Gujarat Board GSEB Class 8 Gujarati Textbook Solutions Chapter 20 બહેનનો પત્ર Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Std 8 Gujarati Textbook Solutions Chapter 20 બહેનનો પત્ર
Class 8 Gujarati Textbook Solutions Chapter 20 બહેનનો પત્ર Textbook Questions and Answers
બહેનનો પત્ર અભ્યાસ
1. નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પનો ક્રમઅક્ષર પ્રશ્નની સામે આપેલ [ ] માં લખો :
પ્રશ્ન 1.
ધરતીની શોભા કોનાથી વધે છે?
(ક) તળાવોથી
(ખ) વૃક્ષોથી
(ગ) ધનધાન્યથી
(ઘ) વત્સલ રાજાથી
ઉત્તરઃ
(ખ) વૃક્ષોથી
પ્રશ્ન 2.
કવિ કોને વૃક્ષોની કવિતા કહે છે?
(ક) ડાળીઓને
(ખ) બાગને
(ગ) ફૂલોને
(ઘ) સૂર્યને
ઉત્તરઃ
(ગ) ફૂલોને
પ્રશ્ન 3.
‘બહેનનો પત્ર’ પાઠના લેખકનું નામ જણાવો.
(ક) મણિલાલ દેસાઈ
(ખ) મણિલાલ પટેલ
(ગ) મણિલાલ દ્વિવેદી
(ઘ) મણિલાલ શાહ
ઉત્તરઃ
(ખ) મણિલાલ પટેલ
2. નીચેના દરેક પ્રશ્નનો એક-એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
વસંતઋતુમાં કયાં-કયાં પક્ષીઓ બોલ્યા કરે છે?
ઉત્તરઃ
વસંતઋતુમાં કોયલ, કંસારો, કલકલિયો, ચાસ, શોબીગી વગેરે પક્ષીઓ બોલ્યા કરે છે.
પ્રશ્ન 2.
બહેન ભાઈને અભિનંદન કેમ આપે છે?
ઉત્તર:
બહેન ભાઈને અભિનંદન આપે છે; કારણ કે ભાઈએ ગુજરાતી માધ્યમમાં જ ભણવાનું નક્કી કરીને અગિયારમા ધોરણમાં સાયન્સ પ્રવાહમાં પ્રવેશ લીધો છે.
પ્રશ્ન 3.
અનન્યાએ વૃક્ષોને ધરતીની શોભા કેમ કહ્યાં છે?
ઉત્તરઃ
અનન્યાએ વૃક્ષોને ધરતીની શોભા કહ્યાં છે; કારણ કે વૃક્ષો છે તો આપણું જીવન ભર્યુંભર્યું લાગે છે.
પ્રશ્ન 4.
રવીન્દ્રનાથ ટાગોર માતૃભાષાનો મહિમા જણાવતાં શું કહે છે?
ઉત્તરઃ
રવીન્દ્રનાથ ટાગોર માતૃભાષાનો મહિમા જણાવતાં કહે છે કે, માતૃભાષા તો માતાનું ધાવણ છે અને બાળકને માનું દૂધ જ વધારે વિકસાવે છે – મજબૂત બનાવે છે.
પ્રશ્ન 5.
માતૃભાષામાં શિક્ષણ મેળવવાથી શો ફાયદો થાય છે?
ઉત્તરઃ
માતૃભાષામાં શિક્ષણ મેળવવાથી આપણી કલ્પનાશક્તિ અને તર્કશક્તિ વધુ ખીલે છે.
બહેનનો પત્ર સ્વાધ્યાય
1. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
હોળી-ધૂળેટીના દિવસોથી વાતાવરણમાં શો બદલાવ આવે છે?
ઉત્તર :
હોળી – ધુળેટીના દિવસોથી વાતાવરણમાં અનેક બદલાવ આવે છે. વસંતઋતુનો પાલવ પ્રકૃતિ પર અને વસ્તીમાં ફરફરવા લાગે છે. વિદ્યાર્થીઓ પરીક્ષાઓની તૈયારી કરવા લાગે છે. સીમખેતરમાં શિયાળુ પાક ઘઉં – ચણાની કાપણી કરતાં લોકો દેખાય છે. લગનગાળો આવવાનો હોઈ એની આગોતરી વધામણીઓ અને ખરીદીઓમાં લોકો વ્યસ્ત થઈ જાય છે.
પ્રશ્ન 2.
અનન્યાને વસંતઋતુ કેમ ગમે છે?
ઉત્તરઃ
વસંતઋતુમાં કોયલ બોલે છે ને આંબે કેરીઓ ખૂલે છે. આ ત્રસ્તુમાં કંસારો, કલકલિયો, ચાસ અને શોબીગી તરસ્યું – તરસ્યું બોલતાં હોય છે. હવામાં સેલ્લારી લઈને ઊડતાં બુલબુલ, પતરંગો, દરજીડો અને સક્કરખોરને પણ જોવાની મજા આવે છે. આથી અનન્યાને વસંતઋતુ ગમે છે.
પ્રશ્ન 3.
બારીએ વાંચવા બેસે ત્યારે બહેન શું અનુભવે છે?
ઉત્તરઃ
બહેન બારીએ વાંચવા બેસે ત્યારે સોનચંપાનાં ફૂલો જાણે એને તાકી રહે છે. ટગરી પણ એની સામે ટગરટગર જુએ છે ને હજારીગલ એને બોલાવે છે.
પ્રશ્ન 4.
અનન્યા રજાઓમાં શું-શું કરવાની વાત કરે છે?
ઉત્તરઃ
બહેન અને ભાઈ બંનેને વડોદરા મ્યુઝિયમની મુલાકાતે તથા ચાંપાનેર પ્રવાસે જવાનું છે. ત્યાંથી તેમને તેજગઢ આદિવાસી યુનિવર્સિટીમાં જવું છે અને લોકજીવનના બધા જ રંગો જોવા – સાંભળવા છે. બંનેને મજા કરવી છે અને સાથે મળીને થોડીક વાર્તાઓ વાંચવી છે.
વિજ્ઞાનકથાઓ પણ ઉકેલવી છે, રાત્રે તારાઓ ઓળખવા છે ને સીમવગડામાં જઈ ઝાડવાં અને પંખીઓ પણ ઓળખવાં છે. રજાઓમાં અરવભાઈ આવે તો અનન્યા આ બધું કરવાની વાત કરે છે.
2. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર પોતાની રીતે વિચારીને લખો :
પ્રશ્ન 1.
માતા, માતૃભાષા અને માતૃભૂમિનો મહિમા દર્શાવતાં સુવિચાર, કહેવત અને પંક્તિઓ શોધીને લખો.
ઉત્તરઃ
સુવિચારો
- જનની અને જન્મભૂમિ સ્વર્ગથી પણ મહાન છે.
- પતન પામેલા પુત્રનો પિતા ત્યાગ કરે છે, પણ માતા કદી ત્યાગ કરતી નથી. વશિષ્ઠધર્મશાસ્ત્ર)
- પુત્ર કપુત્ર થાય છે, પણ માતા કદી કુમાતા થતી નથી. (શંકરાચાર્ય)
- મારા સૂક્ષ્મ વિચારોનું મૂળ મારી જનનીના પ્રેમભર્યા હાલરડાં છે. (ડૉ. જૉનસન)
- હું જે કાંઈ કરી શકું છું અને જે કાંઈ થઈ શકું છું તે મારી દિવ્ય માતાની પ્રસાદી છે. (અબ્રાહમ લિંકન)
- હું કર્તવ્યનિષ્ઠા અને ધેય મારી માતાની ગોદમાંથી જ શીખ્યો છું. (નેપોલિયન)
- મારી પાસે મારી મા છે. (એ. આર. રહેમાન)
કહેવતો
- મા તે મા ને બીજા વગડાના વા.
- મા કહેતાં મોટું ભરાય.
- માની ગરજ કોઈથી ન સરે.
પ્રચલિત પંક્તિઓ
- મા વિના સૂનો સંસાર, નમાયાનો શો અવતાર? (પ્રેમાનંદ)
- મીઠાં મધુ ને મીઠા મેહુલા રે લોલ,
એથી મીઠી તે મોરી માત રે,
જનનીની જોડ સખી નહિ જડે રે લોલ. (બોટાદકર) - જગતમાં સહુએ, સહુની ઘણી સગાઈ કીધી,
જડે નહીં ક્યાંયે જનની તારી જોડ મીઠી;
આ સૂના ઘરમાં, ગમતું ના જરાય … (વિજય વિશ્વાસ) - ભૂલો ભલે બીજું બધું, પણ મા – બાપને ભૂલશો નહિ.
પ્રશ્ન 2.
ગુજરાતી માધ્યમ અને અંગ્રેજી માધ્યમ વિશે જાણકારી મેળવીને લખો.
ઉત્તર :
ગુજરાતી માધ્યમમાં દરેક વિષય ગુજરાતી ભાષામાં શીખવવામાં આવે છે. એથી વિદ્યાર્થી વિચારો અને લાગણીઓને સારી રીતે સમજી શકે છે. પરીક્ષામાં ઉત્તર આપવાનું પણ તેને માટે સરળ બને છે. અંગ્રેજી માધ્યમમાં દરેક વિષય અંગ્રેજી ભાષામાં શીખવવામાં આવે છે.
આથી ગુજરાતીભાષી વિદ્યાર્થીને અંગ્રેજી સમજવામાં મુશ્કેલી નડે છે. એને વારંવાર ડિક્ષનરીનો ઉપયોગ કરવો પડે છે. દરેક વિષય વિશે એના મનમાં આવતા વિચારો કે લાગણીઓને અંગ્રેજી ભાષામાં વ્યક્ત કરવાનું તેને માટે મુશ્કેલ બને છે.
કોઈ પણ વિદ્યાર્થી અંગ્રેજી ભાષામાં ગુજરાતી ભાષાની જેમ કડકડાટ બોલી શકતો નથી.
3. નીચેના વિષયો પર આઠ-દશ વાક્યો લખો :
પ્રશ્ન 1.
માતૃભાષાનો મહિમા
ઉત્તરઃ
માતૃભાષામાં શિક્ષણ મેળવવાથી કલ્પનાશક્તિ અને તર્કશક્તિ વધુ ખીલે છે. એમાં આપણી સભ્યતા અને સંસ્કૃતિ સમાયેલી છે. એમાં આપણા જીવનની પરંપરાઓ – રૂઢિઓ બધું શબ્દ – શબ્દ સંઘરેલું છે.
આપણને જન્મ આપનારી મા, માની ભાષા તે માતૃભાષા અને આ અનાજ પકવીને પોષનારી ને વૃક્ષો – વનરાજીને ખીલવનારી ધરતીમાતા – માટી. આ ત્રણેનું સ્થાન બીજું કોઈ જ ન લઈ શકે. આપણે માતૃભાષામાં આપણા વિચારો સારી રીતે રજૂ કરી શકીએ છીએ.
માતૃભાષા હૈયે હોવાથી એ તરત હોઠે ચડે છે. પ્રેમ કરવો, થોડો કજિયો કરીને રિસાવું – રડવું, કિટ્ટા કરવી કે વહાલ કરવું વગેરે માતૃભાષામાં સહેલાઈથી અને વટથી પ્રગટ કરી શકાય છે. વળી, માતૃભાષાના તળપદા શબ્દોની મીઠાશ અનેરી છે.
માતૃભાષામાં લાગણી કે ભાવને અસરકારક રીતે વ્યક્ત કરી શકાય છે.
પ્રશ્ન 2.
ભણતરનું માધ્યમ તો માતૃભાષા જ!
ઉત્તરઃ
આ વિધાનમાં માતૃભાષાનું મહત્ત્વ પ્રગટ થયું છે. વ્યક્તિને માતૃભાષા ગળથૂથીમાંથી મળે છે. આપણને વિચારો માતૃભાષામાં જ આવે છે. એ વિચારોને સહેલાઈથી રજૂ કરવા માટે આપણી માતૃભાષા આપણને હાથવગી હોય છે.
આપણી માતૃભાષામાં સગાં – વહાલાંના વિવિધ સંબંધો સૂચવતા કેટલા બધા અલગ – અલગ શબ્દો છે! આથી સંબંધોનું વૈવિધ્ય સારી રીતે સમજી શકાય છે. વળી, ગુજરાતી ભાષામાં એના કેટલાય તળપદા શબ્દોની વિશિષ્ટતા દર્શાવી શકાય છે.
ગુજરાતી ભાષાની અનેક કવિતાઓ, દુહા, સુભાષિતો વગેરેને માતૃભાષામાં ગાવાની મજા જ કંઈ જુદી છે. આપણી વિવિધ પ્રકારની લાગણીઓને પણ ગુજરાતીમાં વટથી વ્યક્ત કરી શકાય છે.
પ્રશ્ન 3.
વસંતનો વૈભવ
ઉત્તર :
વસંતઋતુ આવતાં જ એનો પાલવ પ્રકૃતિ પર અને વસ્તીમાં ફરફરવા લાગે છે. સીમખેતરમાં શિયાળુ પાક ઘઉં – ચણાની કાપણી કરતાં લોકો દેખાય છે. વસંતઋતુમાં કોયલ ડાળ પર બેસી મીઠા ટહુકા કરે છે અને આંબે – આંબે કેરીઓ ખૂલે છે.
કંસારો, કલકલિયો, ચાસ અને શોબીગી પણ તરસ્યું – તરસ્યું બોલ્યાં કરે છે. હવામાં સેલ્લારી લઈને ઊડતાં બુલબુલ, પતરંગો, દરજીડો અને સક્કરખોરને જોવાની મજા આવે છે. વૃક્ષોનાં પાંદડાં પવનમાં કેવું “મર્મર મર્મર’ બોલે છે. ફૂલો એ વૃક્ષોની કવિતા છે.
કેસૂડાંનો કેસરી રંગ સીમવગડામાં મોટેથી બોલતો સંભળાય છે. શીમળો રાતાંગલ ફૂલોથી એવો ઊભરાઈ જાય છે કે એમાં જઈને કાગડો બેસે તો એ પણ રાતોચોળ થઈ જાય. ઘરના માંડવે મધુમાલતી અને કૂંડામાં મોગરા મહોરે છે. એની સુગંધની લહેર છાતીને અને મગજનેય તરબતર કરી દે છે.
4. નીચેના શબ્દોને શબ્દકોશના ક્રમમાં ગોઠવો :
પ્રશ્ન 1.
અરવ, અનન્યા, ગુજરાતી, ઉનાળો, ઋતુ, પ્રકૃતિ
ઉત્તર :
અનન્યા, અરવ, ઉનાળો, ગુજરાતી, પ્રકૃતિ, ઋતુ
પ્રશ્ન 2.
વૃક્ષ, વ્યસ્ત, વસંત, વાતાવરણ, વધામણી, વસતિ
ઉત્તરઃ
વધામણી, વસતિ, વસંત, વાતાવરણ, વૃક્ષ, વ્યસ્ત
5. નીચેના શબ્દોનું વર્ગીકરણ કરો :
(સંદેશો, ફોન, અભિનય, ફેક્સ, જાહેરાત, ચિત્ર, સેલફોન, ઇન્ટરનેટ, રેડિયો, નોટિસ, ટી.વી., તાર, નૃત્ય, સાંકેતિક ભાષા) જાણકારી મેળવવા માટે
ભાવના વ્યક્ત કરવા માટે
ઉત્તરઃ
| જાણકારી મેળવવા માટે | ભાવનાઓ વ્યક્ત કરવા માટે |
| સંદેશો, ફેક્સ | |
| ફોન, સેલફોન | |
| ઇન્ટરનેટ, રેડિયો | ચિત્ર |
| તાર, નોટિસ | અભિનય |
| ટીવી, સાંકેતિક ભાષા | નૃત્ય |
| જાહેરાત |
બહેનનો પત્ર પ્રવૃત્તિ – પ્રૉજેક્ટ
પ્રશ્ન 1.
દુકાનો પર લગાવેલાં બોર્ડ અને જાહેરાતનાં બોર્ડમાં લખેલી વીગતોની યાદી કરો. તેમાં વપરાયેલા ગુજરાતી અને અંગ્રેજી શબ્દો જુઓ અને તેનું વર્ગીકરણ કરો.
ઉત્તર :
| ગુજરાતી શબ્દો | અંગ્રેજી શબ્દો |
| (1) જીરાવાલા | (1) ટૂરિઝમ (2) Only |
| (2) ગોવા, મહાબળેશ્વર, લોનાવાલા | (3) Couple (4) Package |
| (3) સિમલા-મનાલી- ડેલહાઉસી | (5) Individual (6) By |
| (4) કશ્મીર-શ્રીનગર- શ્રીવૈષ્ણોદેવી | (7) AIR/RAIL/CAR |
| (5) અમદાવાદ | (8) Ph. 2657 8666, 2658 8666 M. 94267 55909 |
| (6) સામે, દિવાન બલ્લુભાઈ પાસે, પાલડી. | Note: નીચે આપેલા શબ્દો જાહેરાતમાં ગુજરાતી લિપિમાં મૂક્યા છે, પણ અંગ્રેજી છે ટૂરિઝમ, હાઈટેક બિલ્ડિંગ, મ્યુઝિયમ, સ્કૂલ. |
| (7) ગુજરાત |
| ગુજરાતી શબ્દો | અંગ્રેજી શબ્દો |
| (1) અન્ય કોઈ પણ, વગર | (1) Qty. 1000 |
| (2) ફક્ત | (2) 2200 |
| (3) દરેક પ્રકારનું કામ કરી આપવામાં આવશે. | (3) Ph. 2212 3478, M. 93271 22546 |
| (4) દરેક પ્રકારના …………………. બનાવનાર | (4) 10,000, 1100 Note: આ શબ્દો જાહેરાતમાં ગુજરાતી લિપિમાં મૂક્યા છે, પણ અંગ્રેજી છે : મલ્ટિકલર, વિઝિટિંગ કાર્ડ, ચાર્જ, પૅફ્લેટ, ફ્લેક્ષ બેનર, કવર, લેટર પેડ, બ્રોશર, પ્રિન્ટિંગ, સ્ટિકર |
| ગુજરાતી શબ્દો-અંગ્રેજી શબ્દો દરેક, ગૃહિણીનું, રસોડાની, રાણી, બનવાનું, સપનું, સાકાર, કરવા, ટૂંક, સમયમાં, આવી રહ્યું છે, અમદાવાદમાં, … માં આવનાર, મહિનાનો, વાનગીઓ, ગુજરાતી, પંજાબી, જેવી, વિવિધ, બનાવતાં, શીખો, અને તમારા, પરિવારના, દિલ, જીતી બનો, (18) 18, 6, 72, 31 મર્યાદિત, જગ્યાઓ, ઉપલબ્ધ, (19) 99780 89937 વહેલા, કરાવનારને, તા., સુધી, ખુલ્લું છે, વધુ, વિગત, માટે, કરો. | (1) Breaking (2) NEWS (3) Art (4) of (5) Cooking (6) By (7) Shivani Mehta (8) Winner (9) TV (10) Show (11) Expert (12) Visit (13) Our (14) Website (15) for (16) more (17) details (18) www. theartofcooking.co.in Note: નીચે આપેલા શબ્દો જાહેરાતમાં ગુજરાતી લિપિમાં મૂક્યા છે, પણ અંગ્રેજી છેઃ ટીવી શૉ, કુકિંગ, ઍસ્પર્ટ, કોર્સ, ઇટાલિયન, ચાઇનીઝ, ડેઝર્ટ, બુકિંગ, સ્પેશિયલ, ડિસ્કાઉન્ટ, ડિસેમ્બર, કૉલ |
પ્રશ્ન 2.
રોજનીશી વિશે જાણકારી મેળવી તમારી પોતાની રોજનીશી લખો.
પ્રશ્ન 3.
પ્રૉજેક્ટ-કાર્ય પોસ્ટ-ઑફિસની મુલાકાત લઈ નીચેના મુદા સંદર્ભે પ્રૉજેક્ટ-કાર્ય કરો :
પોસ્ટ-ઑફિસમાં મળતી સેવા અને સુવિધા વિશે જાણવું. પત્રવ્યવહાર વિશે જાણવું. વિવિધ ટપાલટિકિટો અંગે જાણકારી મેળવવી.
Std 8 Gujarati Textbook Solutions Chapter 20 બહેનનો પત્ર Additional Important Questions and Answers
બહેનનો પત્ર પ્રશ્નોત્તર
1. નીચેના પ્રશ્નોના ત્રણ – ચાર વાક્યોમાં ઉત્તર લખોઃ
પ્રશ્ન 1.
કઈ ત્રણ વસ્તુનું સ્થાન બીજું કોઈ ન લઈ શકે? શા માટે?
ઉત્તરઃ
આપણી મા, માની ભાષા એટલે માતૃભાષા અને ધરતીમાતા – માટી. આ ત્રણેનું સ્થાન બીજું કોઈ ન લઈ શકે; કારણ કે મા આપણને જન્મ આપે છે. માની ભાષા એટલે માતૃભાષા લોહીના લયમાંથી પ્રગટે છે અને આપણને આગળ લઈ જાય છે. ધરતીમાતા – માટી અનાજ પકવીને આપણને પોષે છે અને વૃક્ષો વનરાજીને ખીલવે છે.
પ્રશ્ન 2.
અંગ્રેજી ભાષા અને માતૃભાષા અંગે ગાંધીજીએ શું કહ્યું છે?
ઉત્તરઃ
ગાંધીજીએ કહ્યું છે કે આપણો રાજકારભાર અંગ્રેજી ભાષામાં ચાલે છે તે સૌથી કમનસીબ વાત છે. જોકે, આજેય લોકો અંગ્રેજી ભાષાના મોહમાં અંધ છે, તેઓ અંગ્રેજી વિશેના ખોટા ખ્યાલોમાં રાચે છે અને માતૃભાષાનો મહિમા સમજવા તૈયાર નથી.
પ્રશ્ન 3.
ગુજરાતી ભાષામાં રમાતી રમતો સદાંત સમજાવો.
ઉત્તર :
ગુજરાતી ભાષામાં બાળકો કેટલીક શબ્દરમતો રમે છે. એક રમતમાં કેટલાંક વાક્યો કે કેટલાક શબ્દો ડાબેથી કે જમણેથી વાંચીએ તોપણ એક જ અર્થ મળે છે. દા. ત., લીમડી ગામે ગાડી મલી !, જા રે બાવા બારેજા!, નવજીવન અને મળયાળમ. આવી જ શબ્દરમતો શબ્દોને કે સમૂહોને જોડતોડીને કરવામાં મજા આવે છે.
પ્રશ્ન 4.
જયદેવકાકા માતૃભાષા વિશે શું કહે છે?
ઉત્તર :
જયદેવકાકા માતૃભાષા વિશે કહે છે કે –
- આપણને વિચારો માતૃભાષામાં જ આવે છે.
- આપણને સ્વપ્નાં પણ માતૃભાષામાં જ આવે છે.
- માતૃભાષા હૈયે હોય છે એટલે તરત જ હોઠે આવે છે.
- માતૃભાષા હાથ કરતાં પણ વધુ હાથવગી છે.
પ્રશ્ન 5.
કઈ બાબતમાં માતૃભાષા અંગ્રેજી ભાષા કરતાં ચડિયાતી છે?
ઉત્તર :
અંગ્રેજી ભાષામાં સગાં – વહાલાં સાથેના સંબંધો દર્શાવતાં અલગ – અલગ શબ્દો નથી, જ્યારે માતૃભાષામાં આને માટે અનેક શબ્દો છે. જેમ કે, માસા – માસી, મામા – મામી, ફોઈ – ફુવા, બહેન – બનેવી, નણંદ – નણદોઈ, કાકા – કાકી, સાસુ – સસરા, સાળાવેલી, ભાઈ – ભોજાઈ, જેઠ – જેઠાણી, દિયર – દેરાણી, સાળી – સાઢુભાઈ વગેરે.
પ્રશ્ન 6.
જુદાં જુદાં પશુ બોલે છે એનાં ગુજરાતીમાં કયાં કયાં ક્રિયારૂપો છે?
ઉત્તરઃ
જુદાં જુદાં પશુ બોલે છે એનાં ગુજરાતીમાં વિવિધ ક્રિયારૂપો : ભેંસ રેકે, ગાય ભાંભરે, બળદ બાંગડે, શિયાળ લાળી કરે, કૂતરું ભસે, બકરી બેં બેં કરે, ઊંટ ગાંગરે, ગધેડું ભૂંકે, ઘોડો હણહણે, વાઘ ત્રાડ પાડે, સિંહ ગર્જે અને હાથી રણકે.
2. નીચેના પ્રશ્નોના બે વાક્યોમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
સ્ટેટ સ્ટેટ રેગ્નેટ્ટેસ્ટ છે?
ઉત્તરઃ
માતૃભાષાની વિશિષ્ટતા એ છે કે એમાં આપણી સભ્યતા અને સંસ્કૃતિ છે. આપણા જીવનની પરંપરાઓ – રૂઢિઓ બધું માતૃભાષાના શબ્દ – શબ્દ સંઘરેલું છે.
પ્રશ્ન 2.
માતૃભાષાના વિશ્વકોશ વિશે જણાવો.
ઉત્તરઃ
માતૃભાષાનો વિશ્વકોશ 25 ભાગમાં પ્રસિદ્ધ થયો છે. એમાં જ્ઞાનનો ભંડાર ભર્યો છે. એમાં દુનિયાભરનું જ્ઞાન સમાયેલું છે. જેને ગુજરાતી ભાષા આવડે છે તેને વિશ્વકોશમાંથી બધા જ વિષયોનું જ્ઞાન મળી રહે છે.
પ્રશ્ન 3.
આ પાઠમાં દર્શાવેલા ગુજરાતી ભાષાના કેટલાક વિશિષ્ટ શબ્દોની યાદી બનાવો.
ઉત્તરઃ
આ પાઠમાં દર્શાવેલા ગુજરાતી ભાષાના કેટલાક શબ્દોની યાદી : કાગાનીંદર, દાધારંગી, શિરામણ, ગોફણ, નણદોઈ, ઝાલરટાણું, ગામતરું, સપ્તપદી, ઘડામણ, સુકવણી, પાણિયારું, પાધરું, દહીંથરું, કંકાવટી.
3. નીચેના પ્રશ્નોના એક – એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
અનન્યાને કોયલ ઉપરાંત કયાં કયાં પક્ષીઓ વહાલાં છે?
ઉત્તરઃ
અનન્યાને કોયલ ઉપરાંત આ પક્ષીઓ વહાલાં છે : કબૂતર, હોલો, કાગડો, દૈયડ અને દેવચકલી.
પ્રશ્ન 2.
અનન્યા હવામાં સેલ્લારા લઈને ઊડતાં કયાં કયાં પક્ષીઓને જોઈ રહે છે?
ઉત્તરઃ
અનન્યા હવામાં સેલ્લારા લઈને ઊડતાં આ પક્ષીઓને જોઈ રહે છે : બુલબુલ, પતરંગો, દરજીડો અને સક્કરખોર.
પ્રશ્ન 3.
પંખીઓ કયાં ફળો ખાય છે?
ઉત્તરઃ
પંખીઓ પીપળાના અને વડના ટેટા, સોનમોરના પાપડા અને બીજાં ફળો ખાય છે.
પ્રશ્ન 4.
અનન્યાને કયાં ફૂલો શી અસર કરે છે?
ઉત્તરઃ
મધુમાલતી અને મોગરાનાં ફૂલોની સુગંધની લહેરો અનન્યાની છાતીને અને મગજને તરબતર કરી દે છે.
પ્રશ્ન 5.
માતૃભાષા બરાબર ન આવડે તો શું સ્થિતિ થાય?
ઉત્તરઃ
માતૃભાષા બરાબર ન આવડે તો બાવાના બેય બગડે જેવી સ્થિતિ થાય.
પ્રશ્ન 6.
આપણને માતૃભાષા સૌથી પહેલી ક્યાંથી મળે છે?
ઉત્તરઃ
આપણને માતૃભાષા સૌથી પહેલી ગળથુથીમાંથી મળે છે.
પ્રશ્ન 7.
આ પાઠમાં બીજી ભાષાના કયા કયા શબ્દોનો ઉલ્લેખ થયો છે?
ઉત્તરઃ
આ પાઠમાં બીજી ભાષાના આ શબ્દોનો ઉલ્લેખ છેઃ ટેબલ, ટિકિટ, ઑફિસ, સ્ટેશન, બસ, ટ્રક, ખુરશી, મેજ, ખુશી, હકીક્ત, સાયન્સ, જામ વગેરે.
પ્રશ્ન 8.
લેખકે ફોનની અને SMSની ભાષાને કેવી કહી છે?
ઉત્તર :
લેખકે ફોનની ભાષા હવામાં વહી જાય છે અને SMSની ભાષા લાગણી કે ભાવ વગરની કહી છે. ભાષા ટૂંકી ને બનાવટી લાગે છે.
પ્રશ્ન 9.
અનન્યાને ફોન કે SMS કરવા કરતાં શું વધારે ગમે છે?
ઉત્તર :
અનન્યાને ફોન કે SMS કરવા કરતાં કાગળો લખવાનું, વારેવારે એ વાંચવાનું અને એમને સાચવી રાખવાનું વધારે ગમે છે.
4. નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરો:
પ્રશ્ન 1.
વસંતઋતુ ઉપરાંત અનન્યાની બીજી મનગમતી ઋતુ કઈ છે?
A. શરદ અને હેમંત
B. ગ્રીષ્મ અને વર્ષો
C. વર્ષા અને શરદ
D. વસંત અને વર્ષા
ઉત્તરઃ
C. વર્ષા અને શરદ
પ્રશ્ન 2.
વસંતઋતુ શેની આગોતરી વધામણી આપે છે?
A. લગનગાળાની
B. પરીક્ષાની
C. હોળી – ધુળેટીની
D. પતંગ ચગાવવાની
ઉત્તરઃ
A. લગનગાળાની
પ્રશ્ન 3.
અનન્યાને ગમતાં પક્ષીઓમાં કયા પક્ષીનો સમાવેશ નથી?
A. હોલો
B. દૈયડ
C. દેવચકલી
D. ગીધ
ઉત્તરઃ
D. ગીધ
પ્રશ્ન 4.
દાદાજીએ ક્યાં ક્યાં વૃક્ષો ઊછેર્યા છે?
A. ગામના ચૉકમાં અને રસ્તા પર
B. ઘરવાડામાં અને ખેતર – વગડે
C. સીમમાં અને વગડામાં
D. ઘેરઘેર અને રસ્તા પર
ઉત્તરઃ
B. ઘરવાડામાં અને ખેતર – વગડે
પ્રશ્ન 5.
લાલચટ્ટક શીમળાનાં ફૂલોથી કોણ ભીંજાઈ જાય છે?
A. અનન્યા
B. કાગડો
C. પક્ષીઓ
D. પશુઓ
ઉત્તરઃ
A. અનન્યા
પ્રશ્ન 6.
રાતાંગલ ફૂલોથી ઊભરાતા શીમળા પર કાગડો બેસે તો તે કેવો થઈ જાય?
A. ભૂરો
B. મોરપીંછ
C. રાતોચોળ
D. પીળો
ઉત્તરઃ
C. રાતોચોળ
પ્રશ્ન 7.
ઘરના માંડવે ક્યાં ફૂલ મહોય છે?
A. શીમળાનાં
B. ગુલાબનાં ૯. કેસૂડાનાં
D. મધુમાલતીનાં
ઉત્તરઃ
D. મધુમાલતીનાં
પ્રશ્ન 8.
કૂંડામાં કયાં ફૂલ મહોય છે?
A. સોનચંપાનાં
B. મોગરાનાં
C. ગલગોટાનાં
D. બારમાસીનાં
ઉત્તરઃ
B. મોગરાનાં
પ્રશ્ન 9.
કોણે સાયન્સ પ્રવાહના અગિયારમા ધોરણમાં ગુજરાતી માધ્યમ રાખ્યું છે?
A. અવનિએ
B. અપૂર્વાએ
C. અપેક્ષાએ
D. અરવે
ઉત્તરઃ
D. અરવે
પ્રશ્ન 10.
માતૃભાષાને આપણાં માબાપ, ઘર, કુટુંબ, ગામ અને સમાજની …….. કહી શકાય.
A. પ્રતિષ્ઠા
B. દેણગી
C. ઉપકાર
D. ઋણ
ઉત્તરઃ
B. દેણગી
પ્રશ્ન 11.
ગુજરાતી ભાષાનો વિશ્વકોશ શેનો ભંડાર છે?
A. વ્યાકરણનો
B. દુહા – સુભાષિતોનો
C. કાવ્યોનો
D. જ્ઞાનનો
ઉત્તરઃ
C. કાવ્યોનો
પ્રશ્ન 12.
ગુજરાતી વિશ્વકોશના કેટલા ભાગ છે?
A. 25
B. 12
C. 10
D. 20
ઉત્તરઃ
A. 25
પ્રશ્ન 13.
ભાષા વિશે કઈ નવી કહેવત પ્રસરી રહી છે?
A. અંગ્રેજી એ જ ઉત્તમ માધ્યમ
B. અંગ્રેજી માધ્યમ તે અંગ્રેજી માધ્યમ
C. ઉત્તમ અંગ્રેજી માધ્યમ ગુજરાતી
D. ઉત્તમ ગુજરાતી માધ્યમ અંગ્રેજી
ઉત્તરઃ
C. ઉત્તમ અંગ્રેજી માધ્યમ ગુજરાતી
5. કૌસમાં આપેલા શબ્દોમાંથી યોગ્ય શબ્દ પસંદ કરી ખાલી જગ્યા પૂરોઃ (શમણું, હોળી – ધુળેટી, હાથવગી, વટબંધ, લાલચટ્ટક)
(1) હાથ કરતાં પણ વધુ ………………………………… માતૃભાષા છે.
(2) હું ………………………………… આ ફૂલોથી ભીંજાઉં છું.
(3) આપણને ………………………………… પણ માતૃભાષામાં જ આવે છે.
(4) બધું જ માતૃભાષામાં ………………………………… થાય છે.
(5) ………………………………… ના દિવસોથી વાતાવરણ બદલાવા માંડે છે.
ઉત્તરઃ
(1) હાથવગી
(2) લાલચટ્ટક
(3) શમણું
(4) વટબંધ
(5) હોળીધુળેટી
6. નીચેના વિધાનો ખરાં છે કે ખોટાં તે જણાવો?
(1) વૃક્ષો આકાશની શોભા છે.
(2) ફૂલો વૃક્ષોની કવિતા જ છે.
(3) હજારીગલ તો મૂંગાં છે.
(4) માતૃભાષા બરાબર ન આવડે તો બાવાના તેર બગડે.
(5) મને ફોન કે SMS કરતાં તો પત્ર લખવાનું જ બહુ ગમે છે.
ઉત્તરઃ
(1) ખોટું
(2) ખરું
(3) ખોટું
(4) ખોટું
(5) ખરું
7. નીચેનાં જોડકાં ગોઠવોઃ
| વિભાગ “અ” | વિભાગ “બ” |
| (1) શિયાળુ પાક | (1) બીજા બધા વગડાના વા |
| (2) ઉત્તમ અંગ્રેજી | (2) હણહણે |
| (3) તેજગઢ | (3) ઘઉં-ચણા |
| (4) ઘોડો | (4) માધ્યમ ગુજરાતી |
| (5) મા તે મા | (5) આદિવાસી યુનિવર્સિટી |
ઉત્તરઃ
| (1) શિયાળુ પાક | ઘઉં-ચણા |
| (2) ઉત્તમ અંગ્રેજી | માધ્યમ ગુજરાતી |
| (3) તેજગઢ | આદિવાસી યુનિવર્સિટી |
| (4) ઘોડો | હણહણે |
| (5) મા તે મા | બીજા બધા વગડાના વા. |
બહેનનો પત્ર વ્યાકરણ Vyakaran
1. નીચે આપેલા શબ્દોના સમાનાર્થી શબ્દો લખોઃ
- પ્રકૃતિ = કુદરત, નિસર્ગ
- વધામણી = શુભ સમાચાર
- મોસમ = ઋતુ
- જાદુ = ચમત્કાર
- તરબતર = તરબોળ
- બોલકા = વાચાળ
- દેણગી = બક્ષીસ
- વનરાજી = વનરાઈ
- શમણું = સ્વપ્ન
- સાજુંનરવું = તંદુરસ્ત, નીરોગી
2. નીચે આપેલા શબ્દોના વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો લખો:
- ખરીદી ✗ વેચાણ
- શરૂઆત ✗ અંત
- ધ્યાન ✗ બેધ્યાન
- બોલકું ✗ મૂંગું
- જ્ઞાન ✗ અજ્ઞાન
- હાજર ✗ ગેરહાજર
3. નીચે આપેલા શબ્દોની જોડણી સુધારીને લખો:
- સોબિગી
- માતરુભાસા
- ગળથુથિ
- સીરામણ
- દહિથરું
ઉત્તરઃ
- શોબીગ
- માતૃભાષા
- ગળથુથી
- શિરામણ
- દહીંથરું
4. નીચે આપેલા શબ્દોના સમાસ ઓળખાવોઃ
- વાતાવરણ – વાતનું આવરણ – તપુરુષ
- સક્કરખોર – સાકર ખાનાર (ફક્ત સાકર ખાઈને જીવનાર) – ઉપપદ
- માતૃભાષા – માતા તરફથી મળેલી ભાષા – મધ્યમપદલોપી
- માબાપ – માં અને બાપ – દ્વન્દ્ર,
- મોહાંધ – મોહમાં અંધ – તન્દુરુષ
- તર્કશક્તિ – તર્ક કરવાની શક્તિ – મધ્યમપદલોપી
- કલ્પનાશક્તિ – કલ્પના કરવાની શક્તિ – મધ્યમપદલોપી
- અજબગજબ – અજબ અને ગજબ – ૮
- સગાંવહાલાં – સગાં અને વહાલાં –
- ઝાલરટાણું – ઝાલર વગાડવાનું ટાણું (સમય) – મધ્યમપદલોપી
(મામા – મામી, માસા – માસી, ફોઈ – ફુઆ, બહેન – બનેવી, નણંદ – નણદોઈ, સાસુ – સસરા, સાળા – સાળી, દિયર – દેરાણી, સાજા – નરવાં – આ બધાં હિન્દુ સમાસનાં ઉદાહરણ છે.
5. નીચેના શબ્દોમાંથી દ્વિરુક્ત અને રવાનુકારી શબ્દો અલગ લખોઃ
- ફરફરવું
- મર્મર
- હણહણાટ
- તરસ્ય – તરસ્યું
- કલકલિયો
- ઠીકઠીક
- રણકવુ
- ટગરટગર
- બરાબર
- કારભાર
- જોડતોડીને
- અજબગજબ
- સાજા – નરવાં
- મામા – મામી
- માસા – માસી
- સાળા – સાળી
- ગાંગરવું
ઉત્તર :
દ્વિરુક્ત શબ્દો:
- તરસ્ય – તરસ્ય
- ઠીકઠીક
- ટગરટગર
- બરાબર
- કારભાર
- જોડતોડીને
- અજબગજબ
- સાજાનરવા
- મામા – મામી
- માસા – માસી
- સાળા – સાળી
રવાનુકારી શબ્દઃ
- ફરફરવું
- મર્મર
- હણહણાટ
- કલકલિયો
- રણકવું
- ગાંગરવું
6. નીચેના રૂઢિપ્રયોગોનો અર્થ આપી તેમના વાક્યમાં પ્રયોગ કરોઃ
(1) ઘેલું લાગવું – લગની લાગવી
વાક્ય: મીરાંને કૃષ્ણના નામનું ઘેલું લાગ્યું હતું.
(2) રાતાચોળ થઈ જવું – ગુસ્સે થવું
વાક્ય : રૂપેશને બાઈક ખરીદવા એની માએ પૈસા ન આપ્યા એટલે એ રાતોચોળ થઈ ગયો.
(3) તરબતર કરી દેવા – તરબોળ કરી દેવા, ભરપૂર કરી દેવા
વાક્ય : માએ એનાં સંતાનોને પ્રેમથી તરબતર કરી દીધા હતા.
(4) બાવાના બેય બગડવા – બંને બાજુથી નુકસાન થવું
વાક્યઃ નવીન એક સાથે ભણવા અને નોકરી કરવા ગયો, પણ બાવાના બેય બગડ્યા.
(5) હેયે તેવું હોઠે આવવું – મનમાં હોય તે બહાર આવવું
વાક્ય: પ્રીતિને પાઉંભાજી ખાવાની ઇચ્છા હતી એટલે હૈયે તેવું હોઠે આવી ગયું.
(6) ગળથુથીમાંથી મળવું – જન્મથી જ મળવું
વાક્ય: બાળકને સારા – નરસા સંસ્કાર એની ગળથુથીમાંથી મળે છે.
7. નીચે આપેલા પ્રત્યેક શબ્દસમૂહ માટે એક શબ્દ લખોઃ
- તરત જન્મેલા બાળકને અપાતું વિશિષ્ટ પ્રવાહી – ગળથુથી
- વનમાં વૃક્ષોની લાંબી હાર – વનરાજી
- જ્યારે જોઈએ ત્યારે હાથમાં આવી શકે તેવી – હાથવગી
- કાગડાના જેવી, ઝટ ઊડી જનારી ઊંઘ – કાગાનીંદર, કાગનિદ્રા
- પથ્થર અને ઢેફાં ફેંકવાનું સાધન – ગોફણ
- મંદિરમાં સાંજની આરતીનો સમય – ઝાલરટાણું, સંધ્યાસમય
- એક ગામથી બીજે ગામ જવું, મરણ પામવું – ગામતરું
- સૂકવીને તૈયાર કરેલ શાક, ઘાસ વગેરે – સુકવણી
- પાણીનાં વાસણ રાખવાની જગ્યા – પાણિયારું
- સવારનો નાસ્તો – શિરામણ
- મોહને લીધે સાનભાન ગુમાવી બેઠેલી વ્યક્તિ – મોહાંધ
- લગ્નમંડપમાં વરકન્યા સાત પગલાં સાથે ચાલે તે વિધિ – સપ્તપદી
- કંકુ રાખવાનું પાત્ર – કંકાવટી
8. નીચે આપેલ કહેવત સમજાવોઃ
મા તે મા બીજા બધા વગડાના વા.
ઉત્તરઃ
માની સરખામણી બીજા કોઈ સાથે ન થઈ શકે.
9. નીચે આપેલાં વાક્યોમાંથી સાદાં, સંયુક્ત અને સંકુલ વાક્યો અલગ તારવો :
- અહીં મમ્મી – પપ્પા સારાં – સાજાં છે.
- હું તો શીમળા નીચે ઊભી રહું છું ને લાલચટ્ટાક ફૂલોથી ભીંજાઈ જાઉં છું.
- આંબે – આંબે કેરીઓ ઝૂલે છે એટલે મને વસંત ગમે છે!
- હજારીગલ તો બોલકાં છે.
- ઋતુઓ ઝાડવે ઝાડવે દેખાય ને ત્યાં જ પંખીઓ ગાય છે.
- ગુજરાતી આવડે તો બધા જ વિષયોનું જ્ઞાન વિશ્વકોશમાં હાજર છે.
ઉત્તરઃ
- સાદું વાક્ય
- સંયુક્ત વાક્ય
- સંયુક્ત વાક્ય
- સાદું વાક્ય
- સંયુક્ત વાક્ય
- સંયુક્ત વાક્ય
બહેનનો પત્ર Summary in Gujarati
બહેનનો પત્ર પત્રપરિચય
મણિલાલ હ. પટેલ [જન્મઃ 07 – 11 – 1949]
અહીં રજૂ થયેલા પત્રમાં લેખકે પત્રના માધ્યમથી માતૃભાષાનું મહત્ત્વ સમજાવ્યું છે. લેખકે પ્રકૃતિ અને ઉત્સવોના વર્ણન માતૃભાષામાં સુંદર રીતે થઈ શકે છે તે જણાવ્યું છે. આ પત્ર લેખકના પ્રકૃતિપ્રેમ તથા માતૃભાષા પ્રત્યેના તેમના ગૌરવને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
વૃક્ષોની શોભા, અનેક પશુપક્ષીઓનાં નામો, ફૂલો અને તેમની સુગંધ, પશુઓની બોલી અને એનાં વિવિધ ક્રિયારૂપોની જાણકારી આ પત્રમાંથી મળે છે. આ પત્રમાં ગુજરાતી ભાષાનો વિશ્વકોશ, ગુજરાતી ભાષાની શબ્દરમતો, વિશિષ્ટ શબ્દો વગેરેનું વર્ણન અત્યંત રસપ્રદ છે.
ભાષાસજતા
વ્યક્તિ માતૃભાષામાં પોતાનાં વિચારો અને લાગણી સારી રીતે રજૂ કરી શકે છે. વાતચીત, વક્નત્વસ્પર્ધા, કાવ્યપઠન, નાટ્યપઠન, અભિનય અને સાહિત્યલેખન માતૃભાષામાં વ્યક્ત કરવાનું સરળ પડે છે. માતૃભાષાનું જ્ઞાન હોય તો વ્યક્તિ પોતાની ભાષામાં લખાયેલું સાહિત્યને સમજી શકે છે.
કેટલાક શબ્દોના અનેક અર્થ હોય છે તો એક શબ્દના અનેક પર્યાયો પણ હોય છે. વ્યક્તિમાં એ જાણવા, સમજવા અને યોગ્ય શબ્દોની પસંદગી કરવાની કુશળતા હોય તો એનું વક્તવ્ય અને લખાણ બંને અસરકારક બને. દા. ત.,
જે કર ઝુલાવે પારણું… – માં ‘કર’નો અર્થ “હાથ’ થાય, પણ આ વર્ષે તમે કર ભરવાનું ભુલી ગયા? – માં “કર’નો અર્થ ટેક્સ થાય. આવી અનેક લાક્ષણિકતાઓ અને ક્ષમતાઓ ભાષામાં પડી છે. એનાથી જ વિચારોનું, લાગણીઓનું આદાનપ્રદાન શક્ય બને છે.
બહેનનો પત્ર શબ્દાર્થ
- પાલવ – પહેરેલી સાડીનો લટકતો છેડો.
- સીમ – ગામનો સીમાડો, હદ, પાક
- વાઢવો – લણણી કરવી, કાપણી કરવી.
- આગોતરી – પહેલાંની, અગાઉથી નક્કી કરેલી.
- વધામણી – અભિનંદન, શુભ સમાચાર.
- મોસમ – ઋતુ.
- સેલ્લારા લઈને – પાણીમાં તરતાં હોય તેમ.
- ઘરવાડો – ઘરની પાછળની ખુલ્લી જગ્યા.
- ઝાડવું – નાનું ઝાડ.
- જાદુ – ચમત્કાર.
- ભઈલા – ભાઈ.
- મર્મર – પાંદડાં હલવાથી થતો અવાજ.
- રાતાંગલ – રાતોચોળ – એકદમ લાલ.
- હોરવું – ખીલવું.
- તરબતર – તરબોળ.
- હજારીગલ – એક ફૂલ.
- બોલકાં – વાચાળ.
- ઘેલું – મોહિની, ગાંડપણ.
- ગળથુથી – તરત જન્મેલા બાળકને આપવામાં આવતું પ્રવાહી.
- દેણગી – બક્ષીસ.
- સંઘરેલું – સાચવેલું.
- વનરાજી – વનમાં વૃક્ષોની હાર, ગીચ ઝાડી.
- મોહમાં અંધ – મોહને લીધે સારુંખોટું ન દેખતા.
- શમણું – સ્વપ્ન.
- હાથવગી – જ્યારે જોઈએ ત્યારે મળી રહે તેવું.
- કાગાનીંદર – કાગડાના જેવી તરત જાગી જવાય તેવી ઊંઘ.
- દાધારંગું – અરધુ ડાહ્યું અરધુ, ગાંડું, ઢંગધડા વગરનું.
- શિરામણ – સવારનો નાસ્તો.
- ગોફણ – પથ્થર અને ઢેફાંના નાના ટુકડા ફેંકવાનું સાધન.
- ઝાલરટાણું – સાંજનો મંદિરનો આરતીનો સમય.
- ગામતરું – એક ગામથી બીજે ગામ જવું.
- સપ્તપદી – લગ્ન મંડપમાં
- વર – કન્યાએ સાત પગલાં સાથે ફરવાની વિધિ.
- ઘડામણ – ઘડવાનું મહેનતાણું.
- સુકવણી – સૂકવીને તૈયાર કરવું.
- પાણિયારું – પાણીનાં વાસણ રાખવાની જગ્યા.
- પાધરું – સીધું, આડુઅવળું નહિ, જગ્યા.
- દહીંથરું – એક જાતની જાડી પોચી પૂરી.
- કંકાવટી – કંકુ રાખવાનું પાત્ર.
- નોખું – અલગ, જુદું.
- ભૈ – ભાઈ.
- રેંકવું – ગાય – ભેંસનું બરાડવું.
- બાંગડવું – બળદનું બરાડવું.
- ગાંગરવું – ઊંટનું બરાડવું.
- સાજાનરવાં – તંદુરસ્ત, નરોગી.
- રૂઢિપ્રયોગ રાતાચોળ થઈ જવું – ગુસ્સે થવું, (અહીં) લાલચોળ થઈ જવું.
- તરબતર કરી દેવું – તરબોળ કરી દેવું, ભરપૂર કરી દેવું.
- ઘેલું લાગવું – અતિ આકર્ષણ થવું, લગની લાગવી.
- બાવાનાં બેય બગડવા – બંને બાજુથી નુકસાન થવું.
- ગળથુથીમાંથી મળવું – જન્મથી જ મળવું.
- હૈયે તેવું હોઠે – સાફ મનના હોવું.
- કહેવત. મા તે મા, બીજા બધા વગડાના વા – માની સરખામણી અન્ય સાથે થઈ ન શકે.