, તો વાયુમય હાઇડ્રોકાર્બનનું પ્રમાણસૂચક સૂત્ર નીચેના પૈકી કયું હશે?
A. C₇H₈
B. C₂H₄
C. C₃H₄
D. C₆H₅
જવાબ
A. C₇H₈
18 g H₂O એ 2 g H (હાઇડ્રોજન) ધરાવે છે.
∴ 0.72 g H₂O માં હાઇડ્રોજનનું વજન = \(\frac{0.72 \times 2}{18}\)
= 0.08 g H
44 g CO₂ એ 12 g C (કાર્બન) ધરાવે છે.
∴ 3.08 g CO₂ માં કાર્બનનું વજન = \(\frac{3.08 \times 12}{44}\)
= 0.84 g C
∴ C : H = \(\frac{0.84}{12}: \frac{0.08}{1}\) ≡ 0.07 : 0.08 ≡ 7 : 8
∴ પ્રમાણસૂચક સૂત્ર = C₇H₈

પ્રશ્ન 122.
750 mL 0.5 M HClને 250 mL 2M HClના દ્રાવણ સાથે મિશ્ર કરતાં બનેલા દ્રાવણની મોલારિટી શોધો. (2013)
A. 0.975 M
B. 0.875 M
C. 1.00 M
D. 1.75 M
જવાબ
B. 0.875 M
M₁V₁ + M₂V₂ = M_xV_x
∴ (0.5 × 750) + (2 × 250) = M_x (1000)
∴ M_x = \(\frac{875}{1000}\) = 0.875 M

પ્રશ્ન 123.
નીચેના પૈકી શેમાં પરમાણુની સંખ્યા સૌથી વધુ છે?
A. 4.0 g હાઇડ્રોજન
B. 71.0 g ક્લોરિન
C. 127.0 g આયોડિન
D. 48.0 g મૅગ્નેશિયમ
જવાબ
A. 4.0 g હાઇડ્રોજન

વિકલ્પ A માટે, n = \(\frac{4}{2}\) = 2 × N_A અણુ = 4 × N_A પરમાણુ
વિકલ્પ B માટે, n = \(\frac{71}{71}\) = 1 × N_A અણુ = 2 × N_A પરમાણુ
વિકલ્પ C માટે, n = \(\frac{127}{127}\) = 1 × N_A અણુ = 2 × N_A પરમાણુ
વિકલ્પ D માટે, n = \(\frac{48}{24}\) = 2 × N_A અણુ = 2 × N_A પરમાણુ

પ્રશ્ન 124.
3 M NaClના દ્રાવણની ઘનતા 1.252 g mL^-1 છે, તો આ દ્રાવણની મોલાલિટી શોધો.
A. 2.60 m
B. 2.18 m
C. 2.79 m
D. 3.00 m
જવાબ
C. 2.79 m

∴ m = 2.79

પ્રશ્ન 125.
10 mL 2 M NaOHનું દ્રવણ 200 mL 0.5 M NaOHના દ્રાવણમાં ઉમેરવામાં આવે છે. આથી પરિણમતા દ્રાવણની સાંદ્રતા શોધો.
A. 0.57
B. 5.7
C. 11.4
D. 1.14
જવાબ
A. 0.57
M₁V₁ + M₂V₂ = M_xV_x
∴ (10 × 2) + (200 × 0.5) = M_x (210)
∴ M_x = \(\frac{20+100}{210}=\frac{120}{210}\) = 0.57

પ્રશ્ન 126.
એક ચોક્કસ વાયુમય મિશ્રણમાં, ઑક્સિજન અને નાઇટ્રોજનના વજનનો ગુણોત્તર 1 : 4 છે, તો તેમના અણુઓની સંખ્યાનો ગુણોત્તર કેટલો છે?
A. 1 : 8
B. 3 : 16
C. 1 : 4
D. 7 : 32
જવાબ
D. 7 : 32
O₂ના મોલ = \(\frac{\mathrm{W}}{32}\), N₂ના મોલ = \(\frac{4 W}{28}\)
∴ \(\frac{\mathrm{nO}_2}{\mathrm{nH}_2}=\frac{\mathrm{W}}{32} \times \frac{28}{4 \mathrm{~W}}=\frac{7}{32}\) = 7 : 32

પ્રશ્ન 127.
3.6 મોલ H₂Oમાં ઑક્સિજનનું દળ = ……………… g
A. 115.2
B. 57.6
C. 28.8
D. 18.4
જવાબ
B. 57.6
3.6 × 16 = 57.6 g

પ્રશ્ન 128.
નાઇટ્રોજન અને હાઇડ્રોજનનું એક વાયુરૂપ સંયોજન દળથી 12.5 % હાઇડ્રોજન ધરાવે છે. સંયોજનની હાઇડ્રોજનની સાપેક્ષે ઘનતા 16 છે, તો સંયોજનનું આણ્વીય સૂત્ર જણાવો.
A. NH₂
B. N₃H
C. NH
D. N₂H₄
જવાબ
D. N₂H₄

∴ પ્રમાણસૂચક સૂત્ર = NH₂
∴ આણ્વીય દળ = 2 × V.D.
= 2 × 16 = 32
∴ આણ્વીય સૂત્ર = (NH₂)₂
= N₂H₄

પ્રશ્ન 129.
હાઇડ્રેટેડ (સજળ) બેરિયમ ક્લોરાઇડના નમૂનાનું વજન 61 છે. આ નમૂનાને સૂકવતાં, નમૂનાનું વજન 52 g માલૂમ પડે છે, તો સજળ બેરિયમ ક્લોરાઇડનું આણ્વીય સૂત્ર જણાવો.
A. BaCl₂.H₂O
B. BaCl₂.2H₂O
C. BaCl₂.3H₂O
D. BaCl₂.4H₂O
જવાબ
B. BaCl₂.2H₂O
BaCl₂.xH₂O → BaCl₂ + xH₂O
H₂O = 61 – 52 = 9 g
∴ H₂O ના મોલ = \(\frac{9}{18}\) = 0.5
BaCl₂ નું વજન \(\frac{52}{208}\) = \(\frac{1}{4}\)
∴ સાદું સૂત્ર = BaCl_2</sub.2H2O

પ્રશ્ન 130.
5 લિટર આલ્બેનનું સંપૂર્ણ દહન કરવા માટે 25 લિટર ઑક્સિજનની જરૂર પડે છે. જો કદ અચળ તાપમાને અને દબાણે માપવામાં આવ્યું હોય, તો આલ્કેનનું સૂત્ર શું હોઈ
શકે?
A. બ્યુટેન
B. આઇસોબ્યુટેન
C. ઇથેન
D. પ્રોપેન
જવાબ
D. પ્રોપેન

અહીં, કદ અચળ તાપમાને અને દબાણે હોવાથી,
V ∝ n
∴ n આલ્બેન = (\(\frac{2}{3 n+1}\)) × nO₂
∴ 5 = (\(\frac{2}{3 n+1}\)) × 25
સાદું રૂપ આપતાં,
n = 3
∴ નમૂનામાંનો આલ્કેન : C₃H₈ (પ્રોપેન)

પ્રશ્ન 131.
એક અજ્ઞાત ક્લોરોહાઇડ્રોકાર્બન 3.55 % ક્લોરિન ધરાવે છે. જો હાઇડ્રોકાર્બનના દરેક અણુ પાસે ફક્ત એક જ ક્લોરિન પરમાણુ હોય, તો 1 g ક્લોરોહાઇડ્રોકાર્બનમાં રહેલા ક્લોરિન પરમાણુઓ નીચેનામાંથી શોધો. (Clનું પરમાણ્વીય દળ = 35.5 u)
A. 6.023 × 10²⁰
B. 6.023 × 10⁹
C. 6.023 × 10²¹
D. 6.023 × 10²³
જવાબ
A. 6.023 × 10²⁰
1 g ક્લોરોહાઇડ્રોકાર્બનમાં ક્લોરિનનું વજન
= 3.55 × \(\frac{1}{100}\) = 0.0355 g
nCl₂ = \(\frac{0.0355}{35.5}\) = 10^-3
ક્લોરિન પરમાણુની સંખ્યા = 6.022 × 10²³ × 10^-3
= 6.022 × 10²⁰

પ્રશ્ન 132.
8g NaOHને 18gH₂Oમાં ઓગાળવામાં આવે છે, તો દ્રાવણમાં NaOHના મોલ-અંશ અને મોલાલિટી અનુક્રમે જણાવો.
A. 0.167, 11.11
B. 0.2, 11.11
C. 0.167, 22.20
D. 0.2, 22.20
જવાબ
A. 0.167, 11.11
NaOHના મોલ = \(\frac{8}{40}\) = \(\frac{1}{5}\) = 0.2
H₂Oના મોલ = \(\frac{18}{18}\) = 1.0
∴ કુલ મોલ = 1.2
∴ NaOHના મોલ-અંશ = \(\frac{0.2}{1.2}\) = 0.167
∴ NaOHની મોલારિટી = \(\frac{8 \times 1000}{40 \times 18}\) = 11.11

પ્રશ્ન 133.
445 gC₅₇H₁₁₀O₆નું દહન થાય ત્યારે કેટલા ગ્રામ H₂O
બને?
A. 490 g
B. 495 g
C. 890 g
D. 690 g
જવાબ
B. 495 g
C₅₇H₁₁₀O₆ + \(\frac{163}{2}\) O₂ → 57CO₂ + 55H₂O
C₅₇H₁₁₀O₆ નું મોલ = \(\frac{445}{890}\) = 0.5
∴ ઉદ્ભવતા પાણીના મોલ = \(\frac{55}{2}\)
∴ H₂Oનું વજન = \(\frac{55}{2}\) × 18 = = 495 g

પ્રશ્ન 134.
2 L, 0.1 M C₁₂H₂₂O₁₁નું દ્રાવણ બનાવવા માટે કેટલા ગ્રામ સુક્રોઝની જરૂર પડે?
A. 68.4g
B. 34.2 g
C. 136.8 g
D. 180 g
જવાબ
A. 68.4g
W = M × M.W. × V
= 0.1 × 342 × 2
= 68.4 g

પ્રશ્ન 135.
10 mgની ટૅબ્લેટ NaHCO₃ અને H₂C₂O₄યુક્ત છે. 298.15 K તાપમાને 1 બાર દબાણે 0.25 mL CO₂ મુક્ત કરે છે. આ પરિસ્થિતિમાં CO₂નું મોલર કદ 25 L છે, તો NaHCO₃નું પ્રતિશત પ્રમાણ શોધો.
A. 8.4%
B. 0.84 %
C. 4.2%
D. 6.8 %
જવાબ
A. 8.4%
2NaHCO₃ + H₂C₂O₄ → Na₂C₂O₄ + 2CO₂ + 2H₂O
ધારો કે, NaHCO₃ નું વજન = x mg
∴ મોલ = \(\frac{0.25}{25000}\) = 10^-5
∴ વજન = 84 = 10^-5 g
પ્રતિશત પ્રમાણ = \(\frac{84 \times 10^{-5}}{10^{-2}}\) × 100
= 8.4%

પ્રશ્ન 136.
CH₄માં કાર્બનના મોલ % શોધો.
A. 20 %
B. 80 %
C. 25 %
D. 75 %
જવાબ
A. 20 %
n_C = 1 મોલ
n_H = 4 મોલ
∴ % C = \(\frac{\mathrm{n}_{\mathrm{C}}}{\mathrm{n}_{\mathrm{C}}+\mathrm{n}_{\mathrm{H}}}\) × 100
= \(\frac{4}{5}\) × 100 = 20%

પ્રશ્ન 137.
10 mL હાઇડ્રોકાર્બનનું સંપૂર્ણ દહન 55 mL ઑક્સિજનની હાજરીમાં કરતાં 40 mL CO₂ ઉદ્ભવે છે, તો હાઇડ્રોકાર્બનનું આણ્વીય સૂત્ર જણાવો.
A. C₄H₆
B. C₅H₁₀
C. C₄H ₈
D. C₄H₁₀
જવાબ
A. C₄H₆

∴ y = 6
∴ હાઇડ્રોકાર્બનનું આણ્વીય સૂત્ર = C₄H₆

પ્રશ્ન 138.
5 મોલ AB₂નું વજન 125 × 10^-3kg અને 10 મોલ A₂B₂નું વજન 300 × 10^-3kg છે, તો A અને Bનું આણ્વીય દળ(kg mol^-1)માં અનુક્રમે જણાવો. (
A. A = 5 × 10^-3, B = 25 × 10^-3
B. A = 2.5 × 10^-3, B = 5 × 10^-3
C. A = 2.5 × 10^-3, B = 10 × 10^-3
D. A = 5 × 10^-3, B = 10 × 10^-3
જવાબ
D. A = 5 × 10^-3, B = 10 × 10^-3
AB₂ માટે M_A + 2M_B = 25 × 10^-3 kg
A₂B₂ માટે 2M_A + 2M_B = 30 × 10^-3 kg
આ સમીકરણોને ઉકેલતાં, M_A = 5 × 10^-3 kg mol^-1
M_B = 10 × 10^-3 kg mol^-1

પ્રશ્ન 139.
નીચેની પ્રક્રિયાઓ પૈકી કઈ પ્રક્રિયામાં પ્રતિગ્રામ O₂નો ઓછો જથ્થો વપરાશે? (Fe = 56, O = 16, Mg =24, P = 31, C = 12, H = 1)
A. 2Mg(s) + O₂(g) → 2MgO(s)
B. 4Fe(s) + 3O₂(g) → 2Fe₃O₃(s)
C. P₄(s) + 5O₂(g) → P₄O₁₀(s)
D. C₃H₈(g) + 5O₂(g) → 3CO₂(g) + 4H₂O(1)
જવાબ
B. 4Fe(s) + 3O₂(g) → 2Fe₃O₃(s)
A. વિકલ્પ માટે 1 g Mg માટે = \(\frac{2}{3}\) g O₂ જરૂરી છે.
B. વિકલ્પ માટે 1 g Fe માટે = \(\frac{3}{7}\) g O₂ જરૂરી છે.
C. વિકલ્પ માટે 1 g P માટે = \(\frac{160}{124}\) g O₂ જરૂરી છે.
D. વિકલ્પ માટે 1 g C₃H₈ માટે \(\frac{160}{44}\) g O₂ જરૂરી છે.

પ્રશ્ન 140.
20 % w /wKIના દ્રાવણની મોલાલિટી શોધો. (આણ્વીય દળ = 166 g mol^-1)
A. 1.35
B. 1.51
C. 1.48
D. 1.30
જવાબ
B. 1.51
m = \(\frac{20 \times 1000}{1.66 \times 80}\)
≅ 1.51

પ્રશ્ન 141.
પ્રક્રિયા : N₂(g) + 3H₂(g) → 2NH₃(g) માટે નીચેના પૈકી કયા વિકલ્પમાં ડાયહાઇડ્રોજન એ મર્યાદિત પ્રક્રિયક તરીકે વર્તે છે?
A. 35 g N₂ + 8 g H₂
B. 28 gN₂ + 6 g H₂
C. 56 gN₂ + 10 g H₂
D. 14 gN₂ + 4 g H₂
જવાબ
C. 56 gN₂ + 10 g H₂

પરંતુ 2 મોલ N₂ માટે 6 મોલ H₂ જરૂરી છે. જ્યારે અહીં H₂નો આપેલો જથ્થો 5 મોલ છે. માટે તે મર્યાદિત પ્રક્રિયક છે.

પ્રશ્ન 142.
0.6 g યુરિયા (NH₂CONH₂)ની NaOH સાથેની પ્રક્રિયાથી ઉત્પન્ન થતાં NH₃ની સંપૂર્ણ તટસ્થીકરણ માટે HClનો જરૂરી જથ્થો શોધો.
A. 200 mL 0.4 N HCl
B. 100 mL 0.1 N HCl
C. 200 mL 0.2 N HCl
D. 100 mL 0.2 N HCl
જવાબ
D. 100 mL 0.2 N HCl
100 mL 0.2 N HCl

0.6g યુરિયામાંથી ઉત્પન્ન થતા NH₃ના મોલ = \(\frac{0.6}{60}\) × 2
= 0.02
1 મોલ NH₃ના તટસ્થીકરણ માટે જરૂરી HClના મોલ = 1
∴ 0.02 મોલ NH₃ના તટસ્થીકરણ માટે જરૂરી HClના મોલ = 0.02
∴ 100 mL × 0.2 N HCl = 0.02 મોલ HCl

પ્રશ્ન 143.
100 mL દ્રાવણમાં યૂરિયાના અણુની સંખ્યા 6.02 × 10²⁰ છે, તો દ્રાવણની સાંદ્રતા શોધો.
A. 0.02 M
B. 0.01 M
C. 0.001 M
D. 0.1 M
જવાબ
B. 0.01 M
મોલ = \(\frac{6.02 \times 10^{20}}{6.02 \times 10^{23}}\)
= 1 × 10^-3
હવે, મોલારિટી =
= \(\frac{1 \times 10^{-3}}{0.1}\)
= 10^-2 = 0.01 M

પ્રશ્ન 144.
250 mL 2.0 M HNO₃ બનાવવા માટે કેટલા ગ્રામ સાંદ્ર નાઇટ્રિક ઍસિડના દ્રાવણની જરૂર પડશે? સાંદ્ર ઍસિડ 70% HNO₃ છે.
A. 90.0 g સાંદ્ર HNO₃
B. 70.0 g સાંદ્ર HNO₃
C. 45.0 g સાંદ્ર HNO₃
D. 45.0 g સાંદ્ર HNO₃
જવાબ
C. 45.0 g સાંદ્ર HNO₃
HNO₃ ના મોલ = મોલારિટી × કદ
= \(\frac{250 \times 2}{100}\) = 0.5
∴ HNO₃ નું વજન = 0.5 × 63 × \(\frac{100}{70}\)
= 45.0 g

પ્રશ્ન 145.
જ્યારે 22.4L H₂(g)ને 11.2 L Cl₂(g) સાથે STPએ મિશ્ર કરવામાં આવે, તો કેટલા મોલ HCl(g) ઉદ્ભવે? (2014)
A. 1 mol HCl(g)
B. 2 mol HCl(g)
C. 0.5 mol HCl(g)
D. 1.5 mol HCl(g)
જવાબ
A. 1 mol HCl(g)
H₂ના મોલ = \(\frac{22.4}{22.4}\) = 1
Cl₂ના મોલ = \(\frac{11.2}{22.4}\) = 0.5

પ્રશ્ન 146.
બંધપાત્રમાં 1 g Mgનું દહન 0.56g O₂ની હાજરીમાં કરવામાં આવે, તો કયા પ્રક્રિયકનો કેટલો જથ્થો પ્રક્રિયાને અંતે અવશેષ સ્વરૂપે બાકી રહેશે?
A. Mg, 0.16 g
B. 02, 0.16 g
C. Mg, 0.44 g
D. O2, 0.28 g
જવાબ
A. Mg, 0.16 g
Mg ના મોલ = \(\frac{1}{24}\), O₂ના મોલ = \(\frac{0.56}{32}\)

પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા બાદ બાકી રહેતા Mgના મોલ
2 × 0.0175 = 0.035 મોલ
(0.0416 – 0.035) = 0.0066 3
∴ અવશેષ તરીકે બાકી રહેતા Mgનું વજન = 0.0066 × 24
= 0.16 g

પ્રશ્ન 147.
એક વાયુમિશ્રણ H₂ અને O₂ વજનથી 1 : 4 પ્રમાણમાં છે, તો વાયુમિશ્રણમાં મોલ-ગુણોત્તર જણાવો.
A. 4 : 1
B. 16: 1
C. 2 : 1
D. 1 : 4
જવાબ
A. 4 : 1
\(\frac{\mathrm{WH}_2}{\mathrm{WO}_2}=\frac{1}{4}\) ∴ \(\frac{\mathrm{nH}_2}{\mathrm{nO}_2}=\frac{1 / 2}{4 / 32}=\frac{4}{1}\) = 4 : 1

પ્રશ્ન 148.
નીચેના પૈકી શેમાં પાણીના અણુની સંખ્યા મહત્તમ છે?
A. 18 g H₂O
B. 18 mol H₂O
C. 18 પાણીના અણુ
D. 1.8g H₂O
જવાબ
B. 18 mol H₂O
1 મોલ H₂Oમાં H₂O અણુની સંખ્યા = 6.022 × 10²³
∴ 18 મોલ H₂Oમાં H₂O અણુની સંખ્યા
= 18 × 6.022 × 10²³
જે મહત્તમ અણુ સંખ્યા છે.

પ્રશ્ન 149.
જો ઍવોગેડ્રો આંકનું મૂલ્ય 6.022 × 10²³ mol^-1થી બદલી 6.022 × 10²⁰ mol^-1 કરવું હોય, તો શેમાં ફેરફાર થશે?
A. રાસાયણિક સંતુલિત સમીકરણમાં રાસાયણિક ઘટકોની સંખ્યાનો ગુણોત્તર બદલાશે.
B. એક જ સંયોજનમાં રહેલાં તત્ત્વોના ગુણોત્તર બદલાય.
C. મોલ-સંખ્યાની ગ્રામમાં વ્યાખ્યા બદલાશે.
D. એક મોલ કાર્બનનું વજન બદલાશે.
જવાબ
D. એક મોલ કાર્બનનું વજન બદલાશે.
1 મોલ કાર્બનનું વજન બદલાશે.

પ્રશ્ન 150.
મૅગ્નેશિયમ કાર્બોનેટના 20.0 g નમૂનાનું વિઘટન કરતાં કાર્બન ડાયૉક્સાઇડ અને 8.0g મૅગ્નેશિયમ ઑક્સાઇડ બને છે. આ નમૂનામાં મૅગ્નેશિયમ કાર્બોનેટની શુદ્ધતાનું ટકાવાર પ્રમાણ શોધો.
A. 60 %
B. 84 %
C. 75 %
D. 96 %
જવાબ
B. 84 %
MgCO₃(s) → MgO(s) + CO₂(g)
∴ MgCO₃ના મોલ = \(\frac{20}{84}\) = 0.238 મોલ
ઉપરોક્ત સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે,
0.238 મોલ MgCO₃ના વિઘટનથી બનતા
MgOના મોલ = 0.238
∴ MgOનું વજન = 0.238 × 40
= 9.52 g
∴ પ્રાયોગિક નીપજ = 8 g
% શુદ્ધતા = \(\frac{8 \times 100}{9.52}\)
= 84%

પ્રશ્ન 151.
1 મોલલ જલીય દ્રાવણમાં દ્રાવ્યના મોલ-અંશ જણાવો.
A. 0.0354
B. 0.0177
C. 0.177
D. 1.770
જવાબ
B. 0.0177
X_{દ્રાવ્ય} = \(\frac{1}{1+55.55}=\frac{1}{56.55}\) = 0.0177

પ્રશ્ન 152.
50 mL 16.9% AgNO₃માં 50 mL 5.8% NaClનું દ્રાવણ ઉમેરતાં બનતી નીપજનું પ્રમાણ જણાવો.
(Ag = 107.8 u, N = 14u, O = 16 u, Na = 23 u, Cl = 35.5 u)
A. 7 g
B. 14 g
C. 28 g
D. 3.5 g
જવાબ
A. 7 g
100 mL દ્રાવણ 16.9 g AgNO₃ ધરાવે છે.
∴ 50 mL દ્રાવણમાં AgNO₃ નું વજન = \(\frac{50 \times 16.9}{100}\)
= 8.45 g
∴ AgNO₃ના મોલ = \(\frac{8.45}{170}\)
= 0.049
100 mL દ્રાવણ 5.8 g NaCl ધરાવે છે.
∴ 50 mL દ્રાવણમાં NaClનું વજન = \(\frac{50 \times 5.8}{100}\)
= 2.9 g
∴ NaClના મોલ =\(\frac{2.9}{58.5}\)
= 0.049
AgNO₃ + NaCl → AgCl + NaNO₃

∴ AgClનું વજન = 0.049 × 143.5 = 7 g

પ્રશ્ન 153.
તત્ત્વો X અને Y વચ્ચેની પ્રક્રિયાથી સંયોજન XY₂ અને X₃Y₂ બને છે. જો 0.1 મોલ XY₂નું વજન 10g અને 0.05 મોલ X₃Y₂નું વજન 9g હોય, તો X અને Yનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે જણાવો.
A. 40, 30
B. 60, 40
C. 20, 30
D. 30, 20
જવાબ
A. 40, 30
XY₂ માટે, 0.1 મોલનું વજન = 10 g
∴ 1 મોલનું વજન = 100 g
X₃Y₂ માટે, 0.05 મોલનું વજન = 9 g
∴ 1 મોલનું વજન = 180 g
ધારો કે, X અને Yનું પરમાણ્વીય દળ અનુક્રમે a અને b u છે.
XY₂ માટે, a + 2b = 100 …………… (1)
X₃Y₂ માટે, 3a + 2b = 180 ………….. (2)
સાદું રૂપ આપતાં, a = 40, b = 30

પ્રશ્ન 154.
એક હાઇડ્રોકાર્બન 85.7 % C ધરાવે છે. જો 42 mg સયોજન 3.01 × 10²⁰ અણુઓ ધરાવે છે, તો સંયોજનનું અણુસૂત્ર શું હશે?
A. C₆H₁₂
B. C₁₂H₂₄
C. C₂H₄
D. C₃H₆
જવાબ
A. C₆H₁₂
C_xH_y → % C = 85.7 %
W = 42 mg
= 0.042 g
મોલ = \(\frac{3.01 \times 10^{20}}{6.02 \times 10^{23}}\)
= 5 × 10^-4 mol
∴ આણ્વીય દળ = \(\frac{0.042}{5 \times 10^{-4}}\) = 84
જે આણ્વીય દળ ધરાવતું સૂત્ર = C₆H₁₂

પ્રશ્ન 155.
2.3 g ફૉર્મિક ઍસિડ અને 4.5g ઑક્ટ્રેલિક ઍસિડ ધરાવતા એક મિશ્રણની સાંદ્ર H₂SO₄ સાથે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. ઉત્પન્ન થતા વાયુમય મિશ્રણને KOHની ટીકડીઓમાંથી પસાર કરવામાં આવે છે. STPએ બાકી રહેતી નીપજનું વજન શું હશે?
A. 1.4g
B. 3.0 g
C. 4.4g
D. 2.8 g
જવાબ
D. 2.8 g

∴ COનું વજન = \(\frac{1}{20}\) × 28 = 1.4g
બંને ઍસિડમાંથી મળતા COનું વજન = 2.8 g
KOH દ્વારા બનતા CO₂ નું સંપૂર્ણ શોષણ થઈ જાય છે.

પ્રશ્ન 156.
નીચે આપેલા કયા ઉદાહરણમાં પાણીના અણુઓની સંખ્યા મહત્તમ છે?
A. પાણીના 18 mL
B. પાણીના 0.18g
C. પાણીના 10^-3 મોલ
D. 273 K અને 1 atm પર પાણીની બાષ્પના 0,00224 L
જવાબ
A. પાણીના 18 mL
પાણીના 18 mL = 1 mol = 6.022 × 10²³

પ્રશ્ન 157.
હેબર પદ્ધતિ વડે એમોનિયાના 20 મોલનું ઉત્પાદન કરવા માટે હાઇડ્રોજન અણુના મોલની સંખ્યા શોધો.
A. 30
B. 40
C. 10
D. 20
જવાબ
A. 30

સમીકરણ પરથી કહી શકાય કે 20 મોલ NH₃(g)ના ઉત્પાદન માટે 30 મોલ H₂(g)ની જરૂર પડે.